Kỳ 4: 'Phiên bản sạch hơn của địa ngục'

Còn được gọi là "nhà tù không ánh sáng", "phiên bản của địa ngục", "cơn ác mộng của tội phạm nguy hiểm", Nhà tù ADX Florence là nơi giam giữ những tội phạm nguy hiểm nhất xứ cờ hoa, những đối tượng được cho là hết khả năng cải tạo, trong đó có đồng phạm vụ khủng bố 11/9/2011...

Cơ sở cải tạo tối đa (Penitentiary Administrative Maximum Facility) này, được mệnh danh là "nhà tù an ninh nhất nước Mỹ”, được thiết kế để không phạm nhân nào có thể trốn thoát. Sách Kỷ lục Guinness liệt ADX Florence vào danh sách những nhà tù "bất khả xâm phạm" của thế giới và chưa từng để xảy ra vụ vượt ngục nào. Nơi đây có tổng cộng 490 giường, nằm trên khu phức hợp rộng gần 15ha, nơi 95% tù nhân bị chuyển đến có tiền sử bạo lực, gồm cả sát nhân hàng loạt.

ADX Florence cũng nổi tiếng với điều kiện khắc nghiệt. Khi mới chuyển đến, các tù nhân bị biệt giam 23 giờ mỗi ngày, chỉ được phép ra ngoài 60 phút nhưng mọi hoạt động chỉ gói gọn trong phòng giam lớn hơn với trần hình vòm.Điểm đặc biệt của ADX Florence là nơi này được trang bị hàng loạt máy dò chuyển động và camera, 1.400 cánh cửa thép điều khiển từ xa cùng hàng rào dây thép gai cao gần 4m, bên ngoài còn có bộ phận cảm ứng áp suất và lazer phát hiện chuyển động cùng đội ngũ chó nghiệp vụ canh gác.

Nhà tù ADX Florence nhìn từ bên ngoài Ảnh: identiv

ADX ra đời sau những cuộc vận động hành lang của chính quyền TP. Florence, trở thành mô hình nhà tù liên bang "siêu an ninh" có sức chứa 500 phạm nhân tại 8 khu vực, với các xà lim rộng 2m, những lớp tường bê-tông dày, cửa kim loại; đặc biệt sau lớp cửa sổ cao 2,4m nhưng chỉ rộng 10cm, các tù nhân chẳng thể nhìn thấy nhau, ngoài khoảng trời bé xíu bên ngoài, nhằm ngăn họ biết mình đang ở đâu trong khi không thể giao lưu cùng người bên cạnh. Chẳng âm thanh, không thấy bóng dáng tù nhân đi lại, sau "phiên bản sạch của địa ngục" này, tiếng người nói với các phạm nhân bỗng trở nên "xa xỉ”. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến việc gần 2/3 phạm nhân tại đây mắc ít nhất một bệnh tâm thần do lâu dần họ không còn nhận thức được mình là ai, dẫn đến mất trí và tự làm hại mình: có người nuốt lưỡi dao cạo hoặc "xơi" cả chất thải của chính mình...

Năm 2006, Eric Rudolph - kẻ đánh bom hàng loạt trong giai đoạn 1996 - 1998, mô tả "thế giới khép kín ở ADX Florence nhằm gây đau khổ về thể xác, hành hạ về tinh thần, được tạo ra để cô lập các tù nhân khỏi sự tương tác với xung quanh". Theo đó, nhà tù hoạt động theo nguyên tắc tạo cảm giác cô độc và điều này thường dẫn đến ảo giác, mất trí nhớ; phạm nhân tại đây thường tỏ ra không quan tâm đến tính mạng con người, thậm chí tiếp tục gây án mạng trong lúc bị giam giữ.

Nhưng vấn đề nổi lên ở ADX là tình trạng tâm thần của các phạm nhân không được quan tâm, để họ tự chống chọi. Sự việc chỉ được phát hiện khi tù nhân Michael Bacote mắc chứng hoang tưởng, lại mù chữ... bị đưa vào và trước sự ngược đãi bất hợp pháp của các lính canh, trong khi không có khả năng tự bảo vệ mình, thông qua một người bạn viết giúp đơn cầu cứu gửi tòa án, Bacote đã đưa ra ánh sáng việc ADX đưa cả tù nhân có biểu hiện rối loạn tâm thần nghiêm trọng vào, việc bị luật pháp nghiêm cấm.

Điều tra sau đó cho thấy, kể từ khi đưa vào hoạt động năm 1994, ADX không chỉ là nhà tù siêu an ninh liên bang duy nhất, mà còn là điển hình cho hệ thống nhà tù hình sự Mỹ đặc biệt hà khắc, nhất là với những phạm nhân tâm thần, khi nhốt số phạm nhân bình thường và những người có vấn đề về sức khỏe tâm thần vào chung một nơi khiến tất cả phải chịu những cách đối xử khiến nhiều người bị sốc và chỉ trong thời gian ngắn họ đã lâm vào tình trạng điên loạn dẫn đến bạo lực, tự tử, trong khi thực tế cho thấy phạm nhân khi đã trải qua biệt giam thì hầu như đều khó thể cải tạo.

Hậu quả kinh hoàng của tình trạng biệt giam khiến năm 2014, Thống đốc bang Colorado đã ký một dự luật cấm đối xử tương tự với người dưới 21 tuổi.

NGUYỄN XUÂN (theo Stars Insider, Therichest)