Kinh tế báo chí - Cần lực đẩy để bứt phá

Phó Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Long An - Châu Hồng Khá chủ trì cuộc làm việc với Chi hội Doanh nhân trẻ TP.Tân An về việc phối hợp tuyên truyền

Từ thử thách cơ chế tự chủ đến khát vọng bứt phá

Từng được bảo đảm ngân sách từ nhà nước, trong vài năm trở lại đây, Báo và Đài Phát thanh Truyền hình (PTTH) Long An bước vào giai đoạn tự chủ tài chính theo lộ trình chung. Cơ chế mới trao quyền năng động; đồng thời, cũng tạo ra áp lực không nhỏ.

Khi chi phí vận hành ngày càng tăng, trong khi nguồn thu truyền thống, đặc biệt từ báo in giảm đáng kể, quảng cáo truyền hình cạnh tranh với mạng xã hội, bài toán kinh tế đặt lên vai mỗi cơ quan báo chí không còn là chuyện của tương lai mà là vấn đề hiện tại.

Hiện nay, nguồn thu của đơn vị chủ yếu từ hoạt động tuyên truyền, truyền hình trực tiếp, hợp đồng tài trợ, quảng cáo, cho thuê hạ tầng, bán bản quyền, phát hành báo in,... Dù mảng phát thanh, truyền hình đạt doanh thu khoảng 45 tỉ đồng trong năm 2024 - con số rất đáng khích lệ, mảng báo in lại đang đối mặt với không ít khó khăn: Lượng phát hành "giậm chân tại chỗ", quảng cáo co hẹp, trong khi độc giả ngày càng dịch chuyển sang nền tảng số.

Kinh tế báo chí: Không thể chờ đợi

Chúng tôi tin rằng, nếu còn tư duy làm báo chỉ dựa vào ngân sách, không định hướng phát triển kinh tế báo chí thì khó có thể tồn tại trong bối cảnh cạnh tranh hiện nay. Kinh tế báo chí hiểu một cách ngắn gọn là mọi hoạt động tạo ra nguồn lực để nuôi sống và phát triển cơ quan báo chí. Đó không chỉ là tiền mà còn là cơ chế, con người, công nghệ và cách vận hành linh hoạt theo hướng thị trường nhưng vẫn giữ vững định hướng chính trị, tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo Đảng.

Thực tế cho thấy, khi báo in dần co cụm, quảng cáo số lại bị các nền tảng công nghệ chi phối, nếu báo chí không đổi mới tư duy kinh doanh thì sớm muộn cũng bị tụt lại. Có những đơn vị nội dung rất tốt nhưng thiếu nguồn lực đầu tư cho công nghệ, marketing, dẫn đến việc khó tiếp cận độc giả và thị trường.

Đã đến lúc báo chí phải được nhìn nhận như một ngành kinh tế: Có sản phẩm, có thị trường, có đầu tư và phải có doanh thu. Chúng tôi gọi đó là “làm báo như làm một ngành kinh doanh đặc thù”.

Gỡ "nút thắt" từ bên trong

Phóng viên tác nghiệp trong môi trường báo chí số hóa

Trên hành trình chuyển đổi, Báo và Đài PTTH Long An đã bắt đầu với chính yếu tố con người. Một bộ phận nhà báo, phóng viên, biên tập viên của đơn vị vẫn chưa thực sự thích nghi với môi trường báo chí số. Việc thiếu kỹ năng sản xuất nội dung đa nền tảng, kỹ năng kể chuyện bằng hình ảnh và công nghệ, cùng với sự thiếu vắng đội ngũ chuyên trách marketing, kinh doanh nội dung, là rào cản đáng kể trong công cuộc chuyển mình.

Về công nghệ, hệ thống hạ tầng còn nhiều bất cập: Phần mềm tòa soạn điện tử hội tụ chưa đồng bộ (đang đầu tư), phân tích dữ liệu hạn chế, nền tảng phân phối nội dung còn phụ thuộc bên ngoài. Ngoài ra, mô hình tổ chức sau hợp nhất vẫn còn “thiếu mà thừa”, dẫn đến chậm trễ trong phối hợp và triển khai các ý tưởng mới - số hóa quy trình xuất bản, phát sóng, vận hành đơn vị. Không thể không nhắc tới tâm lý “trông chờ, cầm chừng” vẫn còn hiện diện ở một bộ phận viên chức - điều mà bất kỳ sự đổi mới nào cũng phải vượt qua.

Lấy nội dung làm gốc, sáng tạo làm động lực

Trong các thể loại của từng loại hình báo, nội dung vẫn là cốt lõi. Chúng tôi xác định, chỉ có những nội dung chất lượng, tính mới, có tính định hướng, lan tỏa, phù hợp và chạm đến nhu cầu thực sự của người dân thì mới đủ sức giữ chân công chúng. Khi đã có nội dung tốt, cơ hội khai thác quảng cáo, thu phí hay tài trợ mới khả thi.

Thời gian qua, đơn vị tổ chức nhiều lớp đào tạo chuyên sâu cho nhà báo, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, tập trung vào kỹ năng làm báo đa phương tiện, kể chuyện bằng hình ảnh, sử dụng mạng xã hội và tư duy sản xuất nội dung số. Ban Biên tập cũng khuyến khích nhà báo, phóng viên gắn bó thực tiễn, khai thác câu chuyện từ nhân dân, phục vụ đúng nhu cầu độc giả địa phương. Chúng tôi không chỉ làm báo để đưa tin mà làm báo phải biết lắng nghe, chia sẻ và kết nối - để độc giả thấy mình trong từng dòng tin, từng thước phim và từng câu chuyện.

Kết nối nguồn lực - Lan tỏa giá trị

Trong lộ trình phát triển mô hình kinh tế báo chí, không thể thiếu sự đồng hành từ các bên liên quan. Trước hết là Nhà nước với vai trò tạo hành lang pháp lý thuận lợi, chính sách hỗ trợ phát triển và chuyển đổi số báo chí. Tiếp theo là doanh nghiệp công nghệ, đối tác chiến lược cung cấp nền tảng hạ tầng và đồng hành sáng tạo nội dung. Và quan trọng nhất là độc giả, người tiêu dùng thông tin trung thành, là trung tâm của mọi đổi mới nội dung và mô hình kinh doanh.

Chỉ khi báo chí tạo được giá trị đích thực cho độc giả, thuyết phục họ trả phí, doanh nghiệp mới sẵn sàng tài trợ và dòng tiền bền vững mới được thiết lập.

Tương lai từ chính nội lực

Hướng về phía trước, Báo và Đài PTTH Long An quyết tâm tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, từ sản xuất nội dung đến mô hình vận hành, từ tổ chức đến công cụ. Chúng tôi sẽ tập trung vào các nội dung chuyên sâu, sản phẩm đa phương tiện, nền tảng tương tác mới như podcast, video ngắn, bản tin số cá nhân hóa, nội dung gắn với dữ liệu độc giả, kết nối các loại hình báo,... để phục vụ công chúng tốt hơn.

Chúng tôi đặt mục tiêu xây dựng mô hình báo chí tự chủ về tài chính, chuyên nghiệp trong tổ chức, chủ động trong công nghệ và sáng tạo trong nội dung. Trên hết, vẫn giữ vững bản sắc báo chí cách mạng: Tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và là "cầu nối", diễn đàn của nhân dân.

Không có một công thức cố định nào cho sự bứt phá của kinh tế báo chí nhưng chắc chắn một điều: Báo chí không thể tiếp tục đi theo lối cũ trong một thế giới đã đổi thay. Khi công nghệ thay đổi, độc giả thay đổi thì báo chí cũng phải thay đổi mạnh mẽ hơn, linh hoạt hơn và gần dân hơn.

Trên hành trình 100 năm của Báo chí cách mạng Việt Nam, chúng tôi tự hào là một phần nhỏ bé trong dòng chảy lớn ấy đang từng ngày nỗ lực để xứng đáng với niềm tin của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Long An./.

Phó Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Long An - Châu Hồng Khá