Kinh nghiệm quốc tế trong phát triển bãi đỗ xe ô tô

Nhật Bản - tối ưu hóa diện tích trung tâm

Nhật Bản từ lâu đã được coi là bậc thầy trong việc tối ưu hóa không gian đô thị, đặc biệt với hệ thống bãi đỗ xe tự động độc đáo và hiện đại. Tại Tokyo, nơi dân số đông đúc và giá đất thuộc hàng đắt đỏ nhất thế giới (trung bình 10.000 USD/m² tại khu trung tâm), mỗi mét vuông đất đều được sử dụng một cách tối ưu.

Một trong những giải pháp ấn tượng nhất là các bãi đỗ xe tự động dạng thang máy cơ khí. Điển hình như bãi đỗ xe tại khu Shinjuku, nơi xe được xếp chồng lên nhau trong các tòa nhà chỉ rộng bằng vài căn nhà liền kề.

Hệ thống hoạt động bằng cách sử dụng công nghệ thang máy đa tầng, giúp tiết kiệm diện tích lên tới 60 - 80% so với bãi đỗ xe truyền thống. Người lái chỉ cần đỗ xe tại vị trí quy định, hệ thống tự động đưa xe vào chỗ trống, với thời gian trung bình chỉ khoảng 90 giây. Với một đô thị có mật độ dân cư cao như Tokyo, việc tích hợp công nghệ thông minh này không chỉ giúp giảm thời gian tìm chỗ đỗ mà còn giảm thiểu tình trạng ùn tắc ở khu vực lân cận.

Những khu đỗ xe đa tầng kết hợp công nghệ cao là xu hướng toàn cầu. Ảnh: Metro Rail News

Để bảo đảm quản lý hiệu quả lượng xe khổng lồ, Nhật Bản yêu cầu người dân khi mua ô tô phải xuất trình bằng chứng đã có chỗ đỗ xe cố định. Đáng chú ý, chính sách này là một quy định độc đáo mà không nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng. Điều này đồng nghĩa với việc sở hữu xe không chỉ là một lựa chọn kinh tế, mà còn phải đi kèm trách nhiệm bảo đảm phương tiện không ảnh hưởng đến trật tự giao thông chung.

Ngoài ra, công nghệ cũng được áp dụng mạnh mẽ. Các bãi đỗ xe thông minh tại Tokyo sử dụng cảm biến nhận diện biển số và hệ thống tính toán thời gian đỗ chính xác, giảm thiểu hiệu quả tình trạng ùn tắc khi tìm chỗ đỗ. Đặc biệt, chi phí đỗ xe tại Nhật Bản cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hành vi của người dân.

Tại Tokyo, giá đỗ xe trung bình ở trung tâm TP rơi vào khoảng 500 - 800 yen/giờ (tương đương 4 - 6 USD), cao hơn gấp nhiều lần so với khu vực ngoại ô, khiến nhiều người lựa chọn giao thông công cộng thay vì lái xe cá nhân. Chính những giải pháp kết hợp giữa chính sách và công nghệ đã giúp Nhật Bản tạo dựng một môi trường giao thông đô thị văn minh, hiện đại.

Ông Hiroshi Nakamura, chuyên gia về quy hoạch đô thị tại Viện Giao thông Nhật Bản, nhận định: “Hệ thống bãi đỗ xe tự động không chỉ giải quyết hiệu quả vấn đề thiếu hụt không gian, mà còn đại diện cho sự sáng tạo trong sử dụng công nghệ, giúp các đô thị lớn như Tokyo giữ được trật tự giao thông.

Mỹ - quy hoạch bãi đỗ lớn

Nếu Nhật Bản chú trọng tối ưu hóa không gian, Mỹ lại nổi bật với các bãi đỗ xe có quy mô khổng lồ, đặc biệt tại các trung tâm thương mại và khu đô thị lớn. TP New York, với hơn 2 triệu ô tô lưu thông mỗi ngày, đã phát triển một hệ thống bãi đỗ xe dưới lòng đất và đa tầng trên cao, mỗi bãi có sức chứa hàng nghìn xe.

Một ví dụ điển hình là bãi đỗ xe của Hudson Yards, nơi có sức chứa lên đến 1.800 phương tiện và được thiết kế với 6 tầng hầm ngầm. Hệ thống tại đây sử dụng cảm biến thông minh để hướng dẫn tài xế tìm chỗ trống trong thời gian chưa tới 2 phút, đồng thời tích hợp ứng dụng di động để đặt trước chỗ đỗ, thanh toán và nhận thông báo về thời gian đỗ xe còn lại. Những ứng dụng này không chỉ giúp người dân tiết kiệm thời gian mà còn làm giảm tình trạng ùn tắc ở các khu vực bãi đỗ lớn, vốn là vấn đề phổ biến trong những TP đông đúc như New York.

Mỹ cũng rất chú trọng đến yếu tố môi trường trong việc phát triển bãi đỗ xe. Tại California, nơi tiên phong trong việc thúc đẩy sử dụng xe điện, hơn 30% số bãi đỗ xe công cộng hiện nay đã được lắp đặt các trạm sạc điện. Các bãi đỗ như tại Stanford Shopping Center thậm chí còn cung cấp hệ thống sạc siêu nhanh, cho phép sạc đầy 80% dung lượng pin trong vòng 30 phút.

Việc tích hợp các trạm sạc trong bãi đỗ không chỉ hỗ trợ nhu cầu ngày càng tăng của người dùng xe điện, mà còn kích cầu sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường, góp phần giảm phụ thuộc vào xăng dầu và giảm phát thải khí CO2.

Ông Michael Taylor, chuyên gia giao thông tại Hiệp hội Quy hoạch Đô thị Mỹ, chia sẻ: “Chúng tôi nhận thấy rằng việc kết hợp trạm sạc xe điện vào các bãi đỗ đã thúc đẩy đáng kể tỷ lệ sử dụng xe điện tại các đô thị lớn. Đây là cách tiếp cận vừa hỗ trợ hạ tầng, vừa khuyến khích chuyển đổi sang năng lượng xanh”.

Ngoài ra, tại các khu vực ngoại ô như New Jersey, các bãi đỗ xe được xây dựng với chi phí thấp và miễn phí cho người dân, nhằm khuyến khích họ sử dụng xe buýt hoặc tàu điện để di chuyển vào trung tâm TP. Mô hình này không chỉ giảm lượng xe cá nhân vào nội đô mà còn giúp hạn chế tình trạng ùn tắc giao thông. Mỹ đã kết hợp thành công giữa quy hoạch đô thị thông minh và bảo vệ môi trường trong phát triển bãi đỗ xe, tạo nên một hệ sinh thái giao thông bền vững.

Trung Quốc - số hóa toàn diện

Trung Quốc, với các đô thị khổng lồ như Bắc Kinh và Thượng Hải, phải đối mặt với bài toán giao thông nan giải khi mỗi TP lớn có tới hơn 5 triệu xe ô tô cá nhân lưu thông hàng ngày. Để giải quyết vấn đề này, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào các bãi đỗ xe thông minh kết hợp công nghệ cao và quy hoạch không gian hiệu quả.

Tại Thượng Hải, hệ thống bãi đỗ xe ngầm như tại trung tâm thương mại IFC Mall Pudong có sức chứa tới 2.000 xe, được tích hợp cảm biến nhận diện biển số tự động và hệ thống camera AI để giám sát an ninh.

Công nghệ big data được sử dụng để phân tích nhu cầu đỗ xe theo từng giờ cao điểm và khu vực, từ đó điều chỉnh giá dịch vụ linh hoạt. Vào giờ cao điểm, giá đỗ xe tại trung tâm TP có thể lên tới 20 nhân dân tệ/giờ (khoảng 70.000 đồng), gấp đôi so với giờ thấp điểm, nhằm giảm tải lưu lượng phương tiện cá nhân. Hệ thống công nghệ thông minh này không chỉ giúp giảm tải tình trạng ùn tắc trong bãi đỗ xe mà còn hỗ trợ người lái nhanh chóng xác định vị trí xe, tối ưu hóa thời gian ra vào bãi.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng đã áp dụng các mô hình bãi đỗ xe tự động. Một ví dụ nổi bật là bãi đỗ xe tự động West Bund Garage tại Thượng Hải, nơi xe được sắp xếp theo dạng thang máy nhiều tầng với thời gian đỗ và lấy xe trung bình chưa đến 120 giây. Điều này không chỉ tăng cường hiệu quả sử dụng không gian mà còn mang lại sự tiện lợi tối đa cho người sử dụng.

Theo ông Li Ming, Giám đốc Dự án Giao thông Thông minh tại Thượng Hải, “Hệ thống AI và big data không chỉ giảm tải ùn tắc mà còn giúp tối ưu hóa năng suất vận hành bãi đỗ xe. Thượng Hải là một ví dụ tiêu biểu trong việc tích hợp công nghệ vào quy hoạch giao thông.

Trung Quốc không chỉ tập trung vào số hóa mà còn đẩy mạnh phát triển các bãi đỗ xe thân thiện môi trường. Hơn 15% số bãi đỗ xe tại Bắc Kinh hiện nay được trang bị các tấm pin năng lượng mặt trời trên mái, cung cấp điện năng cho hệ thống đèn chiếu sáng và các trạm sạc xe điện. Điều này vừa tiết kiệm chi phí vận hành, vừa góp phần giảm phát thải carbon, thể hiện nỗ lực của quốc gia trong việc kết hợp phát triển hạ tầng giao thông với bảo vệ môi trường.

Hoàng Nam