'Kiềng ba chân' cho vốn xanh bứt tốc

Đại điện Agribank trình bày tham luận tại Hội thảo. Ảnh: Dũng Minh

Tín dụng xanh, trái phiếu xanh tăng mạnh

Tại Hội thảo Đa dạng vốn cho phát triển bền vững do Báo Tài chính - Đầu tư vừa tổ chức, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết, theo kịch bản trung hòa carbon, đến năm 2050, tổng nhu cầu đầu tư dài hạn cho phát triển kinh tế xanh, kinh tế bền vững khoảng 670-700 tỷ USD, đòi hỏi phải huy động đa dạng nguồn lực, từ tín dụng xanh đến trái phiếu xanh, thị trường carbon…, bên cạnh nguồn ngân sách.

Theo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, thời gian qua, ngành ngân hàng giữ vai trò trụ cột trong việc cung ứng vốn cho nền kinh tế xanh. Tính đến ngày 30/11/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 750.000 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2017-2025 đạt trên 21%/năm - cao hơn mức tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế. Dù vậy, tỷ trọng tín dụng xanh chỉ chiếm gần 5% tổng dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế.

Trong khi đó, bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, tính đến tháng 10/2025, dư nợ trái phiếu doanh nghiệp xanh đạt xấp xỉ 1 tỷ USD. Dù trái phiếu xanh tăng đột phá so với các năm trước, song vẫn còn nhỏ so với quy mô tín dụng ngân hàng, cũng như so với tổng nhu cầu toàn thị trường.

Theo đánh giá của các ngân hàng thương mại, việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 21/2025/QĐ-TTg ngày 4/7/2025 quy định bộ tiêu chí môi trường và danh mục phân loại xanh vừa qua đã tháo gỡ rất nhiều khó khăn, vướng mắc cho các ngân hàng. Theo đó, các ngân hàng dễ dàng nhận diện, thẩm định và cấp tín dụng xanh chính xác, tránh rủi ro “tẩy xanh” (greenwashing)…

Hiện các ngân hàng và doanh nghiệp vẫn chờ hướng dẫn triển khai Quyết định 21/2025/QĐ-TTg về cơ quan xác nhận dự án xanh. Một khi có cơ quan xác nhận dự án xanh, ngân hàng sẽ yên tâm cho vay với lĩnh vực này, thay vì lúng túng tự đi thẩm định dự án xanh.

Mặc dù vậy, để khơi thông mạnh mẽ hơn nữa dòng vốn cho phát triển bền vững, ông Vương Văn Quý, Phó trưởng ban Chính sách tín dụng (Agribank) cho rằng, cần xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải, năng lượng, đa dạng sinh học, mở cho doanh nghiệp và tổ chức tài chính sử dụng khi đánh giá dự án.

Đồng thời, ban hành chính sách ưu đãi cụ thể như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các khoản vay xanh; cấp bù lãi suất hoặc tái cấp vốn với lãi suất ưu đãi, đặc biệt cho các lĩnh vực chuyển đổi năng lượng, nông nghiệp bền vững; xây dựng quỹ bảo lãnh xanh quốc gia để chia sẻ rủi ro với ngân hàng, có cơ chế khuyến khích các ngân hàng mở rộng danh mục tín dụng xanh…

Kiềng ba chân để thúc đẩy vốn xanh phát triển

Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) cho hay, trước đây, các ngân hàng thương mại thực hiện ưu đãi, khuyến khích tín dụng xanh bằng nguồn lực tự có. Tuy nhiên, theo Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội, ngân sách sẽ hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh vay vốn thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn hoặc áp dụng tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị) thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, các ngân hàng thương mại.

“Hiện Ngân hàng Nhà nước đang phối hợp với Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành Nghị định hỗ trợ lãi suất 2%/năm từ nguồn ngân sách nhà nước qua ngân hàng thương mại, dự kiến trình Chính phủ trong tuần này. Theo đó, cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% sẽ được triển khai từ năm 2026, nguồn ngân sách hỗ trợ sẽ được phân bổ về địa phương”, bà Tùng cho biết.

Theo bà Tùng, để chính sách hỗ trợ lãi suất 2% đi vào cuộc sống, cần sự đồng bộ của “kiềng ba chân”: Nghị định về hỗ trợ lãi suất qua ngân hàng; Nghị định hỗ trợ qua các quỹ Nhà nước; quan trọng nhất là Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần sớm ban hành quyết định về tiêu chí xác định dự án xanh làm căn cứ giải ngân.

Bên cạnh tín dụng xanh, nền kinh tế xanh cũng đang được hỗ trợ tích cực bởi trái phiếu xanh. Bà Phạm Thị Thanh Tâm cho biết, thị trường trái phiếu xanh đang tăng trưởng đột phá từ khi Quyết định 21/2025/QĐ-TTg được ban hành. Các doanh nghiệp đã bắt đầu chủ động tìm kiếm nguồn vốn dài hạn từ thị trường, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân hàng. Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu Đề án Thí điểm phát hành trái phiếu dịch vụ xanh, dự kiến trình Chính phủ trong năm 2026.

Về phía doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Hài Hòa, Phó tổng giám đốc Sun Group khẳng định, các doanh nghiệp lớn như Sun Group luôn mong muốn đồng hành và phát triển các dự án xanh, bởi xanh chính là sự bền vững lâu dài của xã hội, đất nước và người dân.

Bà Hòa kiến nghị, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính có thể phối hợp với chính quyền địa phương, đưa tiêu chí xanh ngay từ đầu vào quá trình đấu thầu, đấu giá dự án. Khi doanh nghiệp chấp nhận và sẵn sàng phát triển dự án xanh ngay từ đầu, thì sẽ được hưởng các cơ chế hỗ trợ tương ứng từ các cơ quan quản lý và tổ chức tín dụng.

“Nếu sau khi đã nhận dự án rồi mới yêu cầu điều chỉnh để ‘xanh hóa’ thì sẽ rất chậm. Việc đưa tiêu chí xanh ngay từ khâu đấu thầu các dự án hạ tầng, du lịch hay đô thị sẽ hiệu quả và trúng hơn với nhu cầu của doanh nghiệp”, bà Hòa lưu ý.

Hà Tâm