Khủng long bạo chúa từng là 'kẻ nhập cư' từ châu Á sang Bắc Mỹ?

Kết luận này được đưa ra bởi nhóm nhà khoa học do nghiên cứu sinh tiến sĩ Cassius Morrison thuộc ngành cổ sinh vật học tại Đại học College London (Anh) đứng đầu, nhằm giải quyết tranh luận kéo dài về nguồn gốc của loài khủng long ăn thịt khổng lồ này.

Sử dụng mô hình toán học hiện đại, nhóm nghiên cứu đã tái dựng lại quá trình di cư của tổ tiên T-Rex thông qua khu vực từng là eo biển Bering, ngày nay nằm giữa Siberia và Alaska. Cây cầu đất liền từng tồn tại tại khu vực này vào cuối kỷ Phấn trắng, khi khí hậu tại đây ấm áp và được bao phủ bởi các khu rừng mưa ôn đới. Morrison cho biết, môi trường khí hậu khi đó có nhiều nét tương đồng với tỉnh British Columbia của Canada ngày nay.

Theo CNN, phát hiện mới củng cố giả thuyết rằng T-Rex có mối quan hệ gần gũi hơn về mặt tiến hóa với loài Tarbosaurus - một loài khủng long ăn thịt lớn từng sinh sống ở châu Á, hơn là với các loài ăn thịt khác tại Bắc Mỹ như Daspletosaurus. Tarbosaurus cũng thuộc nhóm tyrannosaurid, tương tự như T-Rex.

Các nhà nghiên cứu cho biết tổ tiên của loài khủng long bạo chúa đã di chuyển từ Châu Á đến Bắc Mỹ cách đây khoảng 70 triệu năm - Ảnh: CNN

Bằng chứng từ mô hình tiến hóa

Các mô hình mà nhóm nghiên cứu xây dựng không chỉ tái dựng lại tuyến đường di cư, mà còn tính đến các khoảng trống hiện hữu trong hồ sơ hóa thạch. Điều này giúp mô hình linh hoạt cập nhật nếu trong tương lai có những phát hiện hóa thạch mới ở các khu vực hiện chưa được khai quật, đặc biệt là tại châu Á.

Nhà khoa học Morrison nhấn mạnh rằng tổ tiên của T-Rex thuộc nhóm tyrannosaurid (các loài khủng long ăn thịt có kích thước trung bình đến lớn). Trong hệ sinh thái khi đó, chúng có thể tồn tại với mật độ thấp, tương tự như cách sư tử hoặc các loài săn mồi đỉnh cao hiện đại tồn tại ít hơn so với con mồi ăn cỏ của chúng.

Dù hóa thạch trực tiếp của tổ tiên T-Rex trong hành trình di cư này chưa được phát hiện đầy đủ, mô hình toán học giúp thu hẹp thời gian và địa điểm mà các bằng chứng hóa thạch có thể xuất hiện, mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo cho ngành cổ sinh vật học.

Vì sao T-Rex trở nên khổng lồ?

Ngoài việc xác định nguồn gốc địa lý, nghiên cứu còn tập trung vào yếu tố khiến T-Rex và các họ hàng của nó phát triển với kích thước vượt trội. Nhóm nghiên cứu phát hiện rằng sự tăng trưởng kích thước của các loài tyrannosaurid diễn ra trong bối cảnh nhiệt độ toàn cầu có xu hướng giảm vào cuối kỷ Phấn trắng. Điều này cho thấy các loài này có khả năng thích nghi tốt với khí hậu mát mẻ hơn, có thể nhờ đặc điểm sinh lý như máu nóng hoặc sự tồn tại của lớp lông cách nhiệt.

Một yếu tố quan trọng khác là sự biến mất của nhóm khủng long ăn thịt lớn khác như carcharodontosaurid vào khoảng 90 triệu năm trước. Nhóm này từng giữ vai trò là loài săn mồi đầu bảng tại nhiều khu vực. Sự tuyệt chủng của chúng đã tạo ra một khoảng trống sinh thái đáng kể, từ đó tạo điều kiện để các tyrannosaurid như T-Rex phát triển vượt trội về kích thước và vai trò sinh thái.

Tới thời điểm khủng long tuyệt chủng khoảng 66 triệu năm trước, T-Rex đã đạt trọng lượng trung bình tới 9 tấn, tương đương một con voi châu Phi lớn hoặc một chiếc xe tăng hạng nhẹ. Với chiều dài cơ thể lên đến hơn 12m, T-Rex trở thành một trong những loài khủng long ăn thịt lớn nhất từng tồn tại.

Khám phá sự chuyển đổi sinh thái

Charlie Scherer, đồng tác giả nghiên cứu và là cựu học viên cao học ngành khoa học Trái đất tại Đại học College London, cho biết phát hiện này cung cấp cái nhìn mới về cách T-Rex và các loài khủng long bạo chúa khác phát triển và phân bố trong kỷ Phấn trắng. Ông nhấn mạnh rằng sự thay đổi quy mô cơ thể của nhóm tyrannosaurid có thể xem là kết quả trực tiếp từ việc thay thế carcharodontosaurid trong hệ sinh thái.

Theo Scherer, chính sự biến mất của nhóm theropod cạnh tranh đã phá vỡ rào cản sinh thái, cho phép T-Rex phát triển đến kích thước khổng lồ mà trước đó có thể đã bị hạn chế do cạnh tranh nguồn thức ăn và lãnh thổ.

Nhận xét về nghiên cứu, giáo sư Steve Brusatte, một nhà cổ sinh vật học tại Đại học Edinburgh (Anh), cho rằng công trình này là một ví dụ điển hình về cách kết hợp dữ liệu cổ sinh học với các mô hình biến đổi khí hậu để hiểu rõ hơn quá trình tiến hóa. Ông gọi đây là “công trình theo dõi pháp y” sự thay đổi của khủng long ăn thịt theo thời gian và so sánh nó với biến động khí hậu toàn cầu.

Giáo sư Brusatte cho rằng ngay cả những loài khủng long lớn và có ảnh hưởng nhất cũng không nằm ngoài tác động của thời tiết và khí hậu. Dữ liệu cho thấy khí hậu mát mẻ có thể tạo điều kiện thuận lợi để các loài khủng long như T-Rex phát triển đến kích thước lớn hơn. Ông nhấn mạnh rằng “vua của loài khủng long không phải được định sẵn để thống trị, mà được điều kiện khí hậu hỗ trợ”.

Nghiên cứu mở rộng cách tiếp cận khoa học hiện đại trong việc phân tích dữ liệu tiến hóa và khí hậu. Với sự kết hợp giữa hóa thạch, mô hình toán học và địa chất cổ đại, nghiên cứu mang lại những hiểu biết mới về mối liên hệ giữa sinh học và môi trường trong quá trình tiến hóa của một trong những loài khủng long nổi tiếng nhất.

Phát hiện mới cũng cho thấy các mẫu hóa thạch quan trọng vẫn có thể đang bị vùi lấp ở châu Á hoặc các khu vực chưa được khai quật. Việc tiếp tục tìm kiếm và phân tích sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm chứng và mở rộng giả thuyết di cư, cũng như hiểu sâu hơn về quá trình phát triển của các loài khủng long ăn thịt lớn cuối cùng trong lịch sử Trái đất.

Hoàng Vũ