Khúc sáo Mông của tình yêu và khát vọng

Sùng A Mạnh (thứ 2, phải sang) cùng các nghệ sĩ tỉnh Yên Bái tham dự Lễ hội Maha Kumbh Mela tổ chức tại Ấn Độ.

Một buổi chiều cuối đông se sắt, gió hun hút rít trên đỉnh Suối Giàng, tiếng sáo Mông vút lên giữa những tán chè Shan tuyết, réo rắt, da diết, như tiếng vọng từ ngàn xưa, hòa cùng hơi thở núi rừng Tây Bắc. Chủ nhân của thanh âm ấy là Sùng A Mạnh - chàng trai sinh năm 2002 ở bản Pang Cáng. "Với mình, sáo Mông không chỉ là âm nhạc mà còn là tiếng nói của tâm hồn, là hồn cốt của dân tộc, là cách người Mông kể về bản làng, về tình yêu và những khát vọng” - Mạnh bộc bạch, ánh mắt lấp lánh niềm tự hào.

Mang trong tim ngọn lửa đam mê tiếng sáo từ thuở nhỏ, Mạnh tự mày mò mua sáo và tự học thổi. Với khát vọng cháy bỏng theo đuổi đam mê, sau khi học hết lớp 9, Mạnh ghi danh vào Khoa Thanh nhạc, Trường Cao đẳng Văn hóa - Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái (nay là Trường Cao đẳng Yên Bái). Ba năm học tập tại đây không chỉ bồi đắp cho Mạnh nền tảng âm nhạc vững chắc mà còn khai mở trong anh tình yêu sâu sắc với âm nhạc dân tộc, giúp anh thấu hiểu những giá trị văn hóa Mông tinh túy. Trở về quê hương, Mạnh không chỉ say sưa cống hiến cho nghệ thuật mà còn dấn thân vào hành trình phát triển kinh tế từ đặc sản quê nhà.

Pang Cáng từ bao đời nay vốn nương tựa vào cây chè. Với người dân nơi đây, chè Shan tuyết không chỉ là cây kinh tế mà còn là báu vật vô giá, thậm chí được trao truyền là "thần dược” chữa bách bệnh. Đau bụng tìm chè, nhức đầu cậy chè, ho cảm cũng nhờ chè nhưng đói nghèo dai dẳng thì dường như không phương thuốc nào cứu nổi.

Dẫu sở hữu rừng chè cổ thụ quý giá, cuộc sống của đồng bào vẫn không ít phen bấp bênh. Gia đình Mạnh cũng như bao hộ dân khác ở Suối Giàng, bao đời gắn bó máu thịt với cây chè Shan tuyết. Thế nhưng chè Suối Giàng dù trứ danh vẫn chỉ loay hoay được biết đến như một sản phẩm thô sơ, đầu ra phập phù theo mùa vụ. Chứng kiến những gốc chè Shan tuyết cổ thụ lặng lẽ ẩn mình giữa biển mây trắng, Mạnh trăn trở nung nấu ý định kiến tạo một điều gì đó khác biệt.

Năm 2022, Mạnh mạnh dạn xin cha mẹ 2 ha chè của gia đình để khởi dựng thương hiệu riêng. Anh kiên trì giữ phương pháp chế biến thủ công gia truyền của cha ông nhưng không tham lam chạy theo số lượng mà dốc lòng tập trung vào chất lượng, thai nghén ra những dòng trà tinh túy mang hồn cốt hương vị đặc trưng của vùng cao. Bốn dòng trà: diệp trà, hoàng trà, bạch trà và hồng trà mang đậm tinh hoa núi rừng Tây Bắc đã kết tinh ra đời, chinh phục những người sành trà khó tính nhất trong và ngoài nước.

Không chỉ dốc sức phát triển chè, Mạnh còn tâm huyết cải tạo ngôi nhà sàn đặc trưng của người Mông tại Pang Cáng thành một homestay độc đáo mang tên "Cổng Trâu”. Homestay này nồng nhiệt chào đón du khách quốc tế, những người khao khát trải nghiệm cuộc sống bản địa một cách chân thực nhất. Với lối kiến trúc truyền thống ấm cúng, những bữa cơm đậm đà hương vị núi rừng thắm đượm tình người và đặc biệt là những buổi trình diễn sáo Mông bên bếp lửa huyền ảo, "Cổng Trâu” nhanh chóng trở thành điểm hẹn lý tưởng, thu hút nghìn lượt khách mỗi năm.

Giữa màn đêm vùng cao tĩnh mịch, ánh lửa bập bùng soi rõ những gương mặt rạng rỡ của du khách và bạn bè quây quần bên nhau. Trong không gian đượm hơi ấm tình thân ấy, Sùng A Mạnh cất lên những giai điệu sáo Mông trầm bổng, réo rắt, vang vọng giữa núi rừng Suối Giàng. Ngọn lửa cháy rực, hắt bóng dáng chàng trai Mông trong bộ trang phục truyền thống, đôi mắt nhắm hờ, đắm chìm trong từng thanh âm đầy cảm xúc.

Tiếng sáo khi du dương, da diết như lời tự tình của chàng trai gửi đến người thương, khi lại rộn ràng, thôi thúc như nhịp đập sôi động của đồng bào vùng cao. Xung quanh, du khách quốc tế lặng yên, say sưa thưởng thức, có người nhắm mắt thả hồn phiêu lãng, có người khẽ gõ nhịp theo giai điệu như thể lạc bước vào một miền ký ức xa xăm của vùng cao Tây Bắc. Trong khoảnh khắc thiêng liêng ấy, âm nhạc không còn là một buổi biểu diễn đơn thuần mà đã kết tinh thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa bản sắc văn hóa Mông và trái tim những con người đến từ khắp nơi trên thế giới.

Mạnh chia sẻ, văn hóa dân tộc Mông không chỉ là niềm tự hào sâu sắc mà còn là cội rễ nuôi dưỡng con người anh hôm nay. Đó cũng chính là động lực thôi thúc anh luôn hòa quyện âm nhạc truyền thống vào mọi hoạt động của mình. Năm 2023, Mạnh đại diện huyện Văn Chấn tham gia cuộc thi Nghệ thuật quần chúng - trình diễn trang phục các dân tộc tỉnh Yên Bái và xuất sắc giành giải A phần thi ca - múa - nhạc với bản tấu sáo "Tiếng gọi vùng cao”.

Năm 2025, nhận lời mời trân trọng của Đại sứ quán Ấn Độ tại Hà Nội, Mạnh vinh dự cùng Đoàn Nghệ thuật tỉnh Yên Bái tham dự sự kiện Lễ hội Maha Kumbh Mela - một trong những lễ hội tâm linh lớn nhất Ấn Độ và thế giới, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại do Hội đồng Quan hệ Văn hóa Ấn Độ tổ chức tại Prayagraj, bang Ultar Pradesh, Ấn Độ. Trong khuôn khổ sự kiện này, Đoàn Nghệ thuật tỉnh đã trình diễn nhiều tiết mục đặc sắc đậm đà bản sắc dân tộc tại các thành phố Lucknow, Prayagraj, Guwahati và Shillong. Đặc biệt, màn độc tấu sáo "Xuân về trên bản Mông” của Mạnh đã để lại ấn tượng khắc sâu trong lòng khán giả quốc tế. Không ngủ quên trên vòng nguyệt quế của những thành công hiện tại, Sùng A Mạnh vẫn không ngừng sáng tạo và nỗ lực để đưa văn hóa Mông bay cao, lan tỏa rộng hơn nữa.

Ngoài ra, Mạnh dựng kênh TikTok "Mạnh Shan Tshuaj Yej” để hé lộ quy trình làm trà tỉ mỉ, cách thưởng trà tao nhã, kết hợp với những bản sáo ngọt ngào, du dương, gói trọn cảm xúc. Với anh, cây sáo không chỉ là nhạc cụ mà còn là linh khí của văn hóa Mông - một thứ âm thanh diệu kỳ có thể kết nối con người, kể những câu chuyện hùng vĩ về quê hương và đưa bản sắc dân tộc vươn xa…

Bí thư Huyện đoàn Văn Chấn Bùi Ngọc Dũng cho hay: "Mô hình phát triển kinh tế của đoàn viên Sùng A Mạnh đã và đang đem lại hiệu quả kinh tế. Trong thời gian tới, Huyện Đoàn sẽ lấy đó làm mô hình điểm để nhân rộng”.

Hành trình của Sùng A Mạnh không chỉ là câu chuyện riêng có của anh mà còn là hình ảnh tiêu biểu cho những người trẻ Mông đang nỗ lực không mệt mỏi bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của dân tộc. Bằng sự kiên trì, đam mê và khát vọng cống hiến, Mạnh đang từng bước góp phần khẳng định vị thế của văn hóa Mông trong bức tranh văn hóa đa sắc màu của Việt Nam, đồng thời khai phá những cơ hội mới cho sự phát triển kinh tế và du lịch bền vững tại quê hương.

Với tiếng sáo thiết tha ngân lên, chén trà thơm nồng được rót, Mạnh không chỉ gửi trao tình yêu đối với quê hương mà còn lan tỏa những giá trị tốt đẹp về văn hóa và con người Mông đến bạn bè trong nước và quốc tế. Hành trình vinh quang của Mạnh sẽ còn tiếp nối với những ước mơ lớn hơn, những dự định táo bạo hơn và một trái tim luôn sục sôi nhiệt huyết. Chàng trai người Mông ấy không chỉ thổi sáo mà còn thổi bùng vào lòng người yêu quê hương một niềm tin vào tương lai tươi sáng, nơi văn hóa bản địa hòa quyện cùng thế giới, cất cánh bay cao.

Không an phận dừng lại ở sản xuất, Mạnh chủ động chèo lái đưa sản phẩm chè của mình đến gần hơn với khách hàng thông qua các hội chợ trong và ngoài tỉnh. Điểm nhấn độc đáo là Mạnh không chỉ bán trà mà còn kể bằng cả trái tim câu chuyện về nó. Anh khoác lên mình bộ trang phục Mông kiêu hãnh, cất tiếng sáo du dương khi pha trà, vẽ nên một trải nghiệm văn hóa đầy mê hoặc. Từ hội chợ vùng quê đến những sự kiện lớn tầm cỡ quốc gia, hình ảnh chàng trai Mông vừa rót trà vừa ngân nga điệu sáo đã trở thành dấu ấn khó phai, giúp thương hiệu "Tshuaj Yej” ngày càng vang danh.

T.H