Không truy thu đại trà, không làm khó tiểu thương

Hiểu đúng để không lo lắng về thuế và hóa đơn

Từ ngày 1/6/2025, việc triển khai hóa đơn điện tử theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP bắt đầu có hiệu lực mang theo nhiều thay đổi trong cách thức quản lý thuế đối với hộ kinh doanh. Dù mục tiêu là tăng tính minh bạch và hiện đại hóa công tác thu thuế, nhưng trong những ngày đầu thực hiện, không ít tiểu thương tỏ ra lo lắng, bối rối, đặc biệt là những người lần đầu nghe đến khái niệm “hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền”.

Người tiêu dùng thanh toán tiền hàng tại một tạp hóa trên địa bàn quận Đống Đa, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Chị Nguyễn Thu Hoài, chủ một cửa hàng quần áo tại quận Cầu Giấy (Hà Nội), băn khoăn chia sẻ: “Tôi đã đăng ký hộ kinh doanh từ lâu, chủ yếu nhập hàng từ các xưởng may nhỏ và chợ đầu mối như Đồng Xuân, Ninh Hiệp. Các bên cung cấp thường chỉ viết hóa đơn tay, chứ không có hóa đơn điện tử. Bây giờ nếu buộc phải có hóa đơn điện tử thì hàng tồn kho của tôi tính sao?”.

Ngoài vấn đề hàng hóa cũ không có chứng từ điện tử, chị Nguyễn Thu Hoài cũng chưa rõ phải xử lý ra sao với những lô hàng ký gửi. Đây là hình thức mà chị và nhiều tiểu thương khác vẫn thường sử dụng. “Tôi không biết phần hoa hồng nhận được từ hàng ký gửi có phải kê khai thuế không, hay cách lập hóa đơn như thế nào. Những quy định mới này khiến tôi rất lo lắng, không yên tâm kinh doanh”, chị Nguyễn Thu Hoài nói.

Cùng chung nỗi niềm, một tiểu thương lâu năm khác bày tỏ lo ngại về khả năng bị truy thu thuế khi bắt đầu kê khai doanh thu bằng hóa đơn điện tử: “Trước đây tôi kinh doanh nhỏ lẻ, cơ quan thuế khoán cho một mức cố định, không phải kê khai nhiều. Bây giờ nếu hóa đơn thể hiện doanh thu cao hơn thì không biết tôi có bị tính truy thu phần trước không?”.

Thực tế hiện nay, theo quy định mới, không phải tất cả hộ kinh doanh đều bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử. Nghị định 70/2025/NĐ-CP nêu rõ, chỉ áp dụng với hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên mỗi năm và thuộc 6 nhóm ngành: bán lẻ hàng hóa, dịch vụ ăn uống, vận tải, dịch vụ nghệ thuật – giải trí, chiếu phim và dịch vụ cá nhân.

Thống kê từ Chi cục Thuế Khu vực I cho thấy, trong tổng số hơn 311.000 hộ và cá nhân kinh doanh đang hoạt động trên địa bàn, chỉ có 4.979 hộ có doanh thu đạt mức từ 1 tỷ đồng/năm và thuộc diện phải sử dụng hóa đơn điện tử. Con số này chiếm một mức rất nhỏ, chỉ khoảng 1,6% tổng số. Điều này đồng nghĩa với việc, phần lớn các hộ kinh doanh nhỏ lẻ vẫn chưa bị ảnh hưởng bởi quy định mới này.

Theo cơ quan thuế, mục tiêu của việc triển khai hóa đơn điện tử không phải là gây khó cho người kinh doanh, mà nhằm hiện đại hóa công tác quản lý, hạn chế thất thu thuế và từng bước xây dựng hệ thống dữ liệu số minh bạch cho nền kinh tế. Đại diện cơ quan thuế cũng khẳng định sẽ có lộ trình hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể để các hộ kinh doanh trong diện áp dụng nắm rõ cách thức thực hiện.

Chỉ khoảng 1% hộ kinh doanh phải áp dụng

Liên quan đến vấn đề này, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) Mai Sơn khẳng định: “Chính sách này không làm thay đổi nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh. Việc sử dụng hóa đơn điện tử giúp bảo đảm nghĩa vụ thuế dựa trên doanh thu thực tế, thúc đẩy minh bạch trong kinh doanh. Đặc biệt, chỉ có khoảng 37.000 hộ trong tổng số 3,6 triệu hộ kinh doanh toàn quốc thuộc diện phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền (chiếm khoảng 1,03%). Không phải tất cả các hộ đều phải thực hiện”.

Thời gian gần đây xuất hiện ý kiến cho rằng, hiện tượng một số hộ, cá nhân kinh doanh đóng cửa hoặc bán hàng cầm chừng tại các chợ như: chợ Ninh Hiệp, chợ Đồng Xuân, chợ Long Biên, chợ La Phù hoặc kinh doanh tại một số tuyến phố thương mại như phố Hàng Ngang, Hàng Đào (tập trung chủ yếu các mặt hàng vải, quần áo, mũ nón, bánh kẹo, đồ dùng cá nhân, …) do phải thực hiện Nghị định số 70. Về vấn đề này, ông Phó Cục trưởng Cục Thuế nhấn mạnh, thực tế chỉ 263 hộ trong tổng số gần 3.000 hộ ngừng nghỉ thuộc diện phải áp dụng hóa đơn điện tử, chiếm chưa tới 9%. Nguyên nhân chủ yếu của việc các cửa hàng này ngừng kinh doanh là do tâm lý e ngại hàng hóa không rõ nguồn gốc chứ không phải vì quy định thuế.

Liên quan đến lo ngại bị truy thu thuế của các năm trước, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Nguyễn Thị Cúc cho rằng, cần có giải pháp mềm dẻo trong giai đoạn chuyển đổi. Theo bà Nguyễn Thị Cúc, các hộ cần rà soát lại hàng tồn kho, loại trừ hàng không hợp pháp. Phần còn lại nên được cho phép bán ra mà không bị xử lý do không có hóa đơn điện tử, miễn là khi kê khai theo doanh thu thực tế. Đồng thời, cơ quan thuế chỉ nên truy thu nếu có bằng chứng rõ ràng về hành vi gian lận, như kinh doanh online với doanh thu lớn mà không khai báo.

Tháng 6/2025 được coi là tháng cao điểm hỗ trợ, lực lượng cán bộ thuế phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp đã trực tiếp xuống các địa bàn để hướng dẫn, cài đặt và hỗ trợ hộ kinh doanh sử dụng phần mềm hóa đơn điện tử. Nhiều nhà cung cấp còn miễn phí sử dụng phần mềm trong giai đoạn đầu.

Hiện nay, cơ quan thuế đang tiếp thu phản ánh của các hộ kinh doanh để điều chỉnh chính sách theo hướng đơn giản hơn. "Chúng tôi đã lắng nghe góp ý từ hộ kinh doanh rằng hệ thống kê khai cần đơn giản, chỉ vài thao tác trên điện thoại hoặc máy tính là có thể hoàn tất báo cáo thuế. Ngành thuế sẽ cải tiến để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển lên DN siêu nhỏ nếu có nhu cầu, nhưng tuyệt đối không ép buộc hay làm phiền cuộc sống của họ”, ông Mai Sơn nói.

Tính đến ngày 11/6/2025, đã có hơn 4.300 hộ thuộc đối tượng bắt buộc và hơn 4.500 hộ tự nguyện đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, nâng tổng số hộ triển khai lên gần 9.000, vượt 180% so với chỉ tiêu.

Nha Trang