Không đoạn tuyệt, chỉ cách biệt

Chỉ riêng trong thời gian gần đây, Pháp đã buộc phải kết thúc sự hiện diện quân sự liên tục có được từ nhiều thập kỷ nay ở Mali, Niger và Burkina Faso trong cùng khu vực với Chad. Sự hiện diện quân sự trực tiếp ở các quốc gia này là biểu hiện cho ảnh hưởng của Pháp ở khu vực và sự gắn kết mà Pháp còn có được, còn giữ được với các nước thuộc địa cũ ở châu Phi.

Đối với Pháp nói riêng và EU nói chung, việc Chad chấm dứt hợp tác quân sự với Pháp đồng nghĩa với việc Pháp và EU bị mất thêm một tiền đồn và cửa ngõ quan trọng ở châu Phi. Điều này có thể tác động nguy hại đối với họ trên ba phương diện.

Thứ nhất, Chad chiếm vị trí cũng như đóng vai trò rất quan trọng trong chiến lược chống khủng bố của Pháp, EU, Mỹ, đặc biệt nhằm vào những tổ chức, lực lượng và phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan bên cạnh tàn binh của Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Chad là điểm tựa cuối cùng của họ ở khu vực Tây Phi trên phương diện này.

Thứ hai, Chad là một trong những quốc gia châu Phi nằm trên tuyến đường người tị nạn và di cư hướng về châu Âu. Ở Chad hiện có hơn một triệu người tị nạn và di cư đang cư trú. Đối với Pháp và EU, tình trạng này chẳng khác gì một quả bom nổ chậm. Sau khi Chính phủ Chad chấm dứt hợp tác quân sự với Pháp, Pháp và EU sẽ gặp khó khăn hơn trước rất nhiều trong việc ứng phó với vấn đề tị nạn và di cư.

Thứ ba, Chad là bằng chứng mới về sự tiếp tục thất thế của Pháp cũng như EU trong cuộc chơi địa chính trị và cạnh tranh chiến lược với các đối tác bên ngoài khác ở Châu lục đen như Nga, Trung Quốc.

Theo Chính phủ Chad, việc chấm dứt hợp tác quân sự với Pháp không có nghĩa là Chad đoạn tuyệt quan hệ với Pháp như Mali, Niger và Burkina Faso đã làm với Pháp và Mỹ. Đoạn tuyệt thì đúng là không nhưng cách biệt và khác biệt thì rõ ràng. Trong giải thích về chấm dứt hợp tác quân sự với Pháp, Chính phủ Chad đặc biệt nhấn mạnh động cơ của quyết sách này là giành về và thể hiện chủ quyền hoàn toàn, đầy đủ để định hướng và cấu trúc lại những mối quan hệ đối tác chiến lược của Chad với thế giới bên ngoài. Điều này được coi như là tuyên bố đoạn tuyệt với quá khứ lịch sử và quá khứ quan hệ chung với Pháp cũng như châu Âu để mở ra thời kỳ quan hệ mới. Ở đó, Pháp và EU không bị loại trừ ngay từ đầu ở thời kỳ quan hệ mới này nếu không chịu tự thay đổi và điều chỉnh.

Sâu xa ở phía sau chắc chắn là tâm trạng không hài lòng của Chính phủ Chad về Pháp và EU, giống như tâm trạng của Niger, Mali và Burkina Faso về khối phương Tây. Đấy là tâm trạng thất vọng và không hài lòng của họ khi Pháp, EU và các nước phương Tây chỉ chăm chăm lợi dụng họ để phục vụ cho các mục đích riêng mà không hậu thuẫn họ thực sự và thiết thực. Việc này không giúp các quốc gia châu Phi nhanh chóng giải quyết được các vấn đề đặt ra lâu nay trong phát triển kinh tế - xã hội mạnh mẽ và bền vững.

Tuy không bị đoạn tuyệt nhưng Pháp cũng như EU sẽ rất khó khăn trong việc khắc phục sự cách biệt và khác biệt bộc lộ rõ với quyết sách mới nói trên của Chính phủ Chad. Không biết liệu Pháp cũng như EU có khắc phục được không và nếu có thì đến khi nào mới khắc phục được để có lại thời quan hệ thân ái trước đây?

Đại sứ Trần Đức Mậu