Khi phụ nữ là trụ cột kinh tế: Mối quan hệ quyền lực trong hôn nhân thay đổi ra sao?

Từ hình mẫu người vợ phụ thuộc tài chính đến hình ảnh người phụ nữ kiếm tiền giỏi, gánh vác kinh tế gia đình—sự chuyển dịch này không chỉ phản ánh thay đổi trong vị thế xã hội của phụ nữ mà còn đặt lại cấu trúc quyền lực trong hôn nhân. Khi nữ giới nắm vai trò trụ cột tài chính, điều gì thực sự thay đổi trong mối quan hệ vợ chồng?

Trong nhiều thế hệ, nam giới thường được xem là “chủ cột” trong các gia đình, định nghĩa vai trò bằng khả năng chu cấp vật chất. Tuy nhiên, với sự phát triển kinh tế - xã hội và quá trình đô thị hóa, phụ nữ ngày nay không chỉ đóng góp mà nhiều khi còn trở thành nguồn thu nhập chính, thậm chí duy nhất, trong gia đình. Việc phụ nữ giữ vị trí trụ cột kinh tế đã và đang làm dịch chuyển cấu trúc quyền lực trong đời sống hôn nhân.

Quyền lực tài chính và sự tái định nghĩa vai trò giới

Khi phụ nữ là người kiếm tiền chính, họ có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong các quyết định liên quan đến chi tiêu, nuôi dạy con cái và định hướng tương lai gia đình. Điều này đánh dấu sự thay đổi rõ nét so với mô hình truyền thống, nơi người chồng nắm quyền quyết định tối cao.

Tuy nhiên, quyền lực tài chính không hoàn toàn đảm bảo quyền lực thực tế trong hôn nhân. Nhiều nghiên cứu xã hội học cho thấy, trong một số trường hợp, phụ nữ dù làm ra nhiều tiền vẫn không nắm được vị trí “quyết định cuối cùng” nếu mô hình tư tưởng gia trưởng chưa thay đổi tương ứng. Đây là điểm nghẽn trong quá trình chuyển dịch quyền lực.

Áp lực kép và kỳ vọng xã hội

Việc trở thành trụ cột tài chính giúp phụ nữ nâng cao vị thế, nhưng đồng thời cũng khiến họ đối mặt với áp lực kép từ cả xã hội lẫn gia đình. Trong khi nam giới khi đảm nhận vai trò kiếm tiền chính thường chỉ tập trung vào công việc ngoài xã hội, thì nhiều phụ nữ dù gánh vác kinh tế vẫn được kỳ vọng phải duy trì trách nhiệm nội trợ, nuôi dạy con cái và chăm sóc các mối quan hệ gia đình mở rộng.

Đây là hệ quả của những chuẩn mực giới kéo dài qua nhiều thế hệ, nơi phụ nữ bị mặc định là người “giữ lửa”, bất kể họ bận rộn hay thành đạt đến đâu. Trong môi trường hiện đại, phụ nữ thành công thường bị yêu cầu phải “giỏi việc nước, đảm việc nhà” như một tiêu chuẩn kép khắc nghiệt. Điều này dẫn đến tình trạng kiệt sức cảm xúc, căng thẳng tâm lý và trong nhiều trường hợp, là nguyên nhân tiềm ẩn của xung đột hôn nhân.

Đặc biệt, những kỳ vọng ngầm từ hai bên gia đình hoặc cộng đồng xung quanh — như việc “vẫn phải nấu ăn cho chồng”, “không nên để con thiếu bàn tay mẹ” — khiến nhiều phụ nữ cảm thấy có lỗi khi tập trung vào sự nghiệp, dù họ đang nuôi sống cả gia đình. Những gánh nặng vô hình này chính là rào cản lớn khiến phụ nữ khó tận hưởng trọn vẹn vai trò mới của mình trong mối quan hệ hôn nhân và trong xã hội.

Khi vai trò đảo chiều: Sự thích ứng của nam giới

Sự thay đổi vai trò kinh tế trong hôn nhân không chỉ là thách thức với phụ nữ mà còn là “bài kiểm tra tư duy” đối với nam giới. Khi người vợ trở thành trụ cột tài chính, người chồng buộc phải đối diện với câu hỏi: giá trị bản thân nằm ở đâu nếu không còn nắm quyền kiểm soát tài chính?

Với nhiều người, điều này dễ gây ra cảm giác mất mát hoặc tự ti, nhất là khi hình ảnh “người đàn ông làm chủ” vẫn được coi trọng trong văn hóa đại chúng và truyền thống. Không ít người chồng cảm thấy vai trò bị lung lay, từ đó phản ứng bằng sự phòng thủ, né tránh hoặc tạo ra mâu thuẫn để giành lại “vị trí” vốn có.

Tuy nhiên, cũng có những người đàn ông chọn cách thích nghi lành mạnh hơn: họ học cách hỗ trợ vợ trong công việc nhà, tích cực chăm con, và coi đó là một phần trách nhiệm chứ không phải “giúp đỡ”. Những người này thường xây dựng được mối quan hệ vợ chồng bình đẳng, ít xung đột và bền vững hơn về mặt cảm xúc.

Thích nghi với vai trò đảo chiều đòi hỏi nam giới phải bước qua cái bóng của kỳ vọng giới và chấp nhận rằng giá trị không nằm ở địa vị kinh tế, mà ở sự trưởng thành, đồng hành và khả năng vun vén cho một mối quan hệ thực chất. Đó cũng là bước tiến quan trọng để thiết lập một mô hình hôn nhân mới, nơi quyền lực không bị phân định bởi giới tính, mà bởi sự đồng thuận và hiểu biết lẫn nhau.

Mia