Khi KOL, KOC quảng cáo sai sự thật: Trách nhiệm thuộc về ai?

Sự bùng nổ của mạng xã hội đã tạo ra một thế hệ KOL, KOC – những người có tầm ảnh hưởng lớn đến công chúng. Tuy nhiên, tình trạng một số KOL, KOC nhận quảng cáo mà không kiểm chứng chất lượng sản phẩm đang dấy lên nhiều lo ngại.

Khi niềm tin sai chỗ

Gần đây, dư luận xôn xao trước hàng loạt vụ việc KOL, KOC giới thiệu sản phẩm sai sự thật, khiến người tiêu dùng mua phải hàng kém chất lượng, đối mặt với nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe.

Trong một buổi phát trực tiếp trên TikTok, Hằng Du Mục tuyên bố rằng hũ yến sào dung tích 70 ml có chứa đến 30 g yến tươi. Tuy nhiên, thông tin này đã bị nhiều khách hàng và chuyên gia trong ngành yến sào phản bác là không chính xác. Sau khi làm việc với Hiệp hội Yến sào Việt Nam, cô đã lên tiếng xin lỗi, thừa nhận nhầm lẫn và thiếu sót trong việc kiểm chứng thông tin trước khi quảng bá.

Tương tự, Quang Linh Vlogs cũng bị chỉ trích khi quảng cáo kẹo rau củ Kera với lời khẳng định “1 viên kẹo tương đương 1 đĩa rau”. Sau khi nhận về ý kiến trái chiều, anh đã chính thức xin lỗi vì gây hiểu lầm và phủ nhận việc thổi phồng công dụng sản phẩm.

Để làm rõ thực hư, một người tiêu dùng đã mang kẹo đi kiểm định. Tuy nhiên, kết quả cho thấy cả hộp 30 viên chỉ chứa 0,51g chất xơ – con số quá nhỏ so với lời quảng cáo.

Liên quan đến sản phẩm trên, Sở Y tế Đắk Lắk đã tiến hành kiểm tra Công ty Cổ phần ASIA LIFE – đơn vị sản xuất kẹo rau củ Kera, xác định không có vườn rau nào tại trụ sở. Đồng thời Sở Y tế cũng lấy mẫu đi kiểm nghiệm để xác định có sai phạm hay không.

Trước đó, cuối tháng 11-2024, Quang Linh Vlogs cũng từng xin lỗi vì quảng cáo dẻ sườn gác bếp không đạt chất lượng và đã yêu cầu nhãn hàng hoàn tiền 100% đối với các đơn hàng mua trên livestream.

Ngoài ra, nhiều KOL, KOC khác cũng bị tố quảng cáo thuốc giảm cân có chứa chất cấm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Những vụ việc này đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của KOL, KOC trong việc kiểm chứng thông tin trước khi quảng bá sản phẩm: Trách nhiệm thuộc về ai? KOL, KOC hay nhãn hàng?

Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục và Hoa hậu Thùy Tiên quảng cáo kẹo rau củ Kera. Ảnh: MXH.

Ai chịu trách nhiệm?

Luật sư Trương Văn Tuấn, Đoàn Luật sư TP.HCM cho biết hoạt động quảng cáo sản phẩm của KOL, KOC không vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, nếu quảng bá sai lệch, gây hiểu lầm về công dụng hoặc chất lượng sản phẩm, KOL, KOC có thể làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng và tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Trong trường hợp người tiêu dùng gặp tổn hại do sử dụng sản phẩm kém chất lượng được KOL, KOC quảng bá, trách nhiệm không chỉ thuộc về nhà sản xuất mà KOL, KOC cũng có thể bị xử lý theo quy định pháp luật.

Luật sư Trương Văn Tuấn, Đoàn Luật sư TP.HCM

Cũng theo LS Tuấn, khi có kết luận của cơ quan chức năng có thẩm quyền, KOL, KOC quảng cáo sai sự thật có thể bị xử lý vi phạm hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự và bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nếu gây ra thiệt hại thực tế.

Về trách nhiệm hành chính, theo khoản 5 Điều 34 Nghị định 38/2021, hành vi quảng cáo không đúng sự thật, gây nhầm lẫn về chất lượng, công dụng, nguồn gốc sản phẩm có thể bị phạt từ 60 - 80 triệu đồng. Riêng các trường hợp như:

- Quảng cáo mỹ phẩm gây hiểu nhầm là thuốc: Phạt 30 - 40 triệu đồng (theo khoản 4 Điều 51 Nghị định 38/2021).

- Quảng cáo thực phẩm chức năng gây hiểu nhầm có tác dụng chữa bệnh: Phạt 20 - 30 triệu đồng ( theo điểm b khoản 4 Điều 52 Nghị định 38/2021).

Ngoài ra, người vi phạm có trách nhiệm khắc phục hậu quả bằng cách xóa bỏ, tháo gỡ, thu hồi sản phẩm, hàng hóa đã được quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội và buộc cải chính thông tin, xin lỗi đối với hành vi vi phạm của mình.

Về trách nhiệm hình sự, nếu hành vi quảng cáo gian dối thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm, người vi phạm có thể bị truy cứu theo Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự 2017 với mức phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.

Đồng thời, người phạm tội có thể bị phạt tiền bổ sung từ 5 - 50 triệu đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc liên quan từ 1 - 5 năm.

Căn cứ Điều 590, Điều 591 và Điều 608 Bộ luật Dân sự, nếu có đủ chứng cứ chứng minh thiệt hại về sức khỏe, tính mạng hoặc quyền lợi bị xâm phạm do quảng cáo sai sự thật, KOL, KOC có thể bị buộc bồi thường.

Bên cạnh đó, theo khoản 7 Điều 4 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, họ có thể đề nghị tổ chức xã hội đứng ra khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình.

THẢO HIỀN - TRẦN MINH