Khánh Hòa đề nghị đưa 'Tri thức khai thác, chế biến yến sào' vào danh mục Di sản văn hóa quốc gia

UBND tỉnh Khánh Hòa vừa có văn bản gửi Bộ VHTT&DL đề nghị đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với “Tri thức khai thác và chế biến yến sào ở Khánh Hòa".

Nghề khai thác yến sào đã có lịch sử lâu đời ở Khánh Hòa. Theo sử sách, vào năm 1328, Đề đốc Thủy quân Lê Văn Đạt đã phát hiện ra các hòn đảo có yến làm tổ ở vùng biển Bình Khang (đảo yến ngày nay) và cho quân bảo vệ, khai thác, phát triển nguồn tài nguyên quý giá này.

Lễ hội yến sào đã trở thành một trong những lễ hội truyền thống của người dân Khánh Hòa. Ảnh: TL

Về sau, hậu duệ đời thứ 21 của ông là An phủ sứ Bình Khang Lê Văn Quang, cùng con gái là bà Lê Thị Huyền Trâm - Đại đô đốc thủy quân Tây Sơn đảm nhiệm sứ mệnh bảo vệ, phát triển các đảo yến.

Ngày 10/5 năm Kỷ Sửu (1793), bà Lê Thị Huyền Trâm cùng cha đã anh dũng hy sinh trong cuộc chiến bảo vệ chủ quyền lãnh hải Tổ quốc và các đảo yến. Từ đó, người dân suy tôn bà là Bảo yến đảo chủ Thánh Mẫu và lập miếu thờ trên các đảo yến.

Ngày 10/5 âm lịch hàng năm được người dân địa phương tổ chức lễ hội tại đảo yến Hòn Nội để tưởng nhớ công đức lớn lao của bà Lê Thị Huyền Trâm và các vị tiền nhân đã sáng lập, phát triển ngành nghề yến sào. Ngày nay, lễ hội yến sào đã trở thành một trong những lễ hội truyền thống của người dân Khánh Hòa.

Những dấu tích xa xưa của nghề khai thác yến sào được tái hiện một cách đầy đủ, đậm nét truyền thống trong lễ hội Yến sào Khánh Hòa. Tại Chánh lễ, Bối tế chính là những công nhân trực tiếp khai thác yến tại đảo. Họ là hậu duệ của dòng họ khai thác yến sào - am tường từng chi tiết của nghề, và là những thành viên được mọi người tôn kính.

Nghi lễ diễn ra long trọng, mọi người đều mặc sắc phục, thành kính dâng hương lên Thủy Tổ, Thánh Mẫu và những bậc tiền nhân.

Phần lễ còn có các nghi lễ rước bài vị bà tổ ngành, cúng Tống Na… Lễ hội diễn ra trong bầu không khí trang nghiêm, thành kính.

Nghề khai thác yến sào ở Khánh Hòa. Ảnh: TL

Trong những năm qua, tỉnh Khánh Hòa đã giao Sở Văn hóa - Thể thao, Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Yến sào Khánh Hòa phối hợp tổ chức kiểm kê, xây dựng hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể “Tri thức khai thác và chế biến yến sào ở Khánh Hòa”.

Hồ sơ di sản cho thấy, nghề khai thác, chế biến yến sào ở Khánh Hòa chứa đựng những giá trị lịch sử, văn hóa độc đáo, đặc sắc và rất quan trọng đối với người dân, cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Những tri thức khai thác, chế biến yến sào của cộng đồng dân cư là kho tàng quý giá cần được bảo tồn, phát huy cho hôm nay và mai sau.

T.Toàn