Khẩn trương hành động, quyết tâm nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề
Ngày 26-27/02 vừa qua, lần đầu tiên Kiểm toán nhà nước (KTNN) tổ chức Hội nghị toàn Ngành cho ý kiến về Dự thảo đề cương kiểm toán chuyên đề, dự kiến triển khai trong năm 2025. Hội nghị nhằm thống nhất ý chí hành động, tinh thần trách nhiệm, quyết tâm nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề, khẳng định vai trò quan trọng của KTNN trong việc đóng góp ý kiến về cơ chế, chính sách quản lý tài chính công, tài sản công...

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn chủ trì cuộc họp cho ý kiến về Dự thảo đề cương các cuộc kiểm toán chuyên đề. Ảnh: NGUYỄN LY
Đồng thuận, “bắt tay” ngay vào cuộc
Ngay sau những chỉ đạo quyết liệt từ Tổng Kiểm toán nhà nước về việc nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề với trọng tâm là đánh giá và tư vấn chính sách, toàn Ngành đã đồng thuận, thống nhất nhanh chóng vào cuộc. Trong đó, KTNN khu vực I, KTNN chuyên ngành II, KTNN khu vực XIII, Vụ Tổng hợp… đã khẩn trương triển khai các nhiệm vụ được giao, hoàn thiện đề cương kiểm toán, xây dựng quy chế phối hợp.
Để cuộc kiểm toán chuyên đề thành công, điều kiện đầu tiên là đề cương; thứ hai là công tác phối hợp trong quá trình tổ chức thực hiện. Mặc dù đề cương có vai trò quan trọng, nhưng cần thống nhất quan điểm: đề cương là cơ sở để các đơn vị thống nhất thực hiện, là căn cứ để lập kế hoạch kiểm toán nhưng không thể “áp” mọi nội dung trong đề cương vào kế hoạch kiểm toán của từng KTNN chuyên ngành hay KTNN khu vực.
Ông Nguyễn Lương Thuyết - Vụ trưởng Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán
Chia sẻ về việc chỉnh sửa, hoàn thiện đề cương kiểm toán chuyên đề Hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị giai đoạn 2021-2024 - một trong những vấn đề “nóng” mà dư luận và lãnh đạo Đảng, Nhà nước quan tâm sẽ được kiểm toán trong năm nay, ông Mai Văn Quang - Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực I - cho biết: Sau Hội nghị, chúng tôi đã chỉnh sửa, bổ sung và hoàn thiện đề cương, tiếp thu những ý kiến góp ý của các đơn vị và đặc biệt là quán triệt ý kiến chỉ đạo của Tổng Kiểm toán nhà nước tập trung vào mục tiêu kiểm toán nhằm phát hiện bất cập, lỗ hổng, nút thắt hoặc sự chồng chéo của cơ chế, chính sách để kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện. Với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo KTNN, sự đồng lòng, quyết tâm của từng kiểm toán viên, tôi tin tưởng cuộc kiểm toán chuyên đề sẽ đạt được kết quả tốt.
Các đề cương được xây dựng rất bài bản, đầy đủ các nội dung nhưng phải tính đến sản phẩm cuối cùng của cuộc kiểm toán. Việc xây dựng chính sách có thể đúng, có thể còn bất cập, chính vì thế, KTNN phải đánh giá, chỉ ra những chính sách chưa đi vào cuộc sống, xác định nguyên nhân và tư vấn nâng cao hiệu quả chính sách.
Ông Hoàng Phú Thọ - Vụ trưởng Vụ Pháp chế
KTNN chuyên ngành II cũng hành động tức thì. Ông Nguyễn Thanh Hà - Phó Kiểm toán trưởng - cho biết, ngay sau Hội nghị toàn Ngành, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ đã làm việc với đơn vị để tiếp tục định hướng sửa đổi đề cương kiểm toán. “Mấy ngày qua, Tổ soạn thảo đề cương kiểm toán chuyên đề Việc thực hiện các chính sách ưu đãi đầu tư tại khu kinh tế, khu công nghiệp giai đoạn 2022-2024 đã xây dựng tiêu chí đánh giá chính sách ưu đãi đầu tư, lập danh mục câu hỏi... để thống nhất trong đơn vị, rồi hoàn thiện và tiếp tục xin ý kiến của lãnh đạo phụ trách đơn vị” - ông Nguyễn Thanh Hà thông tin.
Quy chế phối hợp trong triển khai kiểm toán chuyên đề toàn Ngành sẽ giúp tăng cường công tác phối hợp, trao đổi kinh nghiệm, phương pháp tổ chức Tổ/Đoàn kiểm toán, cách làm mới, cách làm hay; quy định rõ chế độ báo cáo kết quả kiểm toán giữa các đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán và giữa đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán với lãnh đạo KTNN để Tổng Kiểm toán nhà nước có biện pháp chỉ đạo kịp thời nhằm nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán chuyên đề.
Ông Mai Văn Quang - Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực I
Tinh thần này cũng đã lan tỏa mạnh mẽ tại KTNN khu vực XIII. Ông Mai Văn Tân - Phó Kiểm toán trưởng, Trưởng đoàn kiểm toán Việc thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2024 trên địa bàn các tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu - cũng cho biết, KTNN khu vực XIII đã khẩn trương chỉnh sửa đề cương, nghiêm túc tiếp thu đầy đủ ý kiến chỉ đạo và tiếp thu tối đa ý kiến góp ý về nội dung, trọng tâm, trọng yếu kiểm toán; đồng thời, đơn vị đã tham khảo Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015-2023 để chỉnh sửa đề cương. Đến nay, đơn vị đã hoàn thiện dự thảo đề cương được giao và trình xin ý kiến Phó Tổng Kiểm toán nhà nước phụ trách trước khi trình Tổng Kiểm toán nhà nước.
Việc tổ chức Hội nghị toàn Ngành là dịp rất tốt để các đơn vị chia sẻ kinh nghiệm, góp ý trực tiếp đối với dự thảo đề cương, tiếp thu ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Ngành về chủ trương chung và yêu cầu cụ thể đối với từng đề cương, đảm bảo tính bao quát và khả thi; tạo sự đồng thuận, thống nhất quyết tâm thực hiện.
Ông Mai Văn Tân - Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực XIII
Về phía Vụ Tổng hợp cũng đang chủ trì soạn thảo Quy chế phối hợp trong triển khai kiểm toán chuyên đề toàn Ngành, dự kiến trình ban hành trong tháng 3/2025, trong đó quy định rõ quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của từng đơn vị từ xây dựng đề cương, tổ chức thực hiện kiểm toán, tổng hợp báo cáo kiểm toán; quy định về chế độ thông tin, báo cáo định kỳ giữa đơn vị chủ trì với đơn vị phối hợp và với lãnh đạo KTNN... Quy chế phối hợp triển khai kiểm toán chuyên đề được kỳ vọng sẽ là “kim chỉ nam” để KTNN khắc phục các vướng mắc hiện tại.
Quyết tâm đổi mới
Có thể thấy rõ, việc xây dựng đề cương các cuộc kiểm toán chuyên đề đang được các đơn vị bám sát định hướng đổi mới mà Tổng Kiểm toán nhà nước yêu cầu, đảm bảo mỗi đề cương kiểm toán đều được thảo luận, lấy ý kiến rộng rãi, tạo ra một “sản phẩm” chung khẳng định uy tín của KTNN. Đây là những bước tiến mới và mạnh mẽ, quyết liệt để đưa chất lượng kiểm toán chuyên đề của KTNN lên tầm cao mới, đảm bảo toàn diện được các mục tiêu: Kiểm toán chuyên đề phải chọn chủ đề lớn, được dư luận và lãnh đạo Đảng, Nhà nước quan tâm; đổi mới tư duy, thống nhất cách làm trong toàn Ngành, trong đó xây dựng đề cương kiểm toán gắn chặt với mục tiêu đánh giá, tư vấn chính sách; báo cáo kiểm toán khi phát hành mang lại giá trị thực tiễn cao.
Sự đổi mới trong kiểm toán chuyên đề không chỉ là câu chuyện nội bộ của KTNN mà còn phản ánh mong muốn đóng góp thiết thực vào sự phát triển bền vững của đất nước thông qua việc cung cấp những báo cáo có giá trị chiến lược, giúp Chính phủ và Quốc hội điều chỉnh chính sách kịp thời. Ngoài việc phát hiện sai sót trong thu - chi, sử dụng tài sản công, KTNN nhận diện những chính sách không phù hợp, gây cản trở phát triển và khuyến nghị định hướng sửa đổi.
Thông qua kiểm toán chuyên đề, việc đưa ra các khuyến nghị cho các cấp để xem xét, điều chỉnh các chính sách vĩ mô là rất cần thiết và đúng với chức năng của KTNN. Tuy nhiên, hiện nay, đa số các kiểm toán viên có chuyên môn tài chính, kỹ sư và chủ yếu tập trung kiểm toán tài chính, trong khi yêu cầu mới đặt ra là kiểm toán đánh giá, tư vấn cơ chế, chính sách liên quan đến nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội. Chúng tôi rất mong muốn đánh giá chính sách nhưng cái khó là ngoài con số thống kê về tài chính, thông qua báo cáo quyết toán để đánh giá chính sách thì phải có rất nhiều số liệu thống kê về kinh tế - xã hội mới đánh giá được chính sách. Vì vậy, cần phải mở rộng việc thu thập thông tin để đánh giá tác động của chính sách.
Ông Nguyễn Thanh Hà - Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II
Hành trình đổi mới tư duy trong kiểm toán chuyên đề không chỉ là nỗ lực nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán mà còn là cam kết đáp ứng kỳ vọng của nhân dân và các cơ quan quản lý đối với KTNN. Từ việc thảo luận đề cương 7 cuộc kiểm toán chuyên đề đến việc thống nhất phải đánh giá, tư vấn chính sách khi kiểm toán và xây dựng Quy chế phối hợp trong nội Ngành đã cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của KTNN trong việc thực hiện mục tiêu tư vấn chính sách bên cạnh việc kiểm toán tuân thủ. KTNN kỳ vọng, kết quả mỗi cuộc kiểm toán chuyên đề trong tương lai không chỉ có số liệu mà còn là một câu chuyện tổng hợp, mang tính vĩ mô, góp phần tư vấn cơ chế, chính sách.
Với sự chỉ đạo sát sao từ Tổng Kiểm toán nhà nước và sự vào cuộc khẩn trương, quyết liệt của các đơn vị, hy vọng các cuộc kiểm toán chuyên đề sẽ đạt được kết quả như mong đợi, đặc biệt là đưa ra các khuyến nghị chính sách thuyết phục, qua đó khẳng định uy tín, vai trò của KTNN, góp phần xây dựng nền tài chính công minh bạch, hiệu quả, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững của đất nước./.