Chuyển đổi xanh ngày càng mạnh mẽ, cơ hội nào cho ngành đóng tàu?

Nhu cầu đóng tàu tăng mạnh

Tại Hội thảo "Chuyển đổi xanh trong ngành hàng hải và điện gió ngoài khơi – Tiềm năng phát triển tại Việt Nam" sáng 6/3 trong khuôn khổ triển lãm quốc tế công nghệ đóng tàu Vietship, ông Hoàng Hồng Giang, Phó cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam cho biết, hiện nay, trên cả nước có 88 doanh nghiệp đóng tàu biển và 411 cơ sở đóng phương tiện thủy nội địa (PTTNĐ). Trong đó, có khoảng 120 doanh nghiệp đóng, sửa chữa tàu có trọng tải lớn hơn 1.000 tấn.

Ông Hoàng Hồng Giang, Phó cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam phát biểu tại hội thảo.

Theo ông Giang, năng lực đóng mới tàu biển tại Việt Nam hiện nay khoảng 3,5 triệu tấn/năm. Ngành đóng tàu Việt Nam đứng thứ 7 thế giới, chiếm 0,61% thị phần đóng tàu toàn cầu.

Khẳng định thời gian tới, thị trường đóng tàu có nhiều tiềm năng, lãnh đạo Cục Hàng hải và Đường thủy VN thông tin định hướng tới năm 2030, quy mô đội tàu biển việt Nam được định hướng sẽ có từ 1.600 - 1.750 chiếc, với tổng trọng tải từ 17 - 18 triệu tấn.

Trong đó, nhu cầu đóng mới tàu biển trong nước tới năm 2030 khoảng 95 - 245 tàu (tương đương 16 - 41 tàu/năm), tương đương tổng trọng tải 4-5 triệu tấn (bao gồm cả số lượng tàu đóng mới và thay thế đội tàu cũ).

Trong bối cảnh đó, nhu cầu đóng mới tàu biển trên thế giới từ năm 2023-2030 dự kiến tăng trưởng 3,95%/năm.

"Năng lực đóng mới tàu biển nước ngoài của Việt Nam đạt 2,7 - 2,8 triệu tấn/năm, chiếm 0,88 - 0,9% thị phần đóng tàu toàn cầu đến năm 2030", ông Giang nhận định về năng lực ngành đóng tàu Việt Nam có thể tham gia thị trường đóng tàu thế giới.

Dù vậy, ông Giang cho rằng trong xu thế phát triển đội tàu biển, chuyển đổi năng lượng xanh và giảm phát thải khí carbon cũng đặt ra nhiều thách thức cho ngành đóng tàu Việt Nam khi các cơ sở đóng tàu chưa đủ hạ tầng và nguồn lực để sản xuất tàu xanh. Đồng thời, chưa có chính sách ưu đãi rõ ràng về thuế, phí, tài chính hỗ trợ.

Nói về những quy định khắt khe của ngành vận tải biển trong việc chuyển đổi năng lượng xanh của tàu biển và phương tiện thủy nội địa Việt Nam, Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam Trần Ánh Dương cho biết, hiện Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 876, với định hướng giai đoạn 2022-2030 khuyến khích tàu biển tuân thủ MARPOL, đầu tư phương tiện dùng năng lượng xanh. Từ năm 2031-2050, định hướng 100% tàu biển hoạt động tuyến nội địa chuyển đổi sang sử dụng điện, năng lượng xanh.

Cơ hội nào cho ngành đóng tàu Việt Nam?

Theo ông Phạm Hoài Chung, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy, Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh trong ngành công nghiệp tàu thủy.

Tại hội thảo, ông Phạm Hoài Chung, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy khẳng định, Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh trong ngành công nghiệp tàu thủy. Việt Nam có đường bờ biển dài, vị trí địa lý thuận lợi cho sự phát triển của ngành vận tải biển, đóng tàu, phục vụ cả nhu cầu nội địa và xuất khẩu.

Chính phủ đã và đang có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp đóng tàu, bao gồm việc thúc đẩy liên kết với các đối tác quốc tế, khuyến khích đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ hiện đại hóa công nghệ.

Cùng đó, công nghiệp tàu thủy Việt Nam đã đóng được hầu hết các gam tàu tổng hợp, tàu hàng rời, tàu dầu, tàu chở ô tô, xây dựng được một số cơ sở công nghiệp phụ trợ hỗ trợ ngành công nghiệp tàu thủy.

Cũng theo ông Chung, bối cảnh nhu cầu về vận tải biển của Việt Nam không ngừng tăng cao, xuất khẩu hàng hóa qua đường biển chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu là một trong những thuận lợi lớn cho ngành đóng tàu Việt Nam phát triển.

Đồng thời, các doanh nghiệp đóng tàu FDI có thế mạnh về công nghệ, đang phát triển tốt, vẫn còn dư địa cho đầu tư, mở rộng năng lực sản xuất. Lực lượng lao động cũng trẻ, có kỹ năng, dễ đào tạo, chi phí lao động cạnh tranh cũng là lợi thế lớn.

"Đầu tư nước ngoài vào ngành công nghiệp đóng tàu đang gia tăng, đặc biệt từ các nước có công nghệ tiên tiến. Điều này tạo cơ hội học hỏi kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực khai thác của doanh nghiệp đóng tàu nội địa thông qua cơ hội hợp tác và chuyển giao công nghệ", ông Chung chia sẻ và nhấn mạnh, theo quy định của Tổ chức hàng hải quốc tế IMO về bắt buộc chuyển đổi năng lượng sạch theo (COP 26) sẽ là nhân tố thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành công nghiệp đóng tàu trong thời gian tới.

Dù vậy, lãnh đạo SBIC cho rằng để nắm bắt được cơ hội, Việt Nam cần tận dụng và phát huy những lợi thế sẵn có và có những giải pháp cụ thể trong từng vấn đề từ nguồn nhân lực, chính sách, công nghệ, phát triển cơ sở hạ tầng, tháo gỡ vướng mắc về tài chính…

"Chúng ta cần những giải pháp mang tính đột phá, có chiến lược trong việc phát triển, thúc đẩy ngành đóng tàu. Đồng thời, tận dụng nguồn lực lao động với chi phí lao động cạnh tranh trước năm 2030, cũng như liên kết với các trường đào tạo để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho phát triển đóng tàu", ông Chung nói và kiến nghị cơ quan quản lý cần có các chính sách trong các liên doanh đóng tàu để có tỷ lệ cam kết chuyển giao công nghệ, từ đó giúp ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam phát triển bền vững.

Hồ An

Thanh Thúy