Kết quả kiểm toán góp phần giám sát tài chính công hiệu quả

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: VAA

Ngày 11/3, Hiệp hội kế toán và kiểm toán Việt Nam (VAA) tổ chức Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng và hiệu quả sử dụng kết quả Kiểm toán nhà nước phục vụ hoạt động giám sát của cơ quan dân cử về ngân sách nhà nước”.

Đây là một trong những hoạt động nhằm phục vụ nghiên cứu đề tài khoa học cấp Bộ với chủ đề “Sử dụng kết quả Kiểm toán nhà nước phục vụ hoạt động giám sát của cơ quan dân cử về ngân sách nhà nước” do PGS,TS. Đặng Văn Thanh - nguyên Chủ tịch VAA làm Chủ nhiệm đề tài.

Kết quả kiểm toán là bằng chứng khách quan, tin cậy

Khẳng định vai trò của cơ quan dân cử trong giám sát ngân sách Nhà nước (NSNN), TS. Đặng Văn Quang - Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho biết, hoạt động giám sát của cơ quan dân cử về NSNN là hoạt động theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc lập, phân bổ, thực hiện và quyết toán NSNN nhằm đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và tuân thủ pháp luật trong quản lý tài chính công. Hoạt động này nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước và nhân dân, đồng thời tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan hành chính nhà nước.

Vai trò của cơ quan dân cử trong giám sát NSNN được thể hiện thông qua việc đảm bảo tính minh bạch và công khai về NSNN; kiểm soát việc thực hiện ngân sách, đảm bảo các nguồn lực tài chính được sử dụng đúng mục đích, đúng kế hoạch và phù hợp với quy định pháp luật. Quá trình giám sát bao gồm việc theo dõi tiến độ giải ngân các dự án, so sánh kế hoạch ban đầu với thực tế triển khai, phát hiện những trường hợp trì hoãn hoặc lãng phí ngân sách.

Trong quá trình giám sát, nếu phát hiện các sai phạm, bất cập trong việc quản lý ngân sách, cơ quan dân cử có quyền yêu cầu các cơ quan chức năng giải trình, đồng thời kiến nghị các biện pháp khắc phục và xử lý trách nhiệm đối với các cá nhân, tổ chức vi phạm. Cơ quan dân cử có thể tham gia vào quá trình điều tra, phối hợp với các cơ quan thanh tra, kiểm toán để thu thập bằng chứng và đưa ra các kiến nghị xử lý phù hợp. Việc này giúp tăng cường kỷ luật tài chính và ngăn chặn các hành vi tham nhũng, lợi dụng NSNN.

Các đại biểu tham dự Hội thảo. Ảnh: VAA

Theo PGS,TS. Đặng Văn Thanh, có rất nhiều yếu tố, biện pháp để đảm bảo thẩm quyền, thực quyền và nâng cao chất lượng quản lý, giám sát về NSNN của cơ quan dân cử, trong đó có sự hỗ trợ đắc lực của KTNN. Để Quốc hội, HĐND có căn cứ thảo luận và quyết định, cũng như tiến hành giám sát hoạt động tài chính, các tư liệu, thông tin minh bạch, có độ tin cậy cao là cần thiết và KTNN chính là cơ quan cung cấp những thông tin, bằng chứng đó.

Báo cáo kiểm toán của KTNN là văn bản do KTNN lập và công bố để đánh giá, xác nhận, kết luận và kiến nghị về những nội dung đã kiểm toán. Đối với đơn vị được kiểm toán, báo cáo kiểm toán có giá trị bắt buộc thực hiện nhằm khắc phục yếu kém trong quản lý và sử dụng tài chính công, tài sản công. Luật KTNN cũng quy định rõ trách nhiệm của KTNN, Kiểm toán viên nhà nước trong trường hợp có sai phạm gây thiệt hại cho đơn vị được kiểm toán.

Nhấn mạnh về vai trò và giá trị các kết luận, kiến nghị của KTNN, ThS. Hà Thị Tường Vy - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và tư vấn khoa học kế toán (VAA) - cho biết, thực tế sau 30 năm hoạt động, KTNN đã phát hiện và kiến nghị trên 740 nghìn tỷ đồng, trong đó tăng thu, giảm chi NSNN chiếm tỷ trọng trên 40%.

Kiến nghị kiểm toán của KTNN đã được các đơn vị thực hiện kịp thời, trong đó, khoảng 75% kiến nghị xử lý tài chính được thực hiện trong năm liền kề và tiếp tục được thực hiện trong các năm tiếp theo. Lũy kế sau 05 năm, bình quân kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán đạt trên 90%.

Thông qua hoạt động kiểm toán, KTNN đã góp phần phát hiện những hiện tượng, dấu hiệu tham nhũng, lãng phí, không tuân thủ pháp luật trong quản lý kinh tế, tài chính, sử dụng kém hiệu quả các nguồn lực tài chính, tài sản nhà nước. KTNN là công cụ đắc lực trong giám sát NSNN - ThS. Hà Thị Tường Vy đánh giá.

Xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng sử dụng kết quả kiểm toán

Theo GS,TS. Đoàn Xuân Tiên - nguyên Phó Tổng Kiểm toán nhà nước, Chủ tịch VAA, việc sử dụng kết quả KTNN trong hoạt động giám sát của cơ quan dân cử là một xu thế tất yếu nhằm đảm bảo sự minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính công. Để đạt được điều này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa KTNN, cơ quan dân cử, các tổ chức xã hội và truyền thông.

GS,TS. Đoàn Xuân Tiên cho rằng, chất lượng sử dụng kết quả kiểm toán phục vụ hoạt động giám sát của cơ quan dân cử cần được đánh giá dựa trên các tiêu chí:

Một là, tỷ lệ kiểm toán thành công - số lượng báo cáo kiểm toán phát hiện sai phạm trên tổng các báo cáo kiểm toán hàng năm, qua đó phản ánh tính hiệu quả trong việc phát hiện các vấn đề liên quan đến ngân sách;

Hai là, tỷ lệ kết quả kiểm toán được sử dụng - số lượng báo cáo kiểm toán được cơ quan dân cử sử dụng làm căn cứ đưa ra quyết định giám sát;

Ba là, tiêu chí về thời gian sử dụng kết quả kiểm toán - thời gian từ khi báo cáo kiểm toán được công bố đến khi cơ quan dân cử sử dụng kết quả trong giám sát. Chỉ số này phản ánh tính kịp thời trong việc sử dụng kết quả kiểm toán;

Bốn là, tỷ lệ đề xuất, kiến nghị kiểm toán được thực hiện nhằm đánh giá khả năng thực hiện các đề xuất, cải cách dựa trên kết quả kiểm toán;

Năm là, mức độ hài lòng của đại biểu dân cử, đại biểu HĐND đối với chất lượng và tính hữu ích của kết quả kiểm toán;

Sáu là, sau khi kiểm toán, công tác quản lý NSNN đã có những chuyển biến như thế nào - đánh giá tác động của kết quả kiểm toán đến việc cải thiện quản lý NSNN.

Việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, nâng cao năng lực giám sát và minh bạch hóa kết quả kiểm toán sẽ góp phần tạo ra một hệ thống giám sát tài chính công hiệu quả, giúp nâng cao trách nhiệm giải trình và củng cố niềm tin của người dân vào hoạt động quản lý tài chính công. Đồng thời, tăng cường vai trò của công chúng và các tổ chức xã hội trong giám sát ngân sách sẽ tạo ra một môi trường quản lý tài chính công minh bạch, công bằng và bền vững.

THÙY LÊ