Kết nối hạ tầng để phát triển đô thị vệ tinh phía Tây Thủ đô

Tăng cường kết nối, đột phá với TOD

Theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội và Quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô đến 2030 tầm nhìn đến 2050, hệ thống đường sắt đô thị có 10 tuyến với trên 410km. Trong đó, tuyến đường sắt đô thị số 5 (Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc) là dự án quan trọng quốc gia dự kiến được khởi công xây dựng trong năm nay. Metro Văn Cao - Hòa Lạc đi qua các quận Ba Đình, Đống Đa, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm và các huyện Hoài Đức, Quốc Oai, Thạch Thất. Một phần tuyến chạy dọc theo khu vực trung tâm tập trung dân cư cao, đoạn tuyến còn lại đi qua các khu đô thị đang phát triển, đặc biệt là đô thị vệ tinh Hòa Lạc.

Đại lộ Thăng Long - trục giao thông kết nối Trung tâm Hà Nội với khu vực phía Tây. Ảnh: Phạm Hùng

Theo các chuyên gia, cơ chế đặc thù được quy định trong Luật Thủ đô cho phép Hà Nội đẩy nhanh tiến độ xây dựng đường sắt đô thị. Theo đó, Điều 31, Luật Thủ đô quy định về phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), bao gồm các nội dung như quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị và khu vực TOD… Trong Luật Thủ đô có một số đột phá lớn như cho phép

Hà Nội được quyết định điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật của TP đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và báo cáo Thủ tướng kết quả thực hiện. Các cơ chế, chính sách liên quan đến lĩnh vực giao thông vận tải đề cập trong Luật Thủ đô 2024 thực sự là những cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Thủ đô, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn triển khai của ngành GTVT nói chung và các dự án đường sắt đô thị nói riêng, cũng như khắc phục các tồn tại của Luật Thủ đô trước đây.

Mặt khác, những năm gần đây, phía Tây Hà Nội liên tiếp đón nhận loạt cú hích mạnh mẽ từ hạ tầng. Nổi bật là Đại lộ Tây Thăng Long, Quốc lộ 32, tuyến đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông, trục đường hướng tâm Tố Hữu - Lê Văn Lương... TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nhìn nhận: “Đô thị Hòa Lạc là đô thị khoa học, công nghệ và đào tạo, được hình thành từ hơn 20 năm nay với tiềm năng khoảng 18.000ha đất xây dựng đô thị, có khả năng dung nạp 0,5 triệu người. Ngoài ra, đây còn là cửa ngõ phía Tây Thủ đô kết nối với vùng. Đô thị vệ tinh này góp phần nâng tầm Thủ đô về chức năng trung tâm giáo dục, khoa học”.

Để thực hiện được mục tiêu phát triển các khu công nghệ cao của TP, trong đó trọng tâm là Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, Luật Thủ đô 2024 đã quy định nhiều cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội như: phân cấp ủy quyền mạnh mẽ cho Ban Quản lý để thực hiện cơ chế một cửa tại chỗ, từ đó giúp cho nhà đầu tư thực hiện các thủ tục hành chính một cách nhanh nhất, đơn giản nhất; dự án đầu tư và hoạt động tại khu công nghệ cao của TP được áp dụng các cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư cao nhất theo quy định của pháp luật; giao HĐND TP quy định cơ chế, chính sách, biện pháp ưu đãi, hỗ trợ để thu hút nguồn nhân lực công nghệ cao làm việc tại khu công nghệ cao và thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo tại khu công nghệ cao…

Ưu tiên phát triển

Mô hình đô thị trung tâm và các TP trong Thủ đô, các đô thị vệ tinh là giải pháp quan trọng trong quy hoạch chung Hà Nội để bảo đảm sự phát triển cân đối, hợp lý cho TP, tránh tập trung quá mức vào đô thị trung tâm, giải quyết những vấn đề bức xúc của đô thị, khai thác tiềm năng đất đai, cảnh quan, môi trường, văn hóa đa dạng của các khu vực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cân bằng hơn trên địa bàn.

Theo Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Hà Nội Tô Anh Tuấn: “Trong các đô thị vệ tinh thì Hòa Lạc có vai trò quan trọng, có tiềm năng và lợi thế phát triển nên có thể ưu tiên phát triển sớm. Theo hướng này, trước mắt (có thể đến năm 2030) cần hình thành cơ sở hạ tầng cơ bản, đặc biệt là hạ tầng kết nối với đô thị trung tâm để phát triển đô thị Hòa Lạc, đồng thời chuẩn bị cho các dự án đô thị tiếp theo. Những kinh nghiệm của quá trình phát triển đô thị ở Hà Nội nói chung như: cần đặc biệt chú trọng đến giai đoạn thực hiện quy hoạch, cần lập chương trình chung về phát triển đô thị bao gồm một số phân kỳ; phát triển tập trung, đồng bộ, dứt điểm từng khu vực, chủ động tổ chức các khu vực ưu tiên tập trung đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư chiến lược cần được xem xét, áp dụng tối đa khi phát triển một TP mới như Hòa Lạc, cũng như các đô thị vệ tinh mới khác. Phát triển một TP mới với dân số khoảng 600.000 người như Hòa Lạc sẽ cần nhiều chục năm và nguồn lực rất lớn. Phát triển hệ thống 5 đô thị vệ tinh với dân số 1,4 - 1,5 triệu người còn đòi hỏi thời gian và nguồn lực lớn hơn nhiều. Vì vậy, để Thủ đô phát triển cân đối, hình thành cấu trúc chùm đô thị thì việc đẩy mạnh phát triển các đô thị vệ tinh từ giai đoạn này là rất cần thiết và không còn là sớm nữa”.

Lại Tấn