Kazakhstan tăng cường hợp tác với Trung Quốc, EU lo mất ảnh hưởng

Quan hệ song phương Kazakhstan – Trung Quốc mở rộng nhanh chóng, đặt EU trước thách thức lớn: hoặc đẩy mạnh hợp tác chiến lược, hoặc dần mất ảnh hưởng trong khu vực Á-Âu đầy cạnh tranh (trong ảnh: Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trái, và Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev). Ảnh: THX/TTXVN

Theo mạng tin châu Âu Euractiv.com, trong bối cảnh địa chính trị Á-Âu đang thay đổi nhanh chóng, Kazakhstan, một quốc gia không giáp biển, đang nổi lên như một cường quốc tầm trung đầy tham vọng. Nước này đang tích cực hiện đại hóa trong nước, đồng thời tăng cường quan hệ đối tác chiến lược với nhiều đối tác toàn cầu. Tuy nhiên, sự hợp tác ngày càng sâu sắc với Trung Quốc đang đặt ra những câu hỏi chiến lược cho Liên minh châu Âu (EU) - đối tác thương mại và đầu tư lớn nhất của Kazakhstan.

"Ngôi sao đang lên" và quỹ đạo kép

Tại các cuộc họp gần đây ở Thiên Tân và Bắc Kinh, Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev đã nhấn mạnh vị thế của đất nước mình là một "ngôi sao đang lên". Với GDP dự kiến vượt quá 300 tỷ USD vào cuối năm nay, Kazakhstan đang nỗ lực thu hút đầu tư quy mô lớn thông qua các cải cách và chế độ thị thực thông thoáng. Các dự án lớn đang được triển khai nhằm đa dạng hóa nền kinh tế, vượt ra ngoài ngành hydrocarbon truyền thống, sang các lĩnh vực như sản xuất linh kiện tuabin gió, ô tô, thép và công nghệ xanh.

Tuy nhiên, quỹ đạo phát triển này đang song hành với việc Kazakhstan củng cố mối quan hệ với Trung Quốc. Kim ngạch thương mại song phương với Trung Quốc đã đạt mức kỷ lục 44 tỷ USD vào năm 2024. Hơn 6.000 doanh nghiệp do Trung Quốc hậu thuẫn đang hoạt động tại Kazakhstan, đầu tư vào nhiều lĩnh vực chiến lược như dầu khí, năng lượng hạt nhân, và các trung tâm hậu cần. Các dự án trọng điểm như Tuyến vận tải quốc tế xuyên Caspi, một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường, đã củng cố vai trò của Kazakhstan như một trung tâm trung chuyển Á-Âu quan trọng.

Thách thức và cơ hội cho EU

Đối với Brussels, sự hợp tác ngày càng chặt chẽ giữa Kazakhstan và Trung Quốc đặt ra cả thách thức lẫn cơ hội. Một mặt, sự mở rộng nhanh chóng của Trung Quốc có nguy cơ kéo Kazakhstan vào quỹ đạo ảnh hưởng của Bắc Kinh. Điều này gây lo ngại cho EU, đặc biệt khi khối này đang tìm cách giảm thiểu những điểm yếu trong các lĩnh vực chiến lược và cân nhắc lại chính sách của mình đối với Trung Quốc.

Mặt khác, Kazakhstan luôn thể hiện thiện chí theo đuổi chính sách ngoại giao đa phương và đa dạng hóa các đối tác. Điều này mở ra cơ hội cho EU để duy trì và mở rộng ảnh hưởng của mình. EU hiện là đối tác thương mại và đầu tư lớn nhất của Kazakhstan, đặc biệt trong các lĩnh vực nguyên liệu thô quan trọng, chuyển đổi năng lượng và kết nối giao thông. Tiềm năng hợp tác vẫn còn rất lớn trong các lĩnh vực khác, nhưng EU cần hành động một cách chiến lược.

Để duy trì vai trò là đối tác có ý nghĩa, EU cần phải hành động quyết liệt và có tầm nhìn. Điều này có nghĩa là đẩy mạnh hợp tác về công nghệ xanh và công nghệ số, mở rộng kết nối cơ sở hạ tầng, và hỗ trợ Kazakhstan phát triển ngành công nghiệp chế biến thay vì chỉ xuất khẩu hàng hóa thô. Ngoài ra, EU cũng cần một cách tiếp cận sáng suốt hơn đối với vấn đề an ninh ở Trung Á, nơi sự ổn định của khu vực liên quan trực tiếp đến lợi ích chiến lược của chính châu Âu.

Euractiv lưu ý, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã định hình mối quan hệ giữa Trung Quốc và Kazakhstan như những "người bạn đồng hành trên con đường hiện đại hóa", và Tổng thống Tokayev cũng chia sẻ quan điểm này. Đối với châu Âu, câu hỏi đặt ra là liệu họ có thể đồng hành cùng Kazakhstan hay không. Đây không phải là một cuộc cạnh tranh trực tiếp với Bắc Kinh, mà là việc tạo dựng một vai trò riêng biệt: trở thành đối tác được lựa chọn trong tăng trưởng bền vững, đổi mới công nghệ và cân bằng địa chính trị. Nếu EU không hành động đủ nhanh và đủ chiến lược, Kazakhstan có thể sẽ dần nghiêng hẳn về phía Trung Quốc, làm thay đổi cán cân quyền lực tại khu vực Á-Âu.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc