Khởi nghiệp xanh không đơn độc

Ông Võ Bửu Lợi - người sáng lập Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Thủy Mộc Việt (chuyên sản xuất sản phẩm từ tinh dầu và thiết bị chiết xuất tinh dầu), thường xuyên tham gia các chương trình khởi nghiệp và hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp - nhận xét giới trẻ ngày càng chú trọng lĩnh vực khởi nghiệp xanh. Dù vậy, nhiều start-up của các bạn trẻ còn xa rời thực tế.

Theo ông Lợi, nhiều dự án sử dụng nguyên liệu ban đầu dự tính 0 đồng - như bã cà phê, vỏ cam, lá sả… - nhưng thực tế có hàng loạt chi phí ẩn mà người mới khởi nghiệp không nhận ra. "Việc thu gom nguồn nguyên liệu này tốn nhiều chi phí. Nhiều dự án khởi đầu với nguyên liệu tại chỗ nhưng nếu mở rộng vùng cần thu gom thì sẽ là một bài toán khác" - ông nhìn nhận.

Ông Lợi dẫn chứng: Để có 1 lít tinh dầu bưởi thì cần khoảng 100 kg vỏ bưởi xanh hoặc 300 kg vỏ bưởi trắng - cần có nơi rộng rãi để chứa nguyên liệu này và xử lý bã sau chiết xuất. Từ kinh nghiệm ấy, ông khuyên start-up trẻ cần đặt nhà máy ở gần vùng nguyên liệu lớn; có giải pháp cung cấp thiết bị cho cơ sở thực hiện công đoạn ban đầu, công ty sẽ bao tiêu sản phẩm…

Tại cuộc thi "Khởi nghiệp Xanh năm 2025" đang diễn ra, do Trung tâm Nghiên cứu Kinh doanh và Hỗ trợ Doanh nghiệp (BSA), Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao phối hợp với các bên liên quan tổ chức, số lượng 220 hồ sơ hợp lệ tham dự cho thấy sự sôi động của lĩnh vực này. Theo ông Nguyễn Minh Hiếu, Phó Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp Sáng tạo TP HCM (SIHUB) - đại diện Ban Giám khảo, nhiều dự án có tiềm năng phát triển như: sử dụng phế phẩm nông nghiệp tạo ra sản phẩm giá trị, sản xuất sản phẩm chăm sóc sức khỏe có nguồn gốc tự nhiên…

Các dự án khởi nghiệp xanh cần cân nhắc bài toán kinh tế để tồn tại và phát triển

Dù vậy, ông Hiếu nhận xét nhiều dự án còn yếu về mặt thương mại hóa, tiếp cận nhu cầu thị trường và xây dựng chiến lược phát triển dài hạn. "Các dự án khởi nghiệp cần chú trọng hơn đến việc đăng ký bằng sáng chế và bảo vệ tài sản trí tuệ, bởi đây là tài sản vô cùng quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế tri thức hiện đại" - ông nhấn mạnh.

Hiện nay, TP HCM có nhiều chương trình hỗ trợ các dự án khởi nghiệp về vốn, kết nối chuyên gia... để triển khai sản phẩm và mô hình kinh doanh. Ông Trần Nhật Khanh, Giám đốc Điều hành Quỹ Đầu tư mạo hiểm Touchstone Partners, cho rằng các dự án khởi nghiệp xanh không đơn độc vì đã có nhiều tổ chức hỗ trợ về tài chính, phi tài chính. Thông qua chương trình Net Zero Challenge do Touchstone Partners tổ chức, quỹ đã giải ngân tổng cộng 60 tỉ đồng, tính từ năm 2023, cho các dự án khởi nghiệp xanh đoạt giải.

Ông Khanh khẳng định các quỹ đầu tư mạo hiểm luôn tìm những "ngôi sao tương lai" ngay từ khi start-up chưa được biết đến, nuôi dưỡng cho đến lúc họ được định giá cao hơn, gọi được đầu tư lớn hơn. Các tiêu chí chính để quỹ đầu tư vào strat-up là trình độ công nghệ của dự án, khả năng tiếp cận thị trường, đội ngũ sáng lập và vận hành.

Bà Lê Thị Bé Ba, Phó Giám đốc SIHUB, dự báo sẽ có nhiều nhân tố mới trong lĩnh vực khởi nghiệp xanh xuất hiện, nhất là sự vào cuộc mạnh mẽ của các trường đại học. Hiện nay, nhiều sinh viên không chỉ trình bày ý tưởng khởi nghiệp xanh trên giấy mà còn có sản phẩm "demo", thậm chí đã thương mại hóa.

Bài và ảnh: NGỌC ÁNH