Huyện Tuần Giáo và giấc mơ 'thủ phủ' mắc ca Tây Bắc

Thách thức trên con đường hiện thực hóa giấc mơ

Tọa lạc giữa núi non trùng điệp của tỉnh Điện Biên, huyện Tuần Giáo đang từng bước hiện thực hóa giấc mơ trở thành “thủ phủ mắc ca” của miền Tây Bắc. Vùng đất này, nơi thiên nhiên ban tặng địa hình đa dạng, khí hậu ôn hòa cùng thổ nhưỡng màu mỡ, đang chuyển mình mạnh mẽ nhờ loài cây được mệnh danh là “hoàng hậu của các loại hạt”. Những đồi mắc ca xanh ngút ngàn vươn mình trong nắng sớm, mang theo niềm hy vọng về một tương lai phồn thịnh cho người dân nơi đây.

Tuần Giáo sở hữu độ cao lý tưởng từ 600-1.200m so với mực nước biển, tạo điều kiện thuận lợi để cây mắc ca phát triển mạnh mẽ. Theo các chuyên gia nông nghiệp, với mùa đông lạnh và mùa hè không quá khắc nghiệt, vùng đất này có thể sản sinh những hạt mắc ca đạt chất lượng cao, không thua kém bất kỳ khu vực trồng nào trong nước.

Nhận thấy tiềm năng ấy, chính quyền địa phương đã tích cực triển khai các chính sách hỗ trợ, khuyến khích người dân chuyển đổi từ những cây trồng kém hiệu quả sang mắc ca. Hiện nay, diện tích trồng mắc ca của huyện đã đạt khoảng 1.500ha, chiếm gần 30% tổng diện tích mắc ca toàn tỉnh Điện Biên, và dự kiến sẽ tiếp tục mở rộng lên 3.000ha vào năm 2030.

Cây mắc ca thành cây chủ lực của tỉnh Điện Biên. Ảnh: V.D

Không chỉ là một loại nông sản, mắc ca còn là biểu tượng của giá trị kinh tế vượt trội. Với giá trị dinh dưỡng cao, loại hạt này đang ngày càng được ưa chuộng trên thị trường trong và ngoài nước, mở ra cơ hội xuất khẩu hấp dẫn. Theo khảo sát, giá mắc ca trên thị trường dao động từ 80.000 - 120.000 đồng/kg đối với hạt thô, và có thể lên đến 300.000 - 400.000 đồng/kg với sản phẩm chế biến.

Không ít hộ gia đình tại Tuần Giáo đã mạnh dạn đầu tư vào mô hình trồng mắc ca và bắt đầu thu hái những “trái ngọt” đầu tiên. Những cánh rừng mắc ca trải dài đang không chỉ giúp cải thiện sinh kế cho người dân mà còn góp phần bảo vệ môi trường, chống xói mòn đất, mang lại lợi ích kép về kinh tế và sinh thái.

Tuy nhiên, con đường hiện thực hóa giấc mơ “thủ phủ mắc ca” của Tuần Giáo vẫn còn không ít thách thức. Theo bà Doãn Thị Thoa - đại diện Công ty Cổ phần Macadamia Thoa Doãn cho biết, nguồn vốn đầu tư còn hạn chế, khiến nhiều hộ dân và doanh nghiệp địa phương gặp khó khăn trong việc mở rộng sản xuất, đầu tư công nghệ chế biến sâu. Dù các chương trình tín dụng hỗ trợ đã được triển khai, nhưng vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu phát triển quy mô lớn.

“Hiện nay, doanh nghiệp đang thu mua mắc ca từ bà con với mức giá ổn định, nhưng việc chế biến sâu vẫn còn hạn chế. Nếu có thêm nhà máy chế biến ngay tại địa phương, sản phẩm mắc ca của chúng tôi chắc chắn sẽ nâng cao giá trị, giúp người trồng có lợi nhuận cao hơn”, bà Doãn Thị Thoa chia sẻ.

Trao đổi với Báo Công Thương, bà Chu Thị Thanh Xuân – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên cho hay, Điện Biên lại có những điều kiện tự nhiên thuận lợi, khí hậu đa dạng, đất đai phù hợp với nhiều loại cây trồng. Trong chiến lược tái cơ cấu ngành nông nghiệp, tỉnh đã tập trung phát triển các sản phẩm thế mạnh như lúa, cà phê, chè và đặc biệt là mắc ca – loại cây được ví như "hoàng hậu của các loại hạt" bởi giá trị kinh tế và dinh dưỡng vượt trội.

Tuy nhiên, để ngành mắc ca thực sự bứt phá và phát triển bền vững, huyện Tuần Giáo – một trong những vùng trọng điểm của tỉnh – vẫn đang đối mặt với những thách thức không nhỏ, đặc biệt là vấn đề chế biến sâu. "Hiện nay, chất lượng nông sản, trong đó có mắc ca, vẫn phụ thuộc rất nhiều vào khâu sơ chế, chính vì vậy, giá trị gia tăng chưa cao", bà Chu Thị Thanh Xuân cho biết

Hướng đi mới cho nông nghiệp Tuần Giáo

Nhận thức rõ những khó khăn và tiềm năng phát triển, huyện Tuần Giáo đang tập trung vào những giải pháp mang tính chiến lược để thúc đẩy ngành mắc ca vươn xa. Trước mắt, địa phương đặt mục tiêu mở rộng diện tích trồng mắc ca lên 5.000ha vào năm 2040, quy hoạch vùng trồng chuyên canh theo hướng khoa học, đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao nhất.

Theo đó, để nâng cao sức cạnh tranh của mắc ca Tuần Giáo trên thị trường trong nước và quốc tế, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên đang tích cực phối hợp với các đơn vị chuyên môn để hướng dẫn bà con áp dụng các quy trình kỹ thuật tiên tiến, đảm bảo mắc ca đạt chuẩn VietGAP, hữu cơ và có mã số vùng trồng nhằm tạo lợi thế khi xuất khẩu.

Sản phẩm mắc ca của Công ty Cổ phần Macadamia Thoa Doãn được trưng bày tại Hội chợ. Ảnh: N.H

Đặc biệt, Sở đang tích cực ứng dụng khoa học công nghệ vào mọi khâu từ chọn giống, canh tác đến thu hoạch và chế biến. Các cơ sở sản xuất được khuyến khích đầu tư dây chuyền hiện đại, ứng dụng công nghệ sấy, tách vỏ, bảo quản tiên tiến nhằm nâng cao chất lượng và kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm. Việc liên kết với các doanh nghiệp chế biến cũng đang được đẩy mạnh, với kỳ vọng sẽ xây dựng các nhà máy ngay tại địa phương để giảm chi phí vận chuyển, gia tăng giá trị kinh tế.

Bên cạnh việc nâng cao chất lượng sản phẩm, Sở cũng xác định việc tiếp cận nguồn vốn vay là một yếu tố quan trọng. "Bà con rất cần được hỗ trợ từ các chương trình tín dụng ưu đãi, các quỹ hỗ trợ phát triển nông nghiệp để có thể mở rộng quy mô sản xuất, đầu tư vào công nghệ chế biến sâu. Chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các ngân hàng, tổ chức tài chính để đảm bảo nguồn vốn đến tay người dân một cách thuận lợi nhất", bà Chu Thị Thanh Xuân chia sẻ thêm.

Một trong những chiến lược dài hạn quan trọng khác là xây dựng và quảng bá thương hiệu “Mắc ca Tuần Giáo”. Đây không chỉ là một bước đi nhằm khẳng định vị thế trên bản đồ nông sản Việt Nam mà còn là tiền đề để mở rộng thị trường xuất khẩu, hướng đến những thị trường tiềm năng như châu Âu, Mỹ và các nước châu Á. Hình ảnh những đồi mắc ca xanh mướt trải dài trên triền núi không chỉ là biểu tượng của sự trù phú mà còn thể hiện khát vọng vươn xa của người dân Tuần Giáo.

Những đồi mắc ca xanh mướt trải dài theo triền núi không chỉ là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn là biểu tượng cho sự vươn lên mạnh mẽ của huyện Tuần Giáo. Giấc mơ trở thành “thủ phủ mắc ca” miền Tây Bắc đang dần trở thành hiện thực nhờ sự quyết tâm của chính quyền, nỗ lực của người dân và sự đồng hành của các doanh nghiệp. Với những tiềm năng và định hướng chiến lược rõ ràng, Tuần Giáo hứa hẹn sẽ vươn xa, ghi dấu ấn trên bản đồ mắc ca Việt Nam, góp phần nâng tầm nông sản địa phương và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Đỗ Nga - Ngọc Hoa