Hút CO2 từ không khí để kiếm tín chỉ: Công nghệ hấp dẫn hay trò lừa thế kỷ?

Mùa hè năm nay, Bill Gates đã gặp gỡ với đại diện của một số người giàu nhất thế giới, trong đó có nhà sáng lập Amazon, Jeff Bezos, nhà sáng lập SoftBank, Masayoshi Son và Hoàng tử Ả Rập Saudi Al-Waleed bin Talal.

Họ đang đánh giá các khoản đầu tư chung của mình vào các công ty có thể giúp thế giới chống lại biến đổi khí hậu. Trong các doanh nghiệp thuộc danh mục đầu tư của họ, có bốn doanh nghiệp nổi bật vì có mục tiêu đặc biệt táo bạo: Tìm cách loại bỏ carbon dioxide khỏi khí quyển để kiếm tiền.

Vì sao việc 'khai thác' CO2 từ không khí lại hấp dẫn?

Công nghệ này vốn chỉ mới xuất hiện cách đây vài năm và vẫn chưa chứng minh tính hiệu quả ở quy mô lớn. Tuy nhiên, nó có sức hấp dẫn đặc biệt. Việc loại bỏ một phần carbon dioxide đang làm nóng thế giới là điều dễ hiểu. Với một số lượng nhỏ nhưng ngày càng tăng các công ty sẵn sàng trả tiền cho chứng chỉ carbon, các nhà đầu tư đang chạy đua để trở thành người đi đầu với niềm tin rằng “khai thác carbon dioxide” chắc chắn sẽ là một ngành công nghiệp lớn cần thiết để giúp chống lại sự nóng lên toàn cầu.

Theo ngân hàng đầu tư Jefferies, kể từ năm 2018, các công ty đang nghiên cứu các cách để loại bỏ carbon dioxide khỏi không khí đã huy động được hơn 5 tỉ USD. Trước đó, hầu như không có khoản đầu tư nào như vậy.

Công ty Deep Sky có trụ sở tại Canada đã huy động được hơn 50 triệu USD để phát triển các dự án loại bỏ carbon dioxide. Giám đốc điều hành Damien Steel của công ty cho biết: "Đây là cơ hội lớn nhất mà tôi từng thấy trong 20 năm hoạt động trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm. Những động lực thúc đẩy ngành công nghiệp này lớn hơn hầu hết các ngành công nghiệp mà tôi từng xem xét".

Breakthrough Energy Ventures (Quỹ do Bill Gates thành lập) là một trong những đơn vị tài trợ lớn nhất cho hơn 800 công ty loại bỏ carbon được thành lập trong những năm gần đây. Các nhà tài trợ khác gồm cả các nhà đầu tư mạo hiểm ở Thung lũng Silicon, các công ty cổ phần tư nhân từ Phố Wall và các tập đoàn lớn như United Airlines. Các nhà đầu tư tin rằng thị trường đang sẵn sàng cho sự tăng trưởng bùng nổ.

Hơn 1.000 công ty lớn đã cam kết loại bỏ khí thải carbon trong vài thập niên tới. Là một phần của những nỗ lực đó, ngày càng có nhiều tập đoàn bắt đầu trả tiền để loại bỏ carbon dioxide. Năm nay, Microsoft, Google và British Airways nằm trong số các công ty đã cam kết tổng cộng 1,6 tỉ USD để mua tín chỉ carbon.

Theo CDR.fyi - một trang web theo dõi ngành loại bỏ carbon dioxide, con số đó tăng thẳng đứng từ mức dưới 1 triệu USD vào năm 2019. Năm tới, các giám đốc điều hành trong ngành tin rằng các công ty có thể chi tới 10 tỉ USD cho các giao dịch mua như vậy. Trong một báo cáo gần đây, McKinsey ước tính thị trường có thể có giá trị lên tới 1,2 nghìn tỉ USD vào năm 2050.

Nhưng hiệu quả chưa thấy đâu

Mặc dù số tiền khổng lồ đang được dành cho lĩnh vực mới ra đời này, nhưng các dự án này sẽ không có tác động có ý nghĩa đến nhiệt độ toàn cầu trong thời gian tới.

Hiện chỉ có một vài chục cơ sở đang hoạt động, chủ yếu ở Iceland và California. Nhưng ngay cả cơ sở lớn nhất trong số này cũng chỉ thu được một phần nhỏ lượng khí nhà kính mà con người thải ra trong một ngày. Thậm chí, khi hàng trăm nhà máy như vậy được xây dựng, chúng cũng không thể loại bỏ được 1% lượng khí thải carbon dioxide hàng năm.

Năm ngoái, một nhóm chuyên gia của Liên hợp quốc đã bày tỏ sự nghi ngờ về khả năng tạo ra sự khác biệt của ngành công nghiệp này. Nhóm này cho biết: "Các hoạt động loại bỏ dựa trên kỹ thuật chưa được chứng minh về mặt công nghệ và kinh tế, đặc biệt là ở quy mô lớn” đồng thời cảnh báo điều đó có thể “gây ra những rủi ro chưa biết về môi trường và xã hội".

Thay vào đó, nhiều nhà khoa học và nhà hoạt động cho rằng cách hiệu quả nhất để chống lại tình trạng nóng lên toàn cầu là nhanh chóng loại bỏ dầu, khí đốt và than, việc đốt chúng đang làm nóng hành tinh.

Cựu Phó Tổng thống Mỹ Al Gore, đồng sáng lập Climate Trace (đơn vị lập bản đồ lượng khí thải nhà kính toàn cầu) cho biết: "Chúng ta cần tuân thủ định luật đầu tiên về hố. Khi bạn đã ở trong một cái hố, hãy ngừng đào".

Loại bỏ carbon dioxide là hình thức phát triển nhất trong tập hợp các công nghệ suy đoán được thiết kế để thao túng các hệ thống tự nhiên nhằm làm mát hành tinh. Trong vài năm trở lại đây, khi biến đổi khí hậu trở nên tồi tệ hơn, những ý tưởng như vậy đã chuyển từ khoa học viễn tưởng thành xu hướng chính thống, nghiêm túc.

Các kế hoạch khác được đề xuất là thay đổi thành phần hóa học của các con sông và đại dương trên thế giới để hấp thụ nhiều carbon dioxide hơn, biến đổi gien vi khuẩn để giảm lượng khí thải nhà kính từ nông nghiệp và tăng phản xạ ánh sáng mặt trời ra khỏi Trái đất bằng cách làm sáng mây hoặc phun lưu huỳnh dioxide vào tầng bình lưu. Nhưng chỉ việc loại bỏ carbon dioxide từ không khí mới thu hút được nhiều tiền.

(còn tiếp)

Anh Tú