Hướng nghiệp sớm để chọn 'trúng' tổ hợp lớp 10

Loay hoay chọn tổ hợp

Trong kế hoạch tuyển sinh năm học 2025 - 2026, Trường THPT Phan Huy Chú (Hà Nội) nêu rõ: “Nhà trường không giải quyết việc xin đổi lớp trong suốt khóa học 3 năm”. Trường hợp học sinh muốn đổi loại hình lớp, phải nhận được sự đồng ý của Ban Giám hiệu nhà trường và phải học bù đủ số tiết các môn chưa học.

Trên thực tế, trong những năm học vừa qua, việc đổi lớp theo hướng thay đổi tổ hợp môn học là điều không dễ dàng. Năm học 2024 - 2025 là năm thứ ba triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (GDPT mới) đối với lớp 10. Tại Hà Nội, ghi nhận tại một số trường như THPT Trương Định, THPT Cầu Giấy... cho thấy, chỉ sau khi năm học mới bắt đầu đã có học sinh muốn đổi tổ hợp môn học đã lựa chọn trước đó. Lý do chung mà các em đưa ra khá giống nhau là sau một thời gian học nhận thấy mình không phù hợp với một số môn đã chọn, và muốn điều chỉnh tổ hợp để phục vụ mục tiêu thi đại học. Nếu tiếp tục học theo tổ hợp cũ, khối lượng kiến thức sẽ trở nên quá nặng.

Ngoài lý do điều chỉnh định hướng thi đại học hay chọn tổ hợp chưa phù hợp với năng lực, nhiều học sinh và phụ huynh chưa hiểu rõ về nội dung một số môn học như: Giáo dục kinh tế và pháp luật, Công nghệ… Điều này dẫn đến việc chưa nhận diện rõ ngành nghề liên quan đến các môn học trong tổ hợp. Không ít học sinh cũng chọn môn theo cảm tính, theo số đông hoặc tránh các môn được cho là khó như Vật lý, Hóa học, Sinh học.

Ông Hà Xuân Nhâm - Trưởng phòng Giáo dục Trung học (Sở GDĐT Hà Nội) khẳng định, với việc lựa chọn tổ hợp môn học như hiện nay, học sinh phải học hết môn học sau 1 năm mới có thể thay đổi môn học lựa chọn. Điều này đồng nghĩa với việc các em phải có kết quả của môn học đã chọn sau 1 năm mới có đủ điều kiện lên lớp. Cùng đó, phía nhà trường cũng sẽ phải phối hợp với học sinh để giúp các em có đủ điều kiện về kiến thức, mới có thể học được ở những lớp tiếp theo. Các nhà trường cũng lưu ý, học sinh và phụ huynh cần nghiên cứu thật kỹ trước khi đăng ký các môn học tổ hợp, nhằm tránh trường hợp đang học giữa chừng thì muốn đổi, như vậy sẽ rất mệt mỏi.

Cần hướng nghiệp từ sớm

Theo các chuyên gia giáo dục, tình trạng học sinh xin đổi lớp ngay sau khi vào lớp 10 trong 3 năm học qua do nhiều nguyên nhân. Một phần do công tác hướng nghiệp và tư vấn đầu vào chưa hiệu quả; một phần do hạn chế về điều kiện giảng dạy. Ngoài ra, học sinh chỉ biết cơ cấu lớp sau khi trúng tuyển nên phải chọn lớp phù hợp thay vì được tự chọn môn học. Thực tế này đặt ra yêu cầu tăng cường tư vấn, định hướng sớm ngay từ học sinh khi nộp hồ sơ vào trường.

Tại TPHCM, theo quy định của Sở GDĐT, vào đầu tháng 5 sắp tới, phụ huynh, học sinh lớp 9 sẽ phải thực hiện việc đăng ký nguyện vọng lớp 10 năm học 2025 - 2026. Trong khi đó, với mục tiêu của chương trình GDPT mới áp dụng ở bậc THPT, chọn nguyện vọng lớp 10 không những chỉ vào được trường đúng năng lực mà còn phải phù hợp với định hướng nghề nghiệp của học sinh trong tương lai. Ông Nguyễn Hùng Khương - Hiệu trưởng Trường THPT Ernst Thälmann (quận 1, TPHCM) chia sẻ, học sinh cần dựa vào một số tiêu chí sau: Năng lực học tập; định hướng nghề nghiệp trong tương lai... Để nắm thêm thông tin, học sinh vào trang web các trường ĐH để xem các phương thức xét tuyển, các khối thi. Đây là cơ sở rất quan trọng để chọn môn học để phù hợp với định hướng nghề nghiệp.

Ngoài việc hướng nghiệp ở bậc THCS tại nhà trường còn yếu, hướng nghiệp trong gia đình cũng thường bắt đầu muộn, khi học sinh đã lên bậc THPT. Do đó, việc học sinh mông lung với nghề nghiệp tương lai khi bước chân vào bậc THPT là điều dễ hiểu. Để công tác hướng nghiệp đúng và trúng, phụ huynh cần đồng hành với con em mình, tránh việc phó thác hoàn toàn cho các em. Từ đó, hạn chế bớt chọn trường, chọn tổ hợp môn lựa chọn theo phong trào, dẫn đến phải thay đổi môn lựa chọn giữa chừng.

Minh Quang