HTX, nông dân Quảng Ninh chuyển mình nhờ đổi mới sáng tạo và sở hữu trí tuệ

Đáng chú ý, những mô hình HTX, tổ hợp tác kiểu mới đang trở thành hạt nhân thúc đẩy quá trình chuyển đổi nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, nâng cao sở hữu trí tuệ, từng bước đưa sản phẩm nông nghiệp Quảng Ninh vươn tầm trong nước và xuất khẩu.

Bước ngoặt thành công

Về xã Dương Huy, TP Cẩm Phả những ngày đầu tháng 5, dễ dàng cảm nhận được không khí tất bật của mùa thu hoạch nấm linh chi tại HTX Linh Chi Quảng Ninh. Trong gian nhà xưởng rộng hơn 500m², hàng ngàn bịch phôi nấm được xếp thẳng hàng ngay ngắn, tỏa ra mùi hương thảo mộc đặc trưng.

Nhìn vào những thành công đầy ấn tượng ở thời điểm hiện tại, ít ai biết, cách đây chưa lâu, những sản phẩm nấm của HTX mới chỉ dừng lại ở mức tiêu thụ nội địa, chưa có thương hiệu, chưa thể cạnh tranh.

“Mọi thứ thay đổi kể từ khi chúng tôi được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu tập thể, đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ cho sản phẩm 'Nấm Linh Chi Quảng Ninh'. Khi có thương hiệu, người tiêu dùng tin tưởng hơn, đối tác cũng dễ tiếp cận hơn. Doanh thu HTX năm 2024 đã tăng hơn 40% so với năm trước,” ông Nguyễn Văn Dũng – Giám đốc HTX chia sẻ.

Nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh đang chuyển đổi mạnh mẽ, tăng cường sở hữu trí tuệ.

Không chỉ dừng lại ở bảo hộ thương hiệu, HTX Linh Chi còn đầu tư đổi mới quy trình nuôi trồng – sử dụng công nghệ vi sinh lên men sinh học trong quá trình sản xuất phôi, góp phần giảm thiểu rủi ro và tăng năng suất.

Năm vừa qua, HTX đã cung cấp ra thị trường hơn 15 tấn nấm các loại, trong đó một phần đã được xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc qua chuỗi liên kết với doanh nghiệp logistics ở TP Hạ Long.

Không chỉ là những trường hợp cá biệt, từ năm 2020 đến nay, tỉnh Quảng Ninh đã triển khai hàng chục đề án hỗ trợ doanh nghiệp, HTX và hộ nông dân đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, kiểu dáng bao bì, mã số mã vạch. Các địa phương như Đông Triều, Uông Bí, Cô Tô… đều có những sản phẩm OCOP được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, góp phần nâng cao giá trị nông sản.

Sáng tạo là con đường tất yếu

Đến nay, sở hữu trí tuệ không còn là khái niệm xa lạ, mà là chìa khóa mở cánh cửa cho nông nghiệp phát triển bền vững ở Quảng Ninh. Thời gian qua, tỉnh đã có chính sách hỗ trợ tới 100% kinh phí đăng ký nhãn hiệu đối với sản phẩm OCOP tiềm năng, đồng thời ưu tiên các mô hình có yếu tố đổi mới sáng tạo.

Một trong những mô hình tiêu biểu là HTX Sản xuất và Tiêu thụ Mật ong rừng Yên Tử (TP Uông Bí). Đây là đơn vị đầu tiên trong tỉnh mạnh dạn đưa công nghệ blockchain vào truy xuất nguồn gốc mật ong rừng, nhằm chống hàng giả và nâng cao niềm tin người tiêu dùng.

Nhờ mã QR định danh, mỗi lọ mật ong của HTX khi đến tay khách hàng đều kèm theo thông tin cụ thể về thời gian thu hoạch, vị trí tổ ong, đơn vị sản xuất…

“Chúng tôi từng mất đơn hàng xuất khẩu sang Nhật chỉ vì không chứng minh được nguồn gốc sản phẩm. Nay với blockchain, mọi thông tin đều minh bạch. Chúng tôi vừa ký được hợp đồng xuất khẩu hơn 3 tấn mật ong sang Osaka thông qua sàn thương mại điện tử,” bà Nguyễn Thị Hồng – Phó Giám đốc HTX phấn khởi nói.

Không chỉ đổi mới công nghệ, nhiều HTX còn đi đầu trong việc sáng tạo mô hình canh tác mới, kết hợp giữa nông nghiệp – du lịch – giáo dục. Tiêu biểu là HTX Nông nghiệp hữu cơ Quảng La (TP Hạ Long), nơi canh tác theo mô hình canh nông kết hợp giáo dục trải nghiệm.

“Khách du lịch, nhất là học sinh, sinh viên được trải nghiệm trồng rau, thu hoạch, làm nước ép rau má tại chỗ… Điều này không chỉ giúp tiêu thụ sản phẩm tại chỗ, mà còn nâng cao nhận thức về sản phẩm sạch. Chúng tôi cũng được hỗ trợ đăng ký bảo hộ cho mô hình ‘Trải nghiệm nông nghiệp Quảng La’ như một tài sản trí tuệ”, đại diện HTX chia sẻ.

Nhờ những bước đi sáng tạo, HTX Quảng La không chỉ phát triển bền vững mà còn trở thành điểm đến du lịch giáo dục được nhiều trường học lựa chọn. Sản phẩm rau củ của HTX hiện đã có mặt trong nhiều siêu thị lớn tại Hà Nội và Hải Phòng với mã QR truy xuất đầy đủ.

Các HTX khẳng định dấu ấn trong quá trình chuyển đổi nông nghiệp theo hướng hiện đại ở Quảng Ninh.

Có thể thấy các HTX, tổ hợp tác đang có những đóng góp tích cực trong quá trình chuyển đổi sản xuất nông nghiệp theo hướng hiện đại, tăng cường sở hữu trí tuệ, đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp ở Quảng Ninh.

Đây là kết quả của các chính sách hỗ trợ thiết thực từ ban ngành tỉnh, địa phương, đặc biệt là sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Ninh nhằm thúc đẩy khu vực kinh tế hợp tác, HTX phát triển mạnh mẽ, phù hợp với xu thế hiện đại và hội nhập.

Cần cơ chế dài hơi và đồng bộ

Dưới sự định hướng của Liên minh HTX Việt Nam và sự vào cuộc chủ động của Liên minh HTX tỉnh Quảng Ninh, các chính sách hỗ trợ không chỉ tập trung vào việc thành lập mới HTX mà còn hướng tới nâng cao chất lượng hoạt động và khả năng cạnh tranh của các đơn vị kinh tế hợp tác.

Một trong những điểm nhấn nổi bật là việc tăng cường hỗ trợ HTX ứng dụng chuyển đổi số. Thông qua hợp tác với các đơn vị chức năng, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh đã tổ chức tư vấn, đào tạo, giúp các HTX từng bước ứng dụng phần mềm quản lý, sàn thương mại điện tử, và các giải pháp công nghệ trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Nhờ đó, nhiều HTX nông nghiệp đã từng bước tiếp cận thị trường rộng lớn hơn và nâng cao giá trị gia tăng.

Ngoài ra, các chương trình xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu, hỗ trợ xây dựng thương hiệu cũng được triển khai đồng bộ. Liên minh HTX tỉnh Quảng Ninh tổ chức nhiều hội chợ, sự kiện quảng bá sản phẩm OCOP và đặc sản địa phương, giúp các HTX mở rộng đầu ra, nhất là trong bối cảnh thị trường cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Đang có nhiều kết quả tích cực, song thực tế cho thấy, nhiều HTX trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh vẫn chưa tiếp cận hoặc chưa hiểu rõ giá trị của sở hữu trí tuệ. Một số HTX dù có sản phẩm tốt nhưng chưa đăng ký nhãn hiệu, dẫn đến dễ bị sao chép, mất thị phần.

Tỉnh Quảng Ninh đang hướng đến mục tiêu đến năm 2030, 100% sản phẩm OCOP chủ lực, sản phẩm của HTX nông nghiệp có đăng ký sở hữu trí tuệ, trong đó ít nhất 50% có ứng dụng công nghệ số trong quản lý chuỗi sản xuất và tiêu thụ.

Trong bức tranh nông nghiệp hiện đại của Quảng Ninh, những HTX kiểu mới như Linh Chi Quảng Ninh, Mật ong rừng Yên Tử hay Quảng La chính là những “hạt giống đổi mới” đang nảy mầm mạnh mẽ. Họ không chỉ làm nông nghiệp theo cách truyền thống, mà đang đưa chất xám, công nghệ và trí tuệ vào từng khâu sản xuất.

Từ việc đăng ký thương hiệu, bảo hộ sở hữu trí tuệ, truy xuất nguồn gốc đến ứng dụng công nghệ số, mô hình HTX đang thực sự trở thành “cánh tay nối dài” của quá trình chuyển đổi số và hiện đại hóa nông nghiệp ở Quảng Ninh.

Nam Phong