Hợp đồng 'chìa khóa trao tay' là phù hợp với dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Sáng 17/02, tiếp tục Chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về các cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng Dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận.

Quang cảnh Phiên thảo luận. Ảnh: VPQH

Khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý hướng dẫn đảm bảo an toàn hạt nhân

Tại Phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội cho rằng, với nhu cầu năng lượng ngày càng lớn và tăng nhanh của Việt Nam, việc phát triển điện hạt nhân là một nhu cầu tất yếu, khách quan, hợp quy luật.

Theo Tờ trình của Chính phủ, về lựa chọn chủ đầu tư và nhà thầu thực hiện, Thủ tướng Chính phủ giao chủ đầu tư thực hiện các dự án áp dụng hình thức Hợp đồng “chìa khóa trao tay” và chỉ định thầu đối với gói thầu chìa khóa trao tay xây dựng nhà máy chính với nhà thầu trong Thỏa thuận hoặc Hiệp định liên Chính phủ; áp dụng hình thức chỉ định thầu/chỉ định thầu rút gọn đối với các gói thầu tư vấn quan trọng để lập, thẩm tra, thẩm định, trợ giúp chủ đầu tư quản lý, thực hiện dự án; mua nhiên liệu, thuê đối tác vận hành, bảo dưỡng trong thời gian đầu…

Thảo luận về nội dung này, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn Lâm Đồng) cho rằng, Hợp đồng “chìa khóa trao tay” là phù hợp với điều kiện nước ta hiện nay. Nhiều quốc gia trên thế giới cũng lựa chọn hình thức này cho nhà máy đầu tiên của họ.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Hàn Quốc - quốc gia đang nắm công nghệ điện hạt nhân cũng chọn hình thức này cho nhà máy đầu tiên của họ vào năm 1972-1978. Tới năm 1998, họ hoàn toàn làm chủ công nghệ, xuất khẩu Nhà máy Điện hạt nhân “Made in Korea” cho Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất vào năm 2009… Một số quốc gia khác cũng chọn hình thức hợp đồng này như Bangladesh, Ba Lan… Việc vận hành bảo dưỡng cung cấp nhiên liệu cũng do nhà thầu chính cung cấp một thời gian sau khi nhà máy vận hành - đại biểu dẫn chứng.

Về việc áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn với đối tác đủ năng lực vận hành, bảo dưỡng trong 5 năm kể từ ngày dự án nghiệm thu đưa vào sử dụng, theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh là phù hợp để bảo dưỡng nhà máy liên tục trong trường hợp hết Hợp đồng “chìa khóa trao tay”. Về lâu dài, chủ đầu tư cần kế hoạch chuẩn bị năng lực, kỹ thuật thông qua hợp đồng chuyển giao công nghệ, dịch vụ kỹ thuật, chương trình đào tạo với đối tác cung cấp công nghệ nhà máy cho Việt Nam.

Đối với vấn đề an toàn, an ninh hạt nhân, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nêu rõ, theo thông lệ các nhà cung cấp đều tuân thủ nguyên tắc của IAEA. Với thiết kế liên quan đến đặc điểm địa hình, khí hậu theo điều kiện Việt Nam, đại biểu đề nghị cần phê duyệt theo tiêu chuẩn, quy chuẩn an toàn của Việt Nam, có thể thẩm định theo quy trình rút gọn.

Đại biểu đề xuất, trước tiên cần xây dựng hoàn thiện hành lang pháp lý để làm căn cứ quan trọng ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong hướng dẫn đảm bảo an ninh an toàn hạt nhân như thiết kế, xây dựng, chế tạo, vận hành thử, vận hành chính thức, tháo dỡ nhà máy.

Cùng với đó, cần quan tâm phát triển nhân lực và đào tạo nhân lực cho hai tổ máy với chuyên môn về công nghệ hạt nhân; làm tốt công tác truyền thông, đảm bảo người dân vùng dự án có đời sống tốt hơn khi di dời.

Đồng quan điểm, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) chỉ rõ, Dự thảo Nghị quyết chưa đề cập đến cơ chế, chính sách đặc thù đối với nội dung về đào tạo đội ngũ cán bộ; thu hút, tìm, chọn và giữ nhân tài.

"Nếu không có chính sách về nhân lực phù hợp thì sẽ khó triển khai thực hiện và vận hành Dự án trước mắt cũng như dài hạn" - đại biểu nói và đề nghị Chính phủ có phương án, giải pháp trong việc đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho Dự án, bảo đảm sự chủ động tối đa.

Đồng thời, có cơ chế, chính sách huy động tối đa các nguồn lực từ nhân dân, doanh nghiệp nhà nước và tư nhân trong nước tham gia vào Dự án, giảm áp lực cho nguồn vốn nhà nước.

Tâm thế sẵn sàng triển khai Dự án

Từ góc độ địa phương thuộc vùng Dự án, đại biểu Trần Quốc Nam - Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cho biết, việc khởi động lại Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là cơ hội, vinh dự lớn của tỉnh để trở thành trung tâm năng lượng sạch của cả nước.

Đại biểu Trần Quốc Nam phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Từ khi Nghị quyết số 41/2009/QH12 được Quốc hội thông qua về phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đến nay đã hơn 15 năm, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Ninh Thuận luôn sẵn sàng tâm thế để thực hiện Dự án.

Đại biểu Trần Quốc Nam nêu rõ, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, toàn bộ công tác giải phóng mặt bằng của hai nhà máy phải hoàn thành trong năm 2025 để bàn giao đất sạch cho chủ đầu tư. Thời gian qua, tỉnh Ninh Thuận đã tiến hành ngay các công việc với tinh thần xuyên suốt “việc gì làm được thì làm ngay, không chờ đợi”.

Đại biểu cũng cho biết, tại khoản 9, Điều 3 Dự thảo Nghị quyết quy định 7 nội dung liên quan đến tỉnh Ninh Thuận. Tỉnh đã đề nghị bổ sung thêm 5 nội dung liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, đây là những nội dung rất quan trọng cần phải có để tỉnh thực hiện được ngay công tác giải phóng mặt bằng.

Phát biểu giải trình tại Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, để thực hiện mục tiêu hoàn thành Dự án trong giai đoạn 2030-2031, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng nhu cầu điện năng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới thì rất cấp thiết phải sớm có các cơ chế, chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Với tinh thần cầu thị, khẩn trương, không cầu toàn nhưng cũng không nóng vội, chủ quan, sau phiên thảo luận hôm nay, các cơ quan liên quan sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu để hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết, trình Quốc hội xem xét, thông qua vào cuối Kỳ họp.

Đ. KHOA