Hồn cốt văn hóa trong các lễ hội xuân

Lễ cầu an tại Hội Lồng tồng Ba Bể.

Lễ hội - Nét đẹp của đời sống tâm linh

Lễ hội xuân ở Bắc Kạn không chỉ đơn thuần là dịp vui chơi đầu năm mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, nơi người dân gửi gắm ước vọng về một năm mới bình an, mùa màng bội thu, cuộc sống no đủ.

Hằng năm, vào ngày mùng 09 và mùng 10 tháng Giêng, Hội Lồng Tồng Ba Bể thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương về vùng hồ Ba Bể, để tham gia lễ hội xuân mang đậm nét văn hóa truyền thống. Điểm nhấn của hội là nghi thức dâng hương tại đền An Mạ và rước lễ cầu an về khu vực tổ chức hội xuân – một hoạt động tâm linh ý nghĩa mở đầu cho các phần hội sôi động.

Lễ rước bắt đầu tại đền An Mạ, nơi lãnh đạo địa phương và các vị đại biểu thành kính dâng hương, khấn lễ cầu cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu. Trong tâm thức người dân vùng hồ, nghi lễ này là biểu tượng của sự đoàn kết cộng đồng, gắn kết tình làng, nghĩa xóm và khát vọng về một năm mới an khang, thịnh vượng. Đoàn rước gồm các chàng trai, cô gái trong trang phục dân tộc truyền thống của các xã, thị trấn trong huyện, đội trên đầu những mâm lễ đặc trưng.

Chị Hoàng Thị Huyền, ở thị trấn Chợ Rã, huyện Ba Bể cho biết: Các mâm cỗ được chuẩn bị công phu với xôi ngũ sắc, gà luộc, bánh trái, rượu nếp, tất cả đều thể hiện sự tri ân thiên nhiên và tấm lòng thành kính dâng lên thần linh.

Sau nghi thức rước và dâng lễ, đại diện lãnh đạo xã Nam Mẫu thực hiện nghi thức thắp hương, khấn lễ, thay mặt Nhân dân gửi gắm những ước nguyện tốt đẹp. Nghi lễ rước mâm cỗ cầu an không chỉ là nét văn hóa giàu giá trị nhân văn mà còn là trải nghiệm độc đáo dành cho du khách đến tham quan và khám phá vẻ đẹp truyền thống của vùng đất hồ Ba Bể.

Tương tự như vậy, các lễ hội xuân truyền thống trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đều không thể thiếu phần lễ mang đậm nét văn hóa tâm linh của cộng đồng các dân tộc. Đây không chỉ là nghi lễ cầu cho đất trời hòa hợp, mùa màng tốt tươi mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết cộng đồng. Qua việc cùng tham gia nghi lễ, mọi người như được gắn kết, chia sẻ chung những khát vọng về một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống thịnh vượng, an khang.

Những mâm cỗ được dâng lên tại Lễ hội Lồng tồng Ba Bể.

Nơi di sản văn hóa được gìn giữ và phát huy

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, không ít những nét đẹp văn hóa truyền thống đang dần mai một. Tuy nhiên, tại Bắc Kạn, các lễ hội xuân vẫn được bảo tồn và tổ chức đều đặn hàng năm, với sự tham gia nhiệt tình của cộng đồng địa phương. Đây chính là biểu hiện rõ nét của tinh thần đoàn kết và trách nhiệm với di sản văn hóa.

Chị Phùng Thị Tuyền, xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể chia sẻ: “Những lễ hội xuân không chỉ mang ý nghĩa giải trí mà còn là kho tàng văn hóa sống động. Từ những trò chơi dân gian như kéo co, ném còn, cho đến những tiết mục hát then, múa lân, múa bát…, mỗi hoạt động đều phản ánh đời sống, phong tục của người dân địa phương.

Hội Xuân ATK Chợ Đồn diễn ra vào trung tuần tháng Giêng (từ ngày 14 đến 16), là dịp để Nhân dân các dân tộc hòa mình vào không khí vui tươi, phấn khởi, chuẩn bị cho một vụ mùa mới đầy hy vọng. Đồng thời, lễ hội còn mang ý nghĩa quan trọng trong việc phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, giáo dục truyền thống cách mạng, tình yêu quê hương, đất nước và ý thức trách nhiệm trong việc bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử và di sản văn hóa của An toàn khu (ATK) Chợ Đồn – Di tích Quốc gia đặc biệt.

Du khách trải nghiệm đi cà kheo tại Hội xuân ATK Chợ Đồn.

Đến với Hội xuân, du khách được đắm chìm trong không gian văn hóa đặc sắc của các dân tộc vùng ATK, đặc biệt là dân tộc Tày. Những làn điệu hát then ngọt ngào vang lên trong không gian trà truyền thống, kết hợp cùng nghi lễ cầu mùa – một nghi thức tâm linh gắn bó mật thiết với đời sống nông nghiệp của người Tày.

Ngoài ra, Hội xuân còn tổ chức nhiều hoạt động phong phú, từ trình diễn trang phục dân tộc, không gian văn hóa “Ẩm thực trà – ATK” đến các gian hàng sản phẩm OCOP, đặc sản địa phương… Du khách cũng có cơ hội tham gia các trò chơi dân gian truyền thống như nhảy sạp, kéo co, đi cà kheo, đánh cù, chơi ô ăn quan, hay đốt lửa trại… Tất cả tạo nên bức tranh văn hóa rực rỡ về vùng đất ATK.

Các lễ hội xuân trên địa bàn tỉnh không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn với tổ tiên và thần linh mà còn là cơ hội để giao lưu, thắt chặt tình đoàn kết trong cộng đồng. Những hoạt động văn hóa, nghệ thuật đặc sắc cùng các trò chơi dân gian truyền thống giúp gìn giữ và phát huy các giá trị di sản văn hóa, đồng thời tạo điểm nhấn hấp dẫn, thu hút du khách thập phương đến với Bắc Kạn mỗi dịp xuân về.

Lại một mùa xuân nữa đang gõ cửa, xuân này, mời bạn du xuân trải nghiệm cùng các lễ hội như: Lồng tồng Ba Bể; Lồng tồng Bằng Vân (Ngân Sơn); Lồng tồng Phủ Thông (Bạch Thông); lễ hội Mù Là (Pác Nặm); Hội xuân ATK Chợ Đồn..., để hiểu và thêm yêu mảnh đất, con người Bắc Kạn./.

Mộc Lan