Học giả Nguyễn Đình Đầu qua đời ở tuổi 104

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu. Ảnh: Trần Ngọc Sinh.

Ông qua đời vào trưa ngày 20/9 tại nhà riêng ở TP.HCM, hưởng thọ 104 tuổi.

Nguyễn Đình Đầu sinh năm 1920 tại Hà Nội. Sau khi học xong bậc Trung học, năm 1939, ông theo học trường Bách nghệ Hà Nội và tốt nghiệp tại đây vào năm 1941. Nguyễn Đình Đầu từng du học tại Pháp. Năm 1954, ông cùng các trí thức Việt Nam đến Thụy Sĩ gặp và vận động ủng hộ Phái đoàn Việt Nam, do Phó thủ tướng Phạm Văn Đồng dẫn đầu, sang dự Hiệp định Genève, 1954. Từ năm 1955, ông về nước, sinh sống và làm việc tại Sài Gòn (nay là TP.HCM).

Nguyễn Đình Đầu là tác giả của nhiều công trình quan trọng như 23 cuốn Địa bạ, Quân điền Bình Định, ba tập Tạp ghi Việt Sử Địa, Nguyễn Trường Tộ với triều đình Tự Đức, Việt Nam quốc hiệu và cương vực, Hoàng Sa - Trường Sa...

Năm 2022, ông ký kết ủy thác toàn bộ tác quyền cho Nhà xuất bản Trẻ. Được biết sau khi tác giả qua đời, tiền tác quyền sẽ được chuyển vào Quỹ Văn hóa Sử Địa Nguyễn Đình Đầu do ông và gia đình sáng lập, quản lý. Theo người thân của ông, quỹ sẽ được trích để tài trợ, làm phần thưởng cho những nhà nghiên cứu trẻ về văn hóa, sử, địa.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu (phải) và Đại diện Nhà xuất bản Trẻ (trái) trong buổi ký kết vào trung tuần tháng 11/2022. Ảnh: NXB Trẻ.

Cuối tháng 8 vừa qua, Nhà xuất bản Trẻ vừa xuất bản sách Chế độ công điền, công thổ trong lịch sử khẩn hoang Nam Kỳ lục tỉnh. Tác giả Nguyễn Đình Đầu cho biết tác phẩm ra đời với mục đích tổng hợp, cung cấp cho độc giả một số tư liệu tuy không phải phát hiện đột phá nhưng dễ bị lãng quên về tình hình công điền công thổ ở Nam Bộ. Bên cạnh đó, tác giả cũng đính chính lại những nhận định sai lệch trong các tài liệu trước.

Là công trình nghiên cứu lịch sử của một nhà sử học uyên bác, Chế độ công điền, công thổ trong lịch sử khẩn hoang của Nam Kỳ lục tỉnh không hề khô khan, lắt léo, làm khó người đọc. Tác giả có cách viết đơn giản, dễ hiểu, kết hợp với bản đồ và số liệu để làm sáng tỏ vấn đề.

Các tác phẩm của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu đã được NXB Trẻ ấn hành. Ảnh: NXB Trẻ.

Giáo sư Phan Huy Lê viết trong lời giới thiệu: “Tôi đã đọc một cách hứng thú và đọc kỹ cuốn Chế độ công điền công thổ trong lịch sử khẩn hoang lập ấp ở Nam Kỳ lục tỉnh của nhà sử học Nguyễn Đình Đầu. Cái thu hút sự chú ý và hứng thú của tôi là tác giả bằng những tư liệu cụ thể, đã dẫn dắt người đọc vào ba thế kỷ khẩn hoang lập ấp đầy gian truân và thành tựu của nhân dân Nam Kỳ, nó luôn khêu gợi nhận thức của người đọc bằng những phát hiện và đề xuất mới mẻ”.

Một số tác phẩm khác của đã được Nhà xuất bản Trẻ giới thiệu đến độc giả là Lược sử Sài Gòn từ thế kỷ XVII đến khi Pháp xâm chiếm (1859), Tạp ghi Việt Sử Địa (3 tập), Việt Nam Quốc hiệu và Cương vực Hoàng Sa - Trường Sa, Nguyễn Trường Tộ với triều đình Tự Đức.

Tâm Anh