Hộ kinh doanh: ngưỡng thuế 200 triệu/năm, đề xuất 1 tỷ

Ngưỡng doanh thu để hộ kinh doanh phải nộp thuế sẽ nâng lên 200 triệu đồng/năm từ năm sau theo Đề án vừa được Bộ Tài chính phê duyệt. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng mức này vẫn thấp so với chi phí thực tế, trong khi cơ quan thuế từng cân nhắc ngưỡng 400 triệu và các chuyên gia, tiểu thương đề xuất nâng lên 1 tỷ đồng/năm.

Diễn biến chính sách và số liệu chính

Bộ Tài chính thông qua chuyển đổi mô hình, phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, xác định ngưỡng doanh thu tính thuế từ 200 triệu đồng/năm. Trước đó, ngưỡng đang áp dụng là 100 triệu đồng/năm.

Tính đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ, cá nhân kinh doanh; trong đó 2,2 triệu đang hoạt động ổn định (hộ khoán và kê khai). Số hộ có doanh thu trên ngưỡng đang phải nộp thuế (100 triệu đồng/năm) là 1,3 triệu, tương đương 59% tổng số hộ.

Tiểu thương buôn bán tại một khu chợ ở Hà Nội, tháng 12/2024. Ảnh: Phương Dung

Áp lực chi phí và tính công bằng thuế

Nhiều tiểu thương cho rằng ngưỡng 200 triệu đồng/năm là thấp trong bối cảnh chi phí đầu vào tăng. Bà Nguyễn Thái Trang (chợ sỉ An Đông, TP HCM) nói: “Giá vốn cao, lời lãi ít, chỉ cần bán vài món là vượt ngưỡng”.

Ông Trần Văn An (phường Tây Mỗ, Hà Nội) cho biết cửa hàng phở của gia đình doanh thu khoảng 20 triệu đồng/tháng (240 triệu đồng/năm), thuộc nhóm 2 và phải nộp thuế 4,5%. “Buôn bán lấy công làm lời, hầu như không có lãi”, ông nói.

Theo ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH kế toán thuế Keytas, doanh thu 200 triệu đồng “không tạo ra lợi nhuận” với nhiều hộ, vì chi phí lao động của chủ hộ và người thân hỗ trợ có thể đã vượt mức này. Ông cũng cho rằng mức này chưa đảm bảo công bằng so với người làm công ăn lương được giảm trừ thuế thu nhập cá nhân tới 186 triệu đồng/năm và không chịu rủi ro kinh doanh.

So với doanh nghiệp, hộ kinh doanh kê khai cũng không có nghĩa vụ thuế thấp hơn do tỷ lệ thuế tham chiếu theo từng ngành nghề. Hộ lỗ vẫn phải đóng và không được chuyển lỗ như doanh nghiệp.

So sánh mốc chính sách và đề xuất

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế, lập luận ngưỡng 1 tỷ đồng hợp lý khi giả định lãi ròng 16%: thu nhập khoảng 13,3 triệu đồng/tháng, phù hợp với mục tiêu nâng thu nhập bình quân. Mức giảm trừ hiện là 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế (186 triệu đồng/năm) và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc (74 triệu đồng/năm).

Hộ kinh doanh đóng thuế ra sao từ 2026?. Video: Kim Long - Diễm Hạnh

Xu hướng chính sách và kỷ luật tuân thủ

Ngưỡng 200 triệu đồng/năm sẽ giảm số hộ phải nộp thuế so với mức 100 triệu trước đây, nhưng theo ông Lê Văn Tuấn, ngưỡng quá thấp làm giảm hiệu quả thu ngân sách do chi phí quản lý tăng: “Một cán bộ phải giám sát hàng nghìn hộ kinh doanh, khiến hiệu quả quản lý giảm sút và áp lực hành chính gia tăng”.

Giới chuyên gia đề nghị gắn nâng ngưỡng với tăng cường minh bạch dữ liệu. Hóa đơn điện tử từ máy tính tiền nên áp dụng cho tất cả hộ, bất kể doanh thu; hộ đăng ký thuế, xác định doanh thu và nộp khi vượt ngưỡng, đồng thời xuất hóa đơn điện tử khi người mua yêu cầu để liên thông dữ liệu.

Tác động đến các ngành và thị trường liên quan

- Bán lẻ, ăn uống, dịch vụ cá nhân: Ngưỡng cao hơn có thể giảm áp lực nghĩa vụ thuế đối với hộ có biên lợi nhuận mỏng, tạo dư địa tái đầu tư hoạt động.

- Nhà cung cấp giải pháp tuân thủ: Nhu cầu máy tính tiền, hóa đơn điện tử, chữ ký số có thể tăng khi hộ kinh doanh có thêm nguồn lực cho đầu tư ban đầu.

- Quản lý thuế: Nâng ngưỡng cùng số hóa hóa đơn kỳ vọng giúp tập trung nguồn lực giám sát vào nhóm có doanh thu lớn, cải thiện hiệu quả thu và giảm “ma sát” hành chính.

CTVX