Châu Âu gặp khó trong nỗ lực dự trữ khoáng sản chiến lược

Liên minh châu Âu (EU) sẽ khởi động một cuộc tham vấn về kế hoạch dự trữ khoáng sản trước cuối năm nay để xác định nguồn vốn và loại khoáng sản cần mua, trong nỗ lực giảm phụ thuộc vào nguồn cung nước ngoài.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cho biết rằng: "Một cuộc khủng hoảng trong nguồn cung nguyên liệu thô quan trọng không còn là nguy cơ xa vời".

Trong kế hoạch công tác cho năm tới, EC cho biết sẽ thành lập một "trung tâm nguyên liệu thô quan trọng để giám sát, cùng nhau mua và dự trữ" khoáng sản.

Tuy nhiên, châu Âu sẽ phải cạnh tranh với Mỹ khi nước này đã chi tới 1 tỷ USD để đẩy mạnh tích trữ khoáng sản. Và năng lực khai thác hoặc tinh chế hạn chế của EU khiến việc đảm bảo các khoáng sản - từ than chì và coban đến gali - cần thiết để sản xuất thiết bị quân sự như máy bay chiến đấu, tên lửa chính xác và hệ thống radar, cũng như công nghệ xanh như tua bin gió và nam châm trở nên khó khăn.

Động thái dự trữ này là một phần của cuộc chiến thương mại leo thang giữa phương Tây và Trung Quốc - quốc gia với vị thế thống trị trong lĩnh vực khoáng sản quan trọng. Tuần trước, Trung Quốc đã công bố các biện pháp kiểm soát toàn diện đối với xuất khẩu đất hiếm, sau khi cảnh báo các công ty nước ngoài vào tháng 8 không được tích trữ nếu không sẽ có nguy cơ bị cắt đứt nguồn cung ứng kim loại.

"Tất cả đều liên quan đến sự thống trị thị trường của Trung Quốc và việc chúng tôi mua hơn 80-90% khoáng sản quan trọng từ Trung Quốc… Kho dự trữ là một nguồn dự trữ có thể giúp ổn định giá cả và trấn an các nhà đầu tư trong lĩnh vực khoáng sản quan trọng”, Albéric Mongrenier, Giám đốc điều hành của tổ chức tư vấn Sáng kiến An ninh Năng lượng châu Âu cho biết.

Trong khi đó, ngành công nghiệp đang hoài nghi về việc việc dự trữ các khoáng sản quan trọng - bao gồm đất hiếm và các kim loại phổ biến nhưng quan trọng hơn như lithium và nhôm - có thể được sắp xếp như thế nào giữa 27 quốc gia.

James Watson, Tổng giám đốc của cơ quan công nghiệp kim loại Eurometaux cho biết, mọi thứ phụ thuộc vào cách thức tổ chức. “Cần phải có các quy định rõ ràng về việc ai kiểm soát việc giải phóng kho dự trữ này và cách các quốc gia thành viên tiếp cận các kho dự trữ trên lãnh thổ của các quốc gia thành viên khác”, ông cho biết.

Trong một tài liệu đề ra kế hoạch xây dựng kho dự trữ chiến lược của EU vào tháng 7, EC cho biết, EU đang phải đối mặt với một bối cảnh rủi ro ngày càng phức tạp và xấu đi, cuối cùng sẽ dẫn đến mối đe dọa tổng thể cao hơn đối với an ninh và khả năng cung cấp các nguồn cung thiết yếu.

Các kế hoạch sơ bộ nhằm phát triển kho dự trữ khoáng sản ở cấp quốc gia đang được triển khai. Đức có kế hoạch đầu tư 1 tỷ euro vào nguyên liệu thô để giúp thoát khỏi sự phụ thuộc vào Trung Quốc thông qua ngân hàng phát triển KfW. Pháp đã thành lập một quỹ đầu tư trị giá 500 triệu euro để thúc đẩy sản xuất kim loại trong nước.

Ủy ban cũng đang đẩy mạnh nỗ lực sử dụng viện trợ phát triển theo cách giao dịch hơn để đảm bảo nguồn cung.

Một giám đốc điều hành ngành khai khoáng cho biết EU có nguy cơ gia tăng sự phụ thuộc vào Trung Quốc hoặc các nước khác bằng cách mua thêm kim loại từ Trung Quốc để tích lũy dự trữ. Trong đó bước đầu tiên nên là sản xuất nhiều hơn trong nước và phát triển năng lực khai thác và chế biến kim loại của lục địa.

Châu Âu có số lượng mỏ đang hoạt động hạn chế và rất ít cơ sở tinh luyện kim loại, trong khi thời gian cần thiết để thiết lập các cơ sở như vậy kéo dài hàng năm. Một số khoáng sản như than chì và coban rất quan trọng đối với năng lực quốc phòng, nhưng với số lượng quá nhỏ, việc khai thác và tinh luyện chỉ phục vụ quốc phòng không phải là một triển vọng khả thi về mặt thương mại.

Một thách thức khác nằm ở việc lưu trữ một số vật liệu quan trọng. Paul Lusty, Trưởng bộ phận nghiên cứu nguyên liệu thô cho pin tại Fastmarkets cho biết các nhà giao dịch chỉ duy trì lượng hàng tồn kho giới hạn và xoay vòng liên tục, bởi chi phí lưu kho cao cùng rủi ro kim loại bị hư hại. “Hydroxit lithium thông thường chỉ có thời hạn bảo quản khoảng sáu tháng, nếu được lưu trữ đúng cách”, ông cho biết.

Châu Âu có kho dự trữ dầu mỏ chiến lược, nhưng không có khoáng sản. Các số liệu trong ngành đã cảnh báo rằng EU còn kém xa các khu vực khác, bao gồm cả Mỹ - quốc gia dự trữ kim loại phục vụ mục đích quân sự và đã chi tới 1 tỷ USD khoáng sản để tăng cường dự trữ quốc gia.

Các nhà phân tích lưu ý rằng NATO có thể đóng vai trò chủ đạo vì các khoáng sản quan trọng sử dụng kép có thể nằm trong phạm vi mục tiêu tăng chi tiêu quốc phòng của NATO.

Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài