Hiểu về chữ 'Nhân' qua cuốn 'Sách thánh hiền'

Cuốn sách đề cập 6 nội dung lớn, tương ứng với 6 cách hành xử để trở thành một con người có đức Nhân.

Một là, chú trọng tu dưỡng tâm tính. Tư tưởng chủ đạo là chính bản thân mỗi con người cần phải vượt qua được những ý niệm tư tưởng sai trái của chính mình, dựa vào cảm nhận của con tim, chú ý việc tu dưỡng tâm tính để đạt đến cảnh giới cao nhất của đức “Nhân”. Con người chính là nhân tố quyết định việc tu dưỡng của chính mình, nếu thấy có sai sót thì cần biết tự sửa chữa. Vi nhân vị kỷ - thành người được hay không là do bản thân mình.

Hai là, dùng chuẩn mực đạo đức để nghiêm khắc kiểm soát bản thân. Đức “Nhân” là chuẩn mực cao nhất của Nho giáo, bao hàm những đức tính như: lễ, nghĩa, trí, dũng, cung, khoan, tín, mẫn, huệ, lương, kiệm, nhượng. Để có được đức “Nhân” thì trước tiên con người phải đạt được yêu cầu về những đức tính thuộc nội hàm của đức “Nhân” và phải kiềm chế bản thân một cách nghiêm túc bằng các chuẩn mực xã hội.

Ba là, chuẩn mực hành vi trong đối nhân xử thế. Con người khi muốn trở thành một người tốt, một người có chỗ đứng vững chắc trong xã hội thì trước hết là phải biết giúp đỡ người khác hướng đến những mục tiêu, lợi ích tốt đẹp như bản thân mình. Hiểu một cách rộng hơn chính là khi mình đã có được điều mình mong muốn, tu dưỡng được tâm đức của mình thì đồng nghĩa mình cũng đã giúp và sẽ giúp được nhiều người thấy được lợi ích tích cực từ việc làm của mình, lan tỏa những điều tốt đẹp đến toàn xã hội.

Bốn là, giao tiếp xã hội để đạt đến đạo lý của đức “Nhân”. Yêu thương người khác chính là điều nhân, hiểu người khác là người có trí. Đạo lý nghe tưởng chừng đơn giản ấy nhưng không phải ai cũng có thể thực hiện được. Qua phân tích, diễn giải, chứng minh, các tác giả nhấn mạnh rằng: “Con người muốn có được những người bạn tốt, việc đầu tiên là phải có tấm lòng nhân ái, gần gũi với mọi người, kết giao với bạn bè; điều thứ hai là phải có khả năng nhận biết. Như vậy mới có thể kết giao được với người bạn tốt. Có được hai điều trên, chúng ta đã có được cơ sở căn bản nhất để có được tình bạn chân thành”.

Năm là, phép tắc nhân tính trong khắp chốn quan trường. Để trở thành người vừa có đức “Nhân” vừa “công thành, danh toại” thì việc đối nhân xử thế tại chốn quan trường - nơi làm việc cũng là vấn đề cần chú tâm. Tư tưởng “vi nhân” của Nho giáo bao hàm ý nghĩa: mọi việc có suôn sẻ hay không đều phụ thuộc vào việc bản thân có thành tâm hay không, chứ không phụ thuộc vào việc lợi dụng, cầu cạnh, nịnh bợ người khác để tư lợi cho mình. Có vậy thì mới thành bậc quân tử, có vậy thì tài sản, công danh có được mới chính đáng và hưởng thụ trong vinh quang.

Sáu là, tư tưởng nhân đạo trong quản lý. “Nhân” có hai mục tiêu là tu thân và an thân. “Tu thân” được nhìn nhận từ góc độ cá nhân, chính là cách thức để hình thành nên tính cách của người quân tử. “An nhân” được nhìn nhận từ góc độ quản lý xã hội, chính là việc thực hiện phương thức quản lý hiệu quả đối với xã hội và đất nước. Có nghĩa là người làm công tác quản lý cần phải biết vận dụng tư tưởng luân lý lấy con người làm gốc vào công tác quản lý, tổ chức. Qua đó, bồi dưỡng được nhiều người tốt, tăng cường sự đoàn kết, phát triển đơn vị một cách hài hòa và có trình tự, kế hoạch.

Để giúp bạn đọc tìm hiểu sâu hơn về các giá trị đạo đức của Nho giáo, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tái bản cuốn sách “Sách thánh hiền - Nhân" nằm trong bộ sách "Sách thánh hiền - Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí Tín" do Nhà xuất bản Văn nghệ Trường Giang (Trung Quốc) phát hành lần đầu năm 2011, là tài liệu quý giá để độc giả tham khảo và áp dụng vào cuộc sống.

Thanh Xuân