Hiệu ứng tích cực từ phong trào nghiên cứu khoa học trong học sinh

Sản phẩm giáo dục STEM cấp tiểu học, THCS tại Cuộc thi KHKT học sinh trung học và trưng bày sản phẩm giáo dục STEM cấp tiểu học, THCS năm học 2024 -2025 - Ảnh: H.T

Năm học 2024-2025 là năm học đầu tiên Sở GD&ĐT tổ chức cuộc thi KHKT học sinh trung học kết hợp với trưng bày sản phẩm giáo dục STEM cấp tiểu học, THCS. Trên cơ sở này, các cơ sở giáo dục trong toàn tỉnh đã phát động và hướng dẫn, tổ chức cho học sinh trung học lựa chọn đề tài nghiên cứu KHKT; giáo viên và học sinh cấp tiểu học, THCS (từ lớp 3 đến lớp 9) lựa chọn, xây dựng các bài học STEM với những sản phẩm cụ thể để tham gia gian trưng bày và dự thi.

Giám đốc Sở GD&ĐT Lê Thị Hương cho biết, sân chơi trí tuệ mang tính khoa học này nhằm khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề đặt ra trong thực tiễn đời sống, tạo cơ hội để học sinh giới thiệu kết quả nghiên cứu KHKT.

Đồng thời, khuyến khích nâng cao chất lượng dạy học STEM và quảng bá, giới thiệu sản phẩm giáo dục STEM của các trường tiểu học, THCS trong toàn tỉnh. Vượt qua các cuộc thi từ cấp trường, cấp huyện, cuộc thi cấp tỉnh năm học 2024-2025 có 98 dự án dự thi KHKT cấp trung học và có 101 sản phẩm giáo dục STEM cấp tiểu học, THCS tham gia trưng bày (trong đó có 18 sản phẩm dự thi). Có 40 đơn vị đăng ký dự thi, gồm: 9 phòng GD&ĐT; 30 trường THPT; 1 trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên.

Đến với cuộc thi lần này, học sinh có dự án, mô hình tham gia rất vui mừng, háo hức bởi đây không chỉ là dịp để các em thể hiện khả năng sáng tạo của mình mà còn được giao lưu, học hỏi kinh nghiệm về phương pháp nghiên cứu, cách chọn và thể hiện đề tài...

Ngoài ra, sự háo hức của các em nằm ở mục tiêu được tham dự Cuộc thi KHKT học sinh trung học cấp quốc gia năm học 2024- 2025 sẽ tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh vào tháng 3/2025 nếu dự án của mình nằm trong tốp đầu của cuộc thi cấp tỉnh năm nay.

Em Trần Ngọc Long, học sinh lớp 12 Lý, Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn, đại diện nhóm tác giả dự án Thiết bị hỗ trợ sử dụng máy vi tính cho bệnh nhân Pakinson dựa trên theo dõi chuyển động mắt và sóng não chia sẻ: “Dự án nghiên cứu của chúng em tập trung vào việc tạo ra thiết bị hỗ trợ sử dụng máy vi tính cho bệnh nhân Parkinson. Quy trình nghiên cứu bao gồm: khảo sát thực trạng; thiết kế xây dựng sản phẩm; thử nghiệm sản phẩm; tiếp thu góp ý từ chuyên gia và bệnh nhân; nâng cấp hoàn thiện sản phẩm.

Tham gia cuộc thi này, bản thân em tích lũy được thêm rất nhiều kiến thức, được giao lưu, học hỏi để nuôi dưỡng và phát triển niềm đam mê nghiên cứu khoa học của mình. Em mong muốn thời gian tới sẽ có thêm nhiều sân chơi, cuộc thi bổ ích được tổ chức tại địa phương để chúng em được phát huy niềm đam mê nghiên cứu, sáng tạo, vận dụng kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề bức thiết trong thực tiễn đời sống”.

Theo đánh giá của Ban tổ chức, tham gia cuộc thi lần này, các phòng GD&ĐT đã có sự đầu tư trong chỉ đạo triển khai thực hiện các hoạt động giáo dục STEM ở các cấp học tiểu học và THCS, đồng thời, tổ chức lựa chọn kỹ lưỡng và thiết kế trưng bày sản phẩm STEM một cách khoa học, sáng tạo.

Đối với các dự án dự thi KHKT, rất phong phú về thể loại với nhiều lĩnh vực khác nhau từ khoa học tự nhiên đến khoa học xã hội, gắn liền với nhu cầu thực tiễn cuộc sống, tập trung nghiên cứu các vấn đề có tính thời sự, phù hợp năng lực học tập, nghiên cứu và tâm lý học đường. Đặc biệt, một số dự án mang ý nghĩa thực tiễn cao, hướng đến hỗ trợ các nhóm yếu thế trong xã hội và giải quyết những vấn đề cấp bách trong đời sống hằng ngày.

Mặt khác, đa số học sinh thuyết trình về dự án rất tự tin, thể hiện quá trình nghiên cứu công phu và khả năng tư duy mạch lạc, lập luận chặt chẽ, phối hợp làm việc nhịp nhàng... Kết thúc cuộc thi, Ban tổ chức đã lựa chọn và quyết định trao tặng giấy khen, giấy chứng nhận của Sở GD&ĐT cho nhiều cá nhân, tập thể tham gia.

Trong đó, đối với các dự án dự thi lĩnh vực khoa học kỹ thuật, Ban tổ chức trao 1 giải Nhất; 14 giải Nhì; 19 giải Ba và 25 giải Tư. Có 3 dự án xuất sắc thuộc lĩnh vực hệ thống nhúng, robot và máy thông minh đã được lựa chọn tham gia cuộc thi KHKT học sinh trung học cấp quốc gia năm học 2024-2025.

Đối với các sản phẩm giáo dục STEM, Ban tổ chức đã trao giấy khen cho 4 đơn vị phòng GD&ĐT; trao giấy chứng nhận cho 36 bài học STEM, sản phẩm STEM của các giáo viên và học sinh; trao 16 giấy khen cho tập thể và cá nhân có thành tích cao tại cuộc thi.

Từ cuộc thi KHKT học sinh trung học cấp tỉnh được tổ chức hằng năm, Sở GD&ĐT đã lựa chọn được các dự án có chất lượng, có tiềm năng dự thi cấp quốc gia và đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Qua đó, khẳng định khả năng sáng tạo, nghiên cứu KHKT, sự bản lĩnh, tự tin của học sinh tỉnh Quảng Trị. Đồng thời, tạo động lực để mỗi cán bộ, giáo viên tích cực hưởng ứng phong trào thi đua sáng tạo khoa học, nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ, khích lệ tinh thần hăng say học tập, nghiên cứu, thực hành của học sinh.

Thời gian tới, bên cạnh việc tổ chức các cuộc thi sáng tạo KHKT, Sở GD&ĐT chỉ đạo các cơ sở giáo dục sẽ tiếp tục triển khai sâu rộng việc nghiên cứu khoa học trong trường học và hướng đến dạy học theo chủ đề STEM trong các môn học có liên quan để hình thành năng lực cho học sinh theo mục tiêu mà Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đặt ra.

Mặt khác, mỗi cán bộ quản lý, giáo viên sẽ không ngừng nâng cao nhận thức, trách nhiệm nghề nghiệp để giúp học sinh và phụ huynh hiểu được mục đích, ýnghĩa và vai trò quan trọng của công tác nghiên cứu khoa học và giáo dục STEM trong các nhà trường hiện nay.

Thu Hạ