Hiệu ứng cánh bướm từ chính sách thuế của ông Trump

Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Reuters.

Theo các tài liệu được công bố sau bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump ngày 2/4 về chính sách thuế quan đối ứng mới, danh mục miễn thuế bao gồm những ấn phẩm in như sách, từ điển, sách thiếu nhi, tờ rơi… Những ngoại lệ được ban hành dựa trên Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ - quyền tự do biểu đạt, quyền tiếp cận và truyền đạt thông tin. Tuy nhiên, sự miễn trừ không đồng nghĩa với miễn nhiễm.

Ngành xuất bản gián tiếp bị ảnh hưởng

Theo Publishers Weekly, ngành xuất bản Mỹ vẫn đang phải vật lộn với mức thuế 7,5% áp lên sách in từ Trung Quốc - chính sách từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump và tiếp tục được duy trì dưới thời Tổng thống Joe Biden. Điều đáng nói là sách in tại Trung Quốc chiếm tỷ trọng không nhỏ trong danh mục sản phẩm của nhiều nhà xuất bản lớn, nhất là các ấn bản bìa cứng, sách nghệ thuật, sách thiếu nhi khổ lớn, truyện tranh và sách giáo dục có chất lượng in cao.

Nguy cơ chưa dừng lại ở đó. Dù sách được miễn trừ, các nguyên liệu cấu thành nên cuốn sách - như giấy, bột giấy và mực in - lại đứng trước khả năng bị đánh thuế nếu nhập khẩu từ các quốc gia ngoài Canada.

Điều này đặt ra thách thức lớn cho các nhà in nội địa, vốn đã chịu áp lực chi phí sau đại dịch và khủng hoảng chuỗi cung ứng. Nếu các nguyên liệu thiết yếu này bị áp thuế, chi phí in ấn sẽ đội lên đáng kể, khiến giá bán lẻ sách tại Mỹ tăng theo, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng và khả năng cạnh tranh của các nhà xuất bản nhỏ.

Danh sách các nước áp dụng mức thuế mới của Mỹ do Tổng thống Donald Trump công bố ngày 2/4. Ảnh: Reuters.

Tình hình càng trở nên khó đoán khi các ngành liên quan như phân phối và vận tải cũng lâm vào thế bị động. Tại châu Âu, bà Meryl Halls - Giám đốc điều hành Hiệp hội Nhà sách Anh - cảnh báo: "Sách có thể miễn thuế nhưng hiệu ứng lan tỏa từ chính sách thuế của Mỹ sẽ khiến người tiêu dùng lo ngại, tác động tiêu cực đến sức mua". Các nhà phân phối sách tại Anh và Ireland cũng cho rằng chi phí vận chuyển và các rào cản hải quan gia tăng sẽ cản trở nghiêm trọng chuỗi cung ứng đến thị trường Mỹ.

Theo Bleedingcool, với truyện tranh và các ấn bản đặc biệt - lĩnh vực đang tăng trưởng mạnh mẽ nhờ thị trường ngách và nền tảng gây quỹ cộng đồng - cú đánh thuế này có thể gây hậu quả nghiêm trọng.

Nhiều tác phẩm in tại Trung Quốc vốn đã chịu mức thuế 20% sẽ phải gánh thêm mức 34%, nâng tổng mức thuế lên 54%. Ông David Campiti - Giám đốc hãng Glass House Graphics - cho biết các dự án series tiểu thuyết đồ họa Kickstarter mà ông đã hoàn thành có nguy cơ lỗ nặng hoặc buộc phải hủy bỏ do chi phí không còn đủ bù đắp. Các sản phẩm ăn theo như mô hình nhân vật, đồ lưu niệm cũng rơi vào vòng xoáy thuế quan tăng nhanh.

Không chỉ truyện tranh, các ấn phẩm từ Anh như 2000AD, Judge Dredd, Doctor Who Magazine… cũng bị áp thuế 10% nếu không in tại Canada. Điều đáng lo ngại là nhiều mức thuế công bố không dựa trên thực tế các thỏa thuận thuế quan giữa Mỹ và các nước, mà được tính toán dựa trên công thức riêng giữa mức nhập siêu và xuất khẩu hàng hóa, hoàn toàn bỏ qua dịch vụ - lĩnh vực mà Mỹ đang có thặng dư lớn.

Điều này khiến cho chính sách của Tổng thống Donald Trump vừa thiếu cơ sở pháp lý, vừa dễ làm rối loạn thị trường và tâm lý doanh nghiệp.

Tình trạng “mù mờ thông tin” của doanh nghiệp xuất bản Mỹ

Giữa lúc chính quyền Tổng thống Donald Trump tiếp tục triển khai các chính sách thương mại mới với nhiều diễn biến khó lường, cộng đồng xuất bản Mỹ đang rơi vào trạng thái “mù mờ thông tin” về thuế quan. Các doanh nghiệp trong ngành - từ các nhà xuất bản lớn nhỏ đến những đơn vị vận chuyển và phân phối - đều đang phải tự tìm đường trong một mê cung chính sách chưa rõ ràng và liên tục thay đổi.

Ông Davinder Bedi - đại diện của công ty phân phối BookSource - cho biết toàn ngành xuất bản đang phải trở thành “chuyên gia thuế quan bất đắc dĩ” trong bối cảnh không ai nắm được chắc chắn liệu sách có còn được miễn trừ thuế dựa trên Tu chính án thứ nhất hay không. Trước đó, ngành sách thường được hưởng quy chế đặc biệt vì liên quan đến quyền tự do ngôn luận, nhưng hiện nay, điều này đang bị đặt dấu hỏi lớn.

“Vấn đề lớn nhất hiện nay là thông tin thuế quan của ngành và các lĩnh vực có liên quan đều không rõ ràng”, ông Davinder Bedi nói.

Hiệp hội Các nhà xuất bản Mỹ (AAP) buộc phải theo dõi sát các diễn biến từ Nhà Trắng để có thể kịp thời vận động hành lang, đồng thời hướng dẫn các thành viên - từ những tập đoàn lớn đến các nhà xuất bản độc lập - đánh giá tác động của các mức thuế mới đối với hoạt động kinh doanh của họ cả ở thị trường nội địa và quốc tế.

Xưởng in của nhà xuất bản Đại học Cornell (Mỹ). Ảnh: Đại học Cornell.

Bà Lui Simpson - Phó chủ tịch phụ trách chính sách toàn cầu của AAP - cho biết: “Chúng tôi đang cố gắng làm việc với cả đội ngũ của Tổng thống và Quốc hội Mỹ nhằm xây dựng các chiến lược dài hạn bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp xuất bản”.

Trong khi đó, các đơn vị phân phối như BookSource đang phải dựa vào các hãng vận chuyển như UPS và DPD để giữ vững chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, ngay cả những doanh nghiệp vận tải cũng đang lúng túng trong việc xác định các loại thuế, phí môi giới và thay đổi thủ tục hành chính chưa được làm rõ.

Thực trạng này gián tiếp tác động tới các doanh nghiệp ngành xuất bản. Hơn hết, nếu không có hướng dẫn rõ ràng từ chính phủ, nhiều doanh nghiệp sẽ phải chọn cách “làm trước rồi chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra”.

Trước sự bất ổn đó, các nhà xuất bản học thuật và đại học - vốn đã chịu áp lực từ việc cắt giảm ngân sách giáo dục - nay có thể phải đối mặt với tổn thất lớn hơn. Thêm vào đó, nguy cơ suy thoái kinh tế và lạm phát có thể khiến sức tiêu dùng sách tại Mỹ và các thị trường liên quan sụt giảm nghiêm trọng. Trong lúc chờ đợi những chỉ dẫn chính thức từ Nhà Trắng, toàn ngành xuất bản Mỹ vẫn phải tiếp tục xoay xở trong một mớ thông tin hỗn độn.

Đức Huy