Hẻm xanh: Dấu ấn tinh thần cộng đồng

TP HCM là một trong những đô thị sôi động nhất cả nước, nổi bật với hệ thống hẻm nhỏ len lỏi khắp nơi. Bất chấp diện tích chật hẹp, những con hẻm này đang dần trở thành các không gian xanh độc đáo nhờ sự đoàn kết và nỗ lực vun đắp của người dân.

Khoác áo mới cho những con hẻm

Hòa mình vào từng góc khu phố nhỏ hay những con hẻm ngoằn ngoèo trong lòng siêu đô thị, những bức tường xanh đã và đang được xây dựng suốt nhiều năm qua.

Hẻm 153 Nguyễn Thị Minh Khai, thuộc khu phố 6, phường Phạm Ngũ Lão (quận 1), từng nhếch nhác với rác thải vứt bừa bãi. Thế nhưng hiện nay, khu phố đã tổ chức thu gom rác thải nhựa tại các hộ gia đình 3 lần một tuần, đồng thời hướng dẫn người dân cách phân loại rác tại nguồn.

Các hộ gia đình được trang bị 2 bao rác để phân loại: một dành cho chất thải rắn và một dành cho rác thải hữu cơ. Tổ bảo vệ dân phố cùng cư dân tái sử dụng các vật liệu nhựa đã thu gom như bình nước suối 5 lít, bình nước xả vải… để thiết kế mảng xanh. Nhờ đó, góc hẻm trông yên bình và dễ chịu với sắc xanh tô điểm cho bức tường vốn phủ đầy rêu phong.

Ông Lê Phước Minh B cho biết mảng xanh tại hẻm 153 Nguyễn Thị Minh Khai đã hình thành được 6 năm, ban đầu người dân trong hẻm không mấy mặn mà nhưng dần thay đổi, gắn kết hơn xưa khi thực hiện việc chăm sóc hẻm xanh này. Ông cũng là người gom từng chai nhựa, bình nhựa để tái chế thành những chậu cây, chậu hoa trồng tại hẻm.

Góc tường trồng đầy cây xanh dài khoảng 50 m tại hẻm 80 Cao Thắng (quận 3, TP HCM)

"Mỗi ngày, bước ra trước nhà, tôi đều cảm thấy rất vui, vui vì màu xanh mướt của con hẻm, vui vì sự gắn kết mà con hẻm mang lại cho người dân nơi đây. Cứ đều đặn mỗi ngày, sáng chiều tôi đều tưới nước cho cây, chừng 16 giờ chiều thì tước bỏ những lá héo. Riết thành quen, tôi thấy rất hài lòng, rất bình yên" - ông Minh B bày tỏ.

Từ thành công ban đầu, khu phố 6 đã mở rộng phong trào xanh hóa sang các hẻm lân cận như 134 Bùi Thị Xuân và 25 Tôn Thất Tùng...

Tương tự, hẻm 629 Nguyễn Đình Chiểu (quận 3) cũng tràn ngập các loại cây xanh do người dân, tổ dân phố phát động trồng và là một trong hàng trăm con hẻm tại TP HCM đang được trang trí, làm đẹp bằng những mảng xanh.

Một góc tường trồng đầy cây xanh dài khoảng 50 m tại hẻm 80 Cao Thắng (quận 3) là do người dân trong hẻm tự nguyện chăm sóc cây trước cửa nhà và còn trang trí thêm cho con hẻm. Góc tường trồng hoa có hình mã QR do người dân thiết kế, để gợi nhắc về những ngày tháng chống dịch COVID-19 đã qua.

Những giá trị bền vững

Phía sau mỗi hẻm xanh là biết bao câu chuyện đong đầy sự gắn kết, yêu thương và nghĩa tình giữa con người với môi trường sống, mang đến hơi thở gần gũi và hòa hợp với thiên nhiên.

Bên cạnh đó, việc cùng nhau chăm sóc không gian chung cũng tạo nên sự gắn kết giữa các thành viên trong cộng đồng, khơi dậy tinh thần đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau.

Ngắm nhìn mảng xanh trước nhà, ông Lâm Thành Trung (hẻm 80 Cao Thắng, quận 3) kể ông đã sống ở con hẻm này từ nhỏ, hơn 60 năm gắn bó, nhìn thấy hẻm xanh như hiện nay mà cảm thấy ấm lòng, yêu hơn con hẻm, con người nơi đây.

Theo ông Trung trồng những mảng xanh này không tốn kém, tất cả đều sử dụng đồ tái chế. Có những chậu cây kiểng héo được nhặt về, trồng lại, chăm sóc và lại tươi tốt.

"Tay ngang như tôi trồng cây không có kỹ thuật nên cây dễ chết, tôi tìm hiểu, học hỏi, rồi rút kinh nghiệm. Ban đầu khó nhưng dần trở thành thú vui tuổi già.

Vui hơn nữa, từ khi con hẻm thay da đổi thịt, cứ sáng sớm rồi chiều tối người dân lại ra chăm sóc cây, hoa và lại có cơ hội nói dăm ba câu chuyện với nhau, vui vẻ. Mọi người nhắc nhau tạo mảng xanh thì phải gọn gàng, đơn giản để các phương tiện ra vào hẻm được thoải mái.

Con hẻm này được như hiện nay là nhờ vào chính quyền địa phương đã chung sức, chung lòng cùng bà con trong hẻm gây dựng. Tôi rất mong thành phố mình sẽ nhân rộng mô hình hẻm xanh này, vừa mát mắt vừa cải thiện môi trường sống" - ông Trung tâm sự.

Suốt nhiều năm qua, TP HCM đã liên tục triển khai nhiều dự án mở rộng hẻm, trong đó người dân tích cực tự nguyện hiến đất để phối hợp cùng chính quyền cải tạo những con hẻm nhỏ hẹp thành không gian rộng rãi, khang trang hơn, đáp ứng yêu cầu về an toàn phòng cháy chữa cháy, thoát nước, bảo đảm an toàn, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Đơn cử, tại quận 3, trong năm nay đã tiến hành 37 dự án mở rộng hẻm, tương đương 45 hẻm. Hẻm 42 Trần Đình Xu (quận 1) được xây dựng từ công trình tuyến hẻm có sự đồng hành của Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP HCM và Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích quận 1.

Công trình được xây dựng trên mảng tường lớn, bao phủ bởi những bức tranh đầy màu sắc và được đầu tư thêm những mảng cây xanh tươi mát, giúp người dân có thêm địa điểm sinh hoạt, vui chơi, giải trí.

Cũng trên tuyến đường Trần Đình Xu, hẻm 120 và hẻm 103 cũng đã thay áo mới bằng bức tường dài với những hình vẽ mang thông điệp bảo vệ môi trường.

Trong nhịp sống hiện đại với nhiều công trình cao tầng mọc lên, những con hẻm xanh là minh chứng tiêu biểu cho sự hòa hợp giữa thiên nhiên và đô thị. Nhắc nhở rằng dù tốc độ đô thị hóa có nhanh đến đâu, nhu cầu gìn giữ không gian xanh vẫn luôn tồn tại như một yếu tố mang lại sự cân bằng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Bài và ảnh: Ái My