Hàng giả ngày càng tinh vi, người tiêu dùng cần 'thông minh' hơn

TMĐT Việt Nam những năm qua đã có sự phát triển mạnh mẽ, trở thành kênh phân phối và hiện là một trong những lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế số. Song Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) đánh giá, với cách thức mua hàng trên TMĐT, các đối tượng lợi dụng hình thức này để kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ xuất xứ, hàng không đảm bảo chất lượng. Cùng đó, kênh TMĐT bị lợi dụng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản với các hành vi này ngày càng tinh vi, khó lường cả về quy mô lẫn địa bàn hoạt động.

Người tiêu dùng cần chủ động trang bị kiến thức về sản phẩm, giúp bảo vệ bản thân và gia đình.

Theo kết quả hoạt động tiếp nhận, tư vấn, hỗ trợ giải quyết yêu cầu kiến nghị, khiếu nại của Ủy ban Cạnh tranh quốc gia, 9 tháng đầu năm 2024, cơ quan này đã tiếp nhận và giải quyết đơn thư khiếu nại liên quan tới TMĐT với 64 vụ việc trên tổng số 683 vụ việc, chiếm 9,4%, tăng cao hơn so với năm 2023 là 5,5%.

Đáng chú ý, thống kê mới nhất của Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) cho thấy, 10 tháng đầu năm 2024, lực lượng QLTT đã kiểm tra 61.079 vụ, phát hiện, xử lý 41.725 vụ vi phạm. Tổng số tiền xử lý là 777 tỷ đồng (tăng 19% so với cùng kỳ năm 2023). Trong đó, lực lượng QLTT đã kiểm tra 2.606 vụ, xử lý 2.361 vụ vi phạm; xử phạt hành chính trên 38 tỷ đồng; trị giá hàng hóa vi phạm gần 32 tỷ đồng liên quan tới TMĐT. Các hành vi phổ biến là: Kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ, xâm phạm quyền SHTT, vi phạm các quy định về kinh doanh TMĐT.

Chia sẻ với PV Báo CAND, Tổng Cục trưởng Tổng cục QLTT Trần Hữu Linh cho biết, TMĐT phát triển, đi cùng sự tăng trưởng, thuận tiện cho người dân thì tình trạng gian lận thương mại, đặc biệt là hàng nhái, hàng giả, hàng xâm phạm SHTT, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ ngày càng gia tăng và đa dạng. Các mặt hàng vi phạm xuất hiện ngày càng nhiều trên thị trường nội địa, từ đó, đặt ra vấn đề rất lớn đối với các chủ thể. Đầu tiên là trách nhiệm quản lý của cơ quan Nhà nước, các doanh nghiệp (DN) - chủ sở hữu thương hiệu, đặc biệt là người tiêu dùng. Do đó, "làm thế nào để mua được hàng thật, tránh được hàng giả và có những biện pháp giảm tránh để không mua phải hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm SHTT, đang là một chủ đề quan trọng trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng", ông Linh nói.

Ông Linh còn cho rằng, người làm hàng giả, hàng nhái liên tục có những thủ đoạn tinh vi, đa dạng để qua mặt cơ quan chức năng và người tiêu dùng. Việc dán tem nhãn để chống hàng giả cũng là một trong những phương thức để những người sản xuất hàng giả lợi dụng để luồn lách qua mặt cơ quan chức năng và người tiêu dùng. Do vậy, với sự phát triển của công nghệ có nhiều cách thức để phòng, chống hàng giả, như thay vì dùng tem nhãn bằng giấy thì rất nhiều thương hiệu dùng QR Code, AI, Công nghệ Blockchain… Tuy nhiên đây là cuộc chiến giữa hàng thật và hàng giả; giữa người sản xuất chân chính với người đang tiếp tay cho hành vi gian lận thương mại.

Ở góc độ DN, ông Nguyễn Mạnh Thắng, Giám đốc chi nhánh miền Bắc của Công ty Yến sào Khánh Hòa cho biết, vừa qua, công ty phát hiện nhiều sản phẩm yến sào của mình bị làm giả. Sản phẩm giả khi quét mã QR sẽ không ra thông tin, trên bao bì thể hiện địa điểm sản xuất và khi cơ quan chức năng vào kiểm tra thì chỉ là nơi gia công dán nhãn hiệu. Từ đầu năm đến nay, đơn vị đã phát hiện trên 30 đơn vị, công ty sao chép mẫu mã, bao bì, thành phần sản phẩm; 15 công ty ở TP Hồ Chí Minh sử dụng tên "Yến sào Khánh Hòa" để đặt nhãn hiệu sản phẩm; 10 website chứa tên miền "Yensaokhanhhoa". Tất cả những điều này làm cho người tiêu dùng lầm tưởng đó là sản phẩm chính hãng của Công ty Yến sào Khánh Hòa để trục lợi bán hàng kém chất lượng.

Lực lượng QLTT luôn xác định có 3 đối tượng cần phải tác động trong cuộc chiến chống hàng giả. Về mặt chính sách, trong những năm qua và mới đây nhất, Tổng cục QLTT đã trình lên Chính phủ sửa đổi thay đổi mức xử phạt vi phạm hành chính đối với hàng giả theo hướng tăng nặng mức chế tài xử phạt, để ngăn ngừa đối tượng làm hàng giả ở khung mức cao nhất. Còn đối với các DN, Tổng cục QLTT tổ chức các sự kiện và làm việc với các DN để DN hiểu và truyền thông, phối hợp với các lực lượng chức năng trong việc bảo vệ thương hiệu, sản xuất của mình.

Theo ông Trần Hữu Linh, Tổng cục QLTT đã tổ chức rất nhiều hoạt động để người tiêu dùng nhận biết hàng thật-giả, tư vấn cho người tiêu dùng để họ tự phòng tránh, phát hiện hàng giả, hàng nhái và các phương thức truyền thông để người tiêu dùng nâng cao nhận thức về hàng thật-hàng giả. Cần nâng cao công tác tuyên truyền, truyền thông để người tiêu dùng biết, không tiếp tay cho hàng giả; mua hàng ở những nơi, địa chỉ uy tín. Khi mua bất kỳ sản phẩm nào cũng cần phải kiểm tra thông tin từ hãng xem họ bán ở đâu, địa chỉ ra sao, chỉ dẫn như thế nào. Cần trang bị kiến thức cơ bản, như hàng hóa đắt tiền nhưng lại được bán ở trên mạng với giá rất rẻ thì khả năng hàng giả rất là cao…

Lưu Hiệp