Hàn Quốc quyết liệt với kế hoạch tàu ngầm hạt nhân, Nhật Bản không thể ngồi yên?

Tàu ngầm lớp KSS-III Dosan Ahn Changho của Hải quân Hàn Quốc trên vùng biển Busan, ngày 26/9. Ảnh: Reuters

Hàn Quốc từ lâu đã muốn gia nhập nhóm các quốc gia sở hữu tàu ngầm hạt nhân nhằm đối phó Triều Tiên. Sự chấp thuận của Tổng thống Trump đã tháo gỡ một rào cản lớn, cho phép Seoul tiếp cận nhiên liệu hạt nhân theo thỏa thuận giữa hai nước.

Tuy vậy, giới phân tích nhận định chương trình đang phát triển nhanh của Hàn Quốc có thể gây khó chịu cho Trung Quốc và tạo sức ép khiến Nhật Bản theo đuổi nỗ lực tương tự.

“Tàu ngầm là hệ thống tấn công cực kỳ hiệu quả. Một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực là điều không thể tránh khỏi”, ông Choi Il, cựu hạm trưởng tàu ngầm Hải quân Hàn Quốc, nói với Reuters.

Seoul lập luận rằng động cơ hạt nhân là yếu tố then chốt để họ có thể đối phó các mối đe dọa dưới biển từ Triều Tiên, bao gồm tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm. Hàn Quốc nhiều lần khẳng định sẽ không theo đuổi vũ khí hạt nhân và tôn trọng cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Trong cuộc họp báo ngày 3/12, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung gọi thỏa thuận với Mỹ là “thành tựu lớn” từ cuộc gặp với ông Trump và khẳng định thỏa thuận này sẽ giúp Hàn Quốc tăng cường khả năng linh hoạt về an ninh và tự chủ quốc phòng.

Triều Tiên tuyên bố đang phát triển năng lực tương tự. Truyền thông nhà nước Triều Tiên từng công bố hình ảnh Chủ tịch Kim Jong Un thị sát 1 tàu ngầm hạt nhân vào tháng 3 năm nay.

Chưa rõ Bình Nhưỡng đã tiến bộ đến đâu trong chương trình này. Một số nhà phân tích cho rằng Bình Nhưỡng được Nga hỗ trợ. Nga và Triều Tiên tuyên bố tăng cường hợp tác quốc phòng nhưng không tiết lộ chi tiết về hợp tác kỹ thuật.

Nghị sĩ kiêm chuyên gia quốc phòng Hàn Quốc Yu Yong-weon cho biết, tàu ngầm hạt nhân - với khả năng hoạt động nhanh hơn và lâu hơn dưới nước so với tàu chạy bằng nhiên liệu diesel - sẽ giúp Seoul tăng cường theo dõi tàu ngầm Triều Tiên. Ông cũng cho rằng việc Seoul sở hữu tàu ngầm hạt nhân có thể khiến Nhật Bản thay đổi lập trường.

Reuters dẫn nguồn tin am hiểu tình hình nội bộ Nhật Bản cho biết, Tokyo đã sốc khi biết Washington ủng hộ chương trình của Seoul, vì cho rằng nếu Mỹ chấp thuận một kế hoạch lớn như vậy ở khu vực, Nhật Bản sẽ phải đi trước Hàn Quốc.

Bộ Quốc phòng Nhật Bản từ chối bình luận về thông tin này.

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Shinjiro Koizumi gần đây nói rằng chuyển sang động cơ hạt nhân là một lựa chọn, nhưng vẫn khẳng định Tokyo chưa nghiên cứu về khả năng này.

Một quan chức Nhật cho biết, nếu Tokyo theo đuổi tàu ngầm hạt nhân, họ sẽ đề nghị Mỹ cung cấp hỗ trợ cần thiết.

Tàu ngầm diesel cỡ nhỏ của Nhật hiện nay phù hợp với vùng nước nông, nhưng tàu ngầm hạt nhân có thể mở rộng phạm vi hoạt động ra Thái Bình Dương và tạo tiền đề để Tokyo sở hữu năng lực “phản công hạt nhân” trong tương lai, một chuyên gia hải quân giấu tên của Nhật Bản cho biết.

Tham vọng của Hàn Quốc phù hợp với mục tiêu của Mỹ nhằm đối trọng ảnh hưởng quân sự của Trung Quốc. Đô đốc Daryl Caudle, Tư lệnh tác chiến Hải quân Mỹ, phát biểu trong chuyến thăm Seoul gần đây, rằng ông kỳ vọng tàu ngầm hạt nhân Hàn Quốc sẽ đóng vai trò ngăn chặn ở khu vực.

'Tàu đã chuyển bánh'

Ông Wi Sung-lac, Cố vấn An ninh quốc gia Hàn Quốc, cho biết Tổng thống Lee gần đây đã trấn an Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, rằng tàu ngầm hạt nhân của Seoul sẽ chỉ phục vụ mục đích phòng thủ và răn đe Triều Tiên.

“Các nước khác có thể không hoan nghênh, nhưng chúng tôi có lập trường của mình. Chúng tôi có thể giải thích và thuyết phục”, ông Wi nói.

Truyền thông nhà nước Triều Tiên cảnh báo kế hoạch của Seoul có thể tạo ra “domino hạt nhân”.

Chuyên gia Cheong Seong-chang, công tác tại Viện Sejong ở Seoul, cho rằng Nhật Bản và Hàn Quốc có thể hợp tác phát triển tàu ngầm hạt nhân với sự hỗ trợ của Mỹ, phù hợp với lợi ích an ninh khu vực của Washington.

Đến nay chỉ có Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Ấn Độ và Anh sở hữu tàu ngầm hạt nhân. Úc lên kế hoạch phát triển một hạm đội tàu ngầm hạt nhân với sự hỗ trợ từ Mỹ và Anh, theo thỏa thuận AUKUS đạt được năm 2021.

Theo Viện Sejong, Hàn Quốc lần đầu nêu ý tưởng chế tạo tàu ngầm hạt nhân vào năm 1994, khi xảy ra cuộc khủng hoảng hạt nhân Triều Tiên. Những khó khăn về kỹ thuật đã làm chững lại tiến trình này.

Năm 2017, Tổng thống Moon Jae-in thời điểm đó thuyết phục Tổng thống Trump ủng hộ việc chế tạo tàu ngầm hạt nhân, và nhà lãnh đạo Mỹ đã đồng ý trong trao đổi riêng, các nguồn tin cho biết. Tuy nhiên, sự phản đối từ một số quan chức Mỹ khiến Washington chưa công khai hậu thuẫn Seoul.

Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Choi Jong Kun, người từng phục vụ dưới thời chính quyền của ông Moon, cho biết Bộ Quốc phòng và Bộ Năng lượng Mỹ đã nêu quan ngại về nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân.

Bất chấp trở ngại, Hàn Quốc tiếp tục xúc tiến kế hoạch của họ, phát triển các thiết kế tàu ngầm cơ bản, Đại tá hải quân về hưu Moon Keun-sik tiết lộ.

Bộ trưởng Quốc phòng Ahn Gyu-back cho biết việc lắp ráp lò phản ứng đang ở giai đoạn “đáng kể”, ước tính Seoul có thể tự đóng tàu ngầm trong vòng 10 năm tới, với nhu cầu tối thiểu là 4 tàu ngầm hạt nhân 5.000 tấn.

Tài liệu chung Mỹ - Hàn công bố ngày 14/11 cho thấy Washington đồng ý hợp tác cung cấp nhiên liệu hạt nhân cho đồng minh.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết Mỹ ủng hộ tham vọng của Hàn Quốc nhằm “tăng cường chia sẻ gánh nặng và răn đe các mối đe dọa nhằm vào liên minh, một phần thông qua việc phát triển tàu ngầm tấn công hạt nhân”.

Theo cựu Thứ trưởng Ngoại giao Choi, thỏa thuận AUKUS của Úc đã góp phần giảm bớt rào cản đối với Seoul.

“Con tàu đã chuyển bánh, cánh cửa vẫn mở, nghĩa là vẫn còn việc phải làm, nhưng nó đã khởi hành”, ông nói.

Bình Giang