Hải Dương và Hải Phòng phát huy tương đồng, hóa giải khác biệt

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh Hải Dương và TP Hải Phòng đã ký kế hoạch phối hợp xây dựng và triển khai Đề án hợp nhất tỉnh Hải Dương và TP Hải Phòng

Tương đồng và đa dạng

Trong dòng chảy lịch sử và phát triển của vùng đồng bằng Bắc Bộ, Hải Dương và Hải Phòng có vị trí chiến lược cả về kinh tế, văn hóa lẫn quốc phòng, an ninh. Tuy nằm sát nhau về mặt địa lý và cùng chia sẻ nhiều yếu tố lịch sử, văn hóa, xã hội, hai địa phương cũng mang những sắc thái riêng biệt, tạo nên bức tranh đa dạng nhưng hài hòa trong toàn vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Trong bối cảnh nước ta đang tái cấu trúc không gian phát triển, việc nghiên cứu những nét tương đồng và khác biệt giữa Hải Dương và Hải Phòng lại càng mang ý nghĩa cấp thiết.

Hải Dương và Hải Phòng đều có điều kiện tự nhiên thuận lợi, cùng thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ, nằm kề nhau, cùng có địa hình đồng bằng ven sông, hệ thống sông ngòi phong phú...

Cả hai cùng có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời. Cả Hải Dương và Hải Phòng đều là những địa phương công nghiệp phát triển thuộc tốp mạnh của miền Bắc, có nhiều khu công nghiệp lớn. Lĩnh vực sản xuất chủ lực đều có sự hiện diện của ngành điện, điện tử, cơ khí, chế biến nông sản...

Về giao thông, hai địa phương kết nối với nhau và kết nối liên vùng qua hệ thống đường sắt Hà Hải, quốc lộ 5, cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, cầu Chanh, cầu Dinh, cầu Quang Thanh...

Truyền thống hiếu học và hệ thống giáo dục ở cả hai nơi cũng được đánh giá cao, đóng góp nguồn nhân lực chất lượng cho khu vực và cả nước. Nhân dân hai địa phương có chung bản sắc văn hóa vùng xứ Đông, trọng lễ nghĩa, cần cù, hiếu học, yêu nước…

Hải Dương và Hải Phòng cùng nằm trong vành đai phòng thủ chiến lược phía đông bắc; từng đóng vai trò quan trọng trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ.

Trong khi Hải Phòng là thành phố trực thuộc Trung ương, được đầu tư theo hướng đô thị loại I từ lâu, có hệ thống hạ tầng hiện đại hơn, thì hiện nay Hải Dương là tỉnh đang phấn đấu đạt các tiêu chí thành phố trực thuộc Trung ương.

Hải Phòng có hạ tầng hiện đại hơn với cảng biển nước sâu Lạch Huyện, sân bay quốc tế Cát Bi, thế mạnh về logistics, công nghiệp và dịch vụ cảng biển. Hải Dương lại có thế mạnh về công nghiệp phụ trợ, nông nghiệp chất lượng cao và phát triển làng nghề truyền thống.

Về xã hội, người Hải Phòng nổi tiếng với tính cách mạnh mẽ, quyết đoán. Người Hải Dương lại điềm đạm, thận trọng. Về tổ chức hành chính, hai địa phương cũng có sự khác biệt về cấp quản lý và mức độ đô thị hóa.

Cơ hội và thách thức

Từ những nét chấm phá điểm tương đồng và khác biệt nêu trên, có thể nhận thấy những cơ hội và thách thức khi sáp nhập Hải Dương và Hải Phòng. Sự tương đồng tạo thuận lợi trong phối hợp chính sách, phát triển hạ tầng liên vùng. Hải Phòng có biển, Hải Dương có nông nghiệp và công nghiệp phụ trợ. Bổ sung lợi thế lẫn nhau để mở ra cơ hội, thúc đẩy nâng cao vị thế vùng trung tâm kinh tế Bắc Bộ.

Tuy nhiên, sự khác biệt về tổ chức hành chính và dân cư có thể gây khó khăn khi thống nhất bộ máy. Sự chênh lệch về đầu tư và phát triển giữa các khu vực cần được cân đối lại. Một vấn đề đáng quan tâm là tâm lý địa phương cục bộ cũng cần được hóa giải.

Để tiến trình này diễn ra thuận lợi, cần có lộ trình rõ ràng về tổ chức hành chính, khéo léo trong phân quyền và phân bổ ngân sách, truyền thông tích cực để tạo sự đồng thuận xã hội, khắc phục phát sinh xung đột văn hóa - hành chính.

Cũng cần sớm tính đến việc lồng ghép các chỉ tiêu phát triển bền vững và bình đẳng vùng trong chiến lược phát triển; thí điểm mô hình chính quyền điện tử, đô thị thông minh toàn diện.

Cần tận dụng các điểm tương đồng để phối hợp hiệu quả trong quy hoạch, phát triển hạ tầng, kết nối vùng. Đồng thời, khai thác sự khác biệt một cách linh hoạt để bổ trợ cho nhau, hình thành một đô thị đa trung tâm, đa chức năng và phát triển bền vững.

Hợp nhất không đơn thuần là phép cộng địa lý mà là sự hòa quyện về văn hóa, tư duy phát triển và chiến lược dài hạn. Nếu được chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng lòng thực hiện, “TP Hải Phòng mới” sẽ không chỉ là biểu tượng của sự kết nối quá khứ mà còn là hình mẫu của kiến tạo tương lai vùng duyên hải Bắc Bộ.

Thạc sĩ NGUYỄN MẠNH THẮNG