Hai chuyên gia kinh tế Đại học RMIT 'mách nước' cách tận dụng thời gian hoãn thuế đối ứng

Hai chuyên gia kinh tế đến từ Đại học RMIT Việt Nam nhận định, bằng những hành động chủ động và quyết liệt, Việt Nam không chỉ tự tin vượt qua những thách thức hiện tại, mà còn kiến tạo một nền tảng vững chắc, mở ra một tương lai phát triển bền vững và đầy tiềm năng trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp.

Tận dụng mọi cơ hội

- Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về quyết định của ông Trump khi hoãn thuế đối ứng 90 ngày?

+PGS.TS Burkhard Schrage: Quyết định của chính quyền Trump về việc trì hoãn thuế đối ứng thêm 90 ngày đã giúp giảm bớt gánh nặng đáng kể cho doanh nghiệp Việt Nam. Điều này phần nào giải quyết được nỗi lo về những tác động đến nền kinh tế nếu thuế quan cao hơn được thực thi ngay lập tức.

Tuy nhiên, điều cần thiết là phải nhận ra đây chỉ là sự trì hoãn. Điều quan trọng là mức thuế quan cơ bản 10% đối với một số hàng hóa Việt Nam hiện đang có hiệu lực. Mức này, gần gấp đôi so với đầu năm, đã gây ra những thách thức đáng kể cho các nhà xuất khẩu Việt Nam.

Tuy nhiên, trong tương lai, không có gì đảm bảo rằng thuế quan sẽ trở lại mức trước đây sau 90 ngày này. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam phải tiếp tục theo dõi chặt chẽ các diễn biến chính sách thương mại và chuẩn bị cho nhiều kịch bản khác nhau, thay vì cho rằng sẽ quay trở lại các điều kiện trước đây. Môi trường thương mại tổng thể vẫn còn rất không chắc chắn, đòi hỏi các doanh nghiệp phải thận trọng.

PGS.TS Burkhard Schrage, Phó chủ nhiệm Nhóm bộ môn quản trị, Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT

- Động thái này sẽ có tác động tích cực thế nào với Việt Nam?

+PGS.TS Burkhard Schrage: Trước hết, việc hoãn áp dụng thuế quan tạo ra một khoảng thời gian để Chính phủ Việt Nam đàm phán với Washington. Đây là cơ hội thuận lợi cho các cuộc thảo luận chính thức giữa Việt Nam và Hoa Kỳ nhằm tiến tới thiết lập một hiệp định thương mại song phương.

Khung thời gian đàm phán này có ý nghĩa quan trọng vì cho phép đối thoại nhằm giải quyết những căng thẳng thương mại tiềm ẩn, và có khả năng giảm thiểu rủi ro leo thang thuế quan. Việc thiết lập một khuôn khổ được hai bên đồng thuận có thể thúc đẩy sự ổn định và tính dự đoán trong quan hệ kinh tế song phương, phù hợp với các mục tiêu của quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.

Đồng thời, việc tạm hoãn 90 ngày này cũng mang lại một khoảng thời gian điều chỉnh quan trọng. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là những doanh nghiệp xuất khẩu nhiều sang thị trường Mỹ, việc tạm dừng giúp giảm bớt mối đe dọa trước mắt từ nguy cơ tăng thuế mạnh.

Tuy nhiên, như tôi đề cập, cần lưu ý rằng việc tạm hoãn này không có nghĩa là quay lại mức thuế cũ. Mức tăng thuế cơ bản 10% đối với phần lớn hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ hiện vẫn đang được áp dụng, gây áp lực chi phí. Do đó, các doanh nghiệp cần tận dụng thời gian này để có những điều chỉnh chiến lược phù hợp.

- Nhìn về phía trước, thuế quan đối ứng vẫn còn treo đó, và có thể áp dụng sau thời gian này, cũng như với tính cách khó đoán của ông Trump thì Việt Nam cần phải làm gì trong 90 ngày tới?

+Tiến sĩ Santiago Velasquez: Về mặt kinh tế vĩ mô, việc duy trì ổn định tỉ giá hối đoái và cung cấp thông tin rõ ràng cho thị trường là rất quan trọng để quản lý sự bất ổn.

Đồng thời, Chính phủ nên sử dụng giai đoạn này để khởi xướng các biện pháp hỗ trợ có mục tiêu cho các ngành công nghiệp trong nước bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi mức thuế cơ bản 10%, giúp họ thích ứng trong khi các giải pháp dài hạn đang được đàm phán. Cuối cùng, một sự cấp bách chiến lược là tiếp cận các thị trường xuất khẩu thay thế, mở rộng từ ASEAN đến EU, Trung Đông và Mỹ Latinh.

Tiến sĩ Santiago Velasquez, Phó chủ nhiệm Chương trình thạc sĩ quản trị kinh doanh, Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT

- Việt Nam chắc chắn phải thay đổi trong môi trường đầy bất định này, những chiến lược nào là then chốt để Việt Nam xây dựng một nền kinh tế có khả năng chống chịu tốt hơn trước các biến động thương mại toàn cầu?

+Tiến sĩ Santiago Velasquez: Xây dựng khả năng phục hồi kinh tế dài hạn đòi hỏi Việt Nam phải vượt ra khỏi việc chỉ phản ứng với các tranh chấp thương mại, hướng tới việc củng cố căn bản cấu trúc kinh tế của mình.

Một chiến lược then chốt là đa dạng hóa kinh tế một cách có chủ đích, điều này đòi hỏi phải giảm sự phụ thuộc quá mức vào bất kỳ thị trường đơn lẻ nào.

Trong thực tế, điều này bao gồm việc làm sâu sắc hơn quan hệ thương mại và đầu tư với một loạt các đối tác rộng lớn hơn, bao gồm EU, ASEAN, các thành viên RCEP, và khám phá các quan hệ đối tác mới như những mối quan hệ đang phát triển giữa ASEAN và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC). Việc Việt Nam độc lập theo đuổi các quan hệ đối tác toàn cầu đa dạng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Việt Nam phải tập trung vào việc nâng cấp năng lực công nghiệp của mình, dịch chuyển lên chuỗi giá trị từ lắp ráp sang sản xuất và đổi mới có giá trị gia tăng cao hơn, đặc biệt là trong các lĩnh vực chiến lược như chất bán dẫn và công nghệ xanh. Ngoài ra, cần nâng cao khả năng phục hồi quốc gia đòi hỏi phải tiếp tục cải cách thể chế tập trung vào tính minh bạch, khả năng dự đoán của chính sách và tăng cường năng lực của các doanh nghiệp trong nước để hội nhập hiệu quả vào các chuỗi giá trị toàn cầu.

Đặt nền móng cho mục tiêu dài hạn

- Liệu có những hành động cụ thể nào Việt Nam cần thực hiện ngay trong 90 ngày tới để đặt nền móng cho các mục tiêu dài hạn về khả năng chống chịu kinh tế?

+Tiến sĩ Santiago Velasquez: Những hành động nền tảng cụ thể trong 90 ngày tới có thể hỗ trợ khả năng phục hồi dài hạn cho Việt Nam.

Thứ nhất, Việt Nam có thể đẩy nhanh cải cách thể chế với trọng tâm là minh bạch và thực thi quy định một cách nhất quán, nhằm giải quyết các mối lo ngại của nhà đầu tư đã được nêu bật qua sự biến động gần đây trong thương mại.

Thứ hai, bắt đầu các chương trình thí điểm giúp doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực sản xuất và quản lý, đặc biệt trong các ngành chiến lược như sản xuất bán dẫn. Có thể phối hợp với doanh nghiệp FDI để tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng, hoặc thành lập trung tâm kết nối cung cầu giữa nhà đầu tư nước ngoài và nhà cung ứng trong nước.

Thứ ba, Việt Nam cần tăng cường hệ thống xác minh quy tắc xuất xứ và chống gian lận thương mại để giải quyết các mối quan ngại từ quốc tế và củng cố uy tín quốc gia như một đối tác thương mại đáng tin cậy. Đồng thời, như Thủ tướng đã nhấn mạnh, cần giải quyết các quan ngại của Hoa Kỳ về hàng rào phi thuế quan và quyền sở hữu trí tuệ.

Thứ tư, Việt Nam nên định hướng chiến lược bằng cách chủ động khởi xướng đối thoại xúc tiến thương mại cấp cao với các thị trường thay thế tiềm năng.

- Trong 90 ngày tới, doanh nghiệp Việt Nam cần có kế hoạch hành động cụ thể nào để tận dụng cơ hội này?

+PGS.TS Burkhard Schrage: Các doanh nghiệp nên hợp tác với các cơ quan chính phủ để đảm bảo tuân thủ các quy tắc xuất xứ và tăng cường tính minh bạch trong chuỗi cung ứng.

Tăng cường quan hệ thương mại với các thị trường thay thế, chẳng hạn như Liên minh châu Âu và Nhật Bản, cũng có thể giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ và đa dạng hóa các điểm đến xuất khẩu.

Đồng thời, các công ty Việt Nam nên bắt đầu tập trung vào việc nâng cao giá trị gia tăng trong nước và năng lực công nghệ. Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, áp dụng các công nghệ sản xuất tiên tiến và nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động có thể tăng cường khả năng cạnh tranh và giảm thiểu sự tổn thương trước các cú sốc bên ngoài.

Trong các lĩnh vực như điện tử và dệt may, nơi Việt Nam có thị phần xuất khẩu đáng kể, các doanh nghiệp nên khám phá các cơ hội hội nhập dọc để thu được nhiều giá trị hơn trong nước. Ngoài ra, việc tuân thủ các tiêu chuẩn bền vững toàn cầu có thể mở ra các thị trường mới và thu hút đầu tư nước ngoài, hỗ trợ tăng trưởng dài hạn.

Tiếp theo, để tăng cường khả năng chống chịu tài chính, các doanh nghiệp cần chủ động tối ưu hóa cơ cấu vốn và nâng cao hiệu quả hoạt động. Đồng thời, việc tìm kiếm các nguồn tài chính trong nước và hợp tác công tư sẽ là chìa khóa để thúc đẩy mở rộng và đổi mới.

Việc xây dựng các kế hoạch ứng phó với nhiều tình huống và đánh giá kỹ lưỡng các rủi ro tiềm ẩn sẽ giúp doanh nghiệp dự đoán và xử lý hiệu quả mọi gián đoạn có thể xảy ra. Bằng cách hành động một cách chủ động trên những lĩnh vực này, doanh nghiệp Việt Nam không chỉ vượt qua được những khó khăn hiện tại mà còn tạo dựng vị thế vững chắc cho sự phát triển bền vững trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp.

Xin cảm ơn hai ông!

PHƯƠNG MINH