Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu 'hiến kế' phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo

Chiều nay (24/3), Thủ tướng Chính phủ sẽ gặp mặt và đối thoại với thanh niên năm 2025 với chủ đề "Thanh niên Việt Nam tiên phong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia".

Trước thềm chương trình, 3 Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu là: Thạc sĩ Lê Anh Tiến - CEO CTCP Công nghệ Chatbot Việt Nam; Tiến sĩ Phạm Huy Hiệu - Trường ĐH VinUni; Tiến sĩ Nguyễn Viết Hương - Trường ĐH Phenikaa đã cùng tham góp ý kiến, đề xuất.

Lê Anh Tiến – Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2019: Hoàn thiện chính sách hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia đang diễn ra mạnh mẽ, việc hình thành lớp công dân số, công dân công nghệ là cần thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển. Để đạt được điều này, chúng ta cần tập trung vào giáo dục và đào tạo kỹ năng số cho thanh niên, tạo môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo và hỗ trợ khởi nghiệp công nghệ. Việc này không chỉ giúp thanh niên nắm bắt cơ hội trong kỷ nguyên số mà còn đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước.

Là một người trẻ theo đuổi con đường khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ, tôi nhận thấy có cả thuận lợi và thách thức. Thuận lợi lớn nhất là sự hỗ trợ từ cộng đồng khởi nghiệp và các chính sách ưu đãi từ Nhà nước, tạo điều kiện cho việc phát triển ý tưởng và mở rộng quy mô doanh nghiệp. Tuy nhiên, thách thức không nhỏ đến từ việc cạnh tranh khốc liệt, yêu cầu đổi mới liên tục và việc tiếp cận nguồn vốn đầu tư.

Để thu hút các bạn trẻ tham gia khởi nghiệp, cần tạo ra môi trường giáo dục khuyến khích tư duy sáng tạo, cung cấp thông tin và hỗ trợ kỹ thuật, cũng như xây dựng mạng lưới kết nối giữa các doanh nhân trẻ. Các doanh nghiệp công nghệ cần tập trung vào nghiên cứu và phát triển, hợp tác với các đối tác chiến lược và luôn đổi mới để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Lê Anh Tiến - Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2019.

Để Việt Nam có thể "đi tắt đón đầu" trong lĩnh vực khoa học công nghệ và chuyển đổi số, việc đầu tư vào các công nghệ then chốt như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và Internet vạn vật là cần thiết. Những công nghệ này sẽ tạo ra bước đột phá, giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách với các quốc gia phát triển. Thanh niên có thể tiếp cận và bắt nhịp bằng cách tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu, tham gia cộng đồng công nghệ và tích lũy kinh nghiệm thực tiễn.

Tôi kỳ vọng Nhà nước tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ; tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận nguồn vốn và thị trường; và xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, ổn định. Tăng cường hợp tác giữa các doanh nghiệp, trường đại học và viện nghiên cứu, để tạo ra hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, góp phần phát huy tối đa tiềm năng của thanh niên trong phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số.

Bằng cách thực hiện những giải pháp trên, chúng ta có thể tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của "công dân số" và "công dân công nghệ", từ đó thúc đẩy sự nghiệp chuyển đổi số quốc gia và đưa Việt Nam trở thành một quốc gia phát triển trong kỷ nguyên số.

TS. Phạm Huy Hiệu – Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2024: Quỹ nghiên cứu đổi mới sáng tạo

Công dân số với nền tảng kiến thức kỹ năng công nghệ, là trung tâm của chuyển đổi số quốc gia và đổi mới sáng tạo. Muốn xây dựng công dân số cần một chiến lược toàn diện, tổng thể và kế hoạch triển khai chi tiết với 3 trụ cột chính gồm: Giáo dục và đào tạo kỹ năng số; Chính sách và chương trình thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp công nghệ và; Xây dựng hạ tầng dữ liệu và hạ tầng số.

Cụ thể, để có một lực lượng công dân công nghệ lớn mạnh, rất cần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ toàn diện giúp hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, cung cấp không gian thử nghiệm công nghệ mới và chính sách ưu đãi để phát triển sản phẩm công nghệ số. Việc này sẽ tạo ra thị trường làm việc mới, thúc đẩy dịch chuyển lao động truyền thống sang lao động đòi hỏi kỹ năng số.

Hạ tầng số chính là hạ tầng của nền kinh tế. Chúng ta cần một hạ tầng kết nối Internet với dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng, phổ cập, bền vững, xanh, thông minh, mở và an toàn đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế số, xã hội số. Hạ tầng này là điều kiện tiên quyết để triển khai các chương trình chuyển đổi số quốc gia và hỗ trợ cho cộng đồng doanh nghiệp phát triển các giải pháp số. Các chiến lược và trụ cột như trên sẽ giúp tăng năng suất lao động, thúc đẩy nền kinh tế số, cải thiện chất lượng cuộc sống và tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia.

TS. Phạm Huy Hiệu - Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2024. Ảnh: Xuân Tùng

Để đồng hành và phát huy thanh niên tiên phong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, tôi kiến nghị, Chính phủ nghiên cứu hình thành các chương trình quốc gia nhằm cung cấp hỗ trợ tài chính vào một số lượng chọn lọc các trường đại học để biến các trường này thành trung tâm nghiên cứu hàng đầu, giúp nâng cao chất lượng giáo dục đại học, thúc đẩy đổi mới công nghệ và xây dựng năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế.

Các trường đại học nghiên cứu cần ưu tiên các lĩnh vực mũi nhọn, như: trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, công nghệ sinh học, vật liệu mới và năng lượng tái tạo, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế quốc gia.

TS. Nguyễn Viết Hương – Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2024: Cơ chế linh hoạt nguồn tài trợ

Hiện nay, với chuyển đổi số và sự phát triển mạnh mẽ của AI, internet, người trẻ dễ dàng tiếp cận và học hỏi nhanh chóng với khối kiến thức khổng lồ của nhân loại. Đây là thời cơ đặc biệt để rút ngắn khoảng cách về trình độ với các nước phát triển.

Giới trẻ đang có thêm nhiều cơ hội nghề nghiệp mới, gồm các ngành nghề liên quan đến công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, tự động hóa, năng lượng tái tạo... Việc khởi nghiệp cũng trở nên dễ dàng hơn so với thời kỳ trước vì công nghệ số giúp người trẻ có thể khởi nghiệp với chi phí thấp hơn, khả năng tiếp cận thị trường rộng hơn nhờ thương mại điện tử, mạng xã hội, và các nền tảng kỹ thuật số. Song, có không ít thách thức về cạnh tranh trực tiếp với nhân lực quốc tế; liên tục trau dồi, học hỏi, cập nhật kiến thức và kỹ năng.

Đối với những người trẻ theo đuổi con đường nghiên cứu sáng tạo hiện có nhiều thuận lợi để cập nhật kiến thức khoa học và công nghệ. Chính sách của Đảng và Nhà nước đang tập trung phát triển khoa học công nghệ; môi trường đại học – viện nghiên cứu ngày càng chú trọng đến công bố quốc tế, chuyển giao công nghệ, khởi nghiệp từ nghiên cứu…

Tuy nhiên, có không ít trở ngại, như: đầu tư trang thiết bị nghiên cứu hiện đại đòi hỏi chi phí lớn và có thời gian; ít nhà tài trợ cho nghiên cứu khoa học. Chẳng hạn, từ khi tôi về nước từ năm 2019 tới nay, mới một lần xin được quỹ NAFOSTED 850 triệu, trong đó chi phí thực dành cho nghiên cứu cũng còn lại ít ỏi.

TS. Nguyễn Viết Hương - Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2024. Ảnh: Xuân Tùng

Nghiên cứu khoa học đòi hỏi sự kiên trì, bền bỉ, dám thử - dám sai – dám chấp nhận và làm lại. Tinh thần đó phù hợp với người trẻ, những người có nhiều năng lượng và thời gian, dám ước mơ và hành động. Thực tế nhân tài trẻ không thiếu, nhưng thiếu bài toán lớn, cụ thể, và môi trường đủ tốt, nguồn lực kinh phí nghiên cứu đủ mạnh cho họ giải quyết vấn đề. Tôi nghĩ, Nhà nước cần đặt niềm tin nhiều hơn vào các nhà khoa học trẻ, mạnh dạn giao cho họ các bài toán lớn và cho họ đủ nguồn lực để phát triển.

Cụ thể, cần có các quỹ nghiên cứu đặc thù, dành riêng cho các nhà khoa học trẻ, có khả năng tiên phong trong lĩnh vực chuyên môn; cần thiết có chế độ thu hút các bạn trẻ có năng lực vào con đường nghiên cứu khoa học thông qua các quỹ học bổng… Cần có cơ chế linh hoạt trong sử dụng nguồn tài trợ cho phù hợp với thực tế triển khai.

Xuân Tùng