GS Zhang Feng: Người truyền lửa cho công nghệ chỉnh sửa gen đột phá

GS Zhang, người tiên phong trong công nghệ chỉnh sửa gen vừa được nhận huân chương quốc gia về Công nghệ và Đổi mới của Mỹ nhờ công trình phát triển công cụ chỉnh sửa gen đột phá CRISPR-Cas9.

GS Zhang Feng, thành viên cốt lõi của Viện Broad thuộc MIT và Harvard vừa được trao tặng Huân chương Quốc gia về Công nghệ và Đổi mới, vinh dự cao quý nhất của Hoa Kỳ dành cho các nhà khoa học đổi mới. Với những đóng góp đột phá trong công nghệ chỉnh sửa gen, Zhang đã tạo ra một bước tiến lớn trong khoa học.

 Feng Zhang nhận Huân chương Công nghệ và Đổi mới Quốc gia tại Nhà Trắng từ Arati Prabhakar (trái), Giám đốc Văn phòng Chính sách Khoa học và Công nghệ Nhà Trắng. Ảnh: broadinstitute.org.

Feng Zhang nhận Huân chương Công nghệ và Đổi mới Quốc gia tại Nhà Trắng từ Arati Prabhakar (trái), Giám đốc Văn phòng Chính sách Khoa học và Công nghệ Nhà Trắng. Ảnh: broadinstitute.org.

CRISPR-Cas9: Cách mạng trong chỉnh sửa gen

GS Zhang là người tiên phong trong việc phát triển CRISPR-Cas9 như một công cụ chỉnh sửa bộ gen và sử dụng nó trong các tế bào nhân thực – bao gồm cả tế bào người – từ hệ thống miễn dịch thích ứng tự nhiên có trong vi khuẩn.

Với việc phát triển công nghệ CRISPR-Cas9, GS Zhang Feng đã mang đến một bước nhảy vọt trong lĩnh vực sinh học phân tử. CRISPR-Cas9 là một hệ thống sinh học tự nhiên được tìm thấy trong vi khuẩn, nơi nó đóng vai trò như một hệ thống phòng vệ chống lại các virus. Các nhà khoa học đã nhận ra rằng hệ thống này có thể được điều chỉnh để chỉnh sửa ADN trong các sinh vật khác nhau, bao gồm cả con người.

GS Zhang Feng. Ảnh: MIT.

GS Zhang Feng. Ảnh: MIT.

Năm 2013, GS Zhang và nhóm nghiên cứu của mình tại MIT đã công bố nghiên cứu đánh dấu một bước đột phá quan trọng trong việc áp dụng CRISPR-Cas9 vào các tế bào của động vật có vú, trong đó có tế bào người. Nghiên cứu này đã mở ra một khả năng mới cho việc điều trị các bệnh di truyền, các rối loạn gen và các bệnh lý phức tạp khác, đồng thời tạo ra cơ hội lớn trong việc cải thiện giống cây trồng, vật nuôi và nghiên cứu bệnh học.

Công nghệ CRISPR-Cas9 không chỉ có tính ứng dụng cao mà còn tiết kiệm chi phí và dễ dàng sử dụng so với các phương pháp chỉnh sửa gen truyền thống. Điều này đã làm thay đổi hoàn toàn cách thức mà các nhà khoa học và bác sĩ tiếp cận việc chữa trị các căn bệnh mãn tính, đồng thời tạo ra một bước đột phá trong các liệu pháp gene.

Vào năm 2023, liệu pháp điều trị đầu tiên dựa trên Cas9, thiết kế mà Zhang phát triển vào năm 2015, đã được chấp thuận sử dụng lâm sàng để điều trị bệnh hồng cầu hình liềm.

Người tiên phong trong việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen

GS Zhang Feng sinh năm 1981 tại Trung Quốc, và cùng gia đình chuyển đến Hoa Kỳ khi còn nhỏ. Ông lớn lên ở Iowa, nơi niềm đam mê khoa học của ông được nuôi dưỡng. Sau khi tốt nghiệp Đại học Harvard, Zhang tiếp tục theo đuổi nghiên cứu tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), nơi ông bắt đầu tập trung vào các nghiên cứu liên quan đến di truyền học và công nghệ sinh học.

Không chỉ là một nhà khoa học tài năng, Zhang Feng còn là một người tiên phong trong việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen trong thực tế. Ông cũng đồng sáng lập nhiều công ty công nghệ sinh học, chẳng hạn như Editas Medicine và Beam Therapeutics, nhằm đưa các công nghệ này ra ngoài phòng thí nghiệm và vào các liệu pháp điều trị.

Công trình của GS Zhang Feng đã làm thay đổi cách chúng ta tiếp cận các bệnh lý di truyền và mở ra hy vọng mới cho hàng triệu bệnh nhân trên khắp thế giới. Những giải thưởng và vinh danh mà ông nhận được chỉ là một phần nhỏ trong những cống hiến không ngừng nghỉ của ông đối với khoa học và nhân loại.

Đỉnh cao trong sự nghiệp của Zhang Feng là việc nhận Huân chương Quốc gia về Công nghệ và Đổi mới từ Tổng thống Mỹ vào ngày 3 tháng 1 năm 2025. Đây là vinh dự cao quý nhất dành cho các nhà đổi mới, ghi nhận những đóng góp to lớn của ông trong việc phát triển công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR-Cas9 và ứng dụng của nó trong y học và sinh học.

GS Zhang Feng, trong bài phát biểu nhận giải, đã bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình, các đồng nghiệp tại Viện Broad, và cộng đồng khoa học toàn cầu. Ông khẳng định: “Thành công này không chỉ là của cá nhân tôi, mà là kết quả của sự hợp tác và hỗ trợ không ngừng từ các nhà khoa học, giáo dục, và cộng đồng. Tôi hy vọng rằng công nghệ chỉnh sửa gen sẽ tiếp tục được sử dụng một cách có trách nhiệm để mang lại lợi ích tối đa cho nhân loại”.

Là người tiên phong trong chỉnh sửa gen, hiện GS Feng Zhang đang tiếp tục gặt hái được nhiều thành công trong lĩnh vực chỉnh sửa gen. Năm 2016, Feng Zhang công bố thêm 10 bài báo khoa học về chỉnh sửa gene, trong đó đáng chú ý là một hệ thống CRISPR nhắm RNA gọi là C2c2.

GS Zhang hiện đang là trưởng phòng thí nghiệm trẻ tuổi nhất tại Viện Broad, trung tâm nghiên cứu công nghệ gene hàng đầu thế giới đặt dưới sự hợp tác giữa MIT và Đại học Harvard, nơi mà anh cũng trở thành một trong tám "giáo sư nòng cốt".

Với tầm nhìn xa và sự cống hiến không ngừng, GS Zhang Feng tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ các nhà khoa học trẻ, thúc đẩy họ khám phá những chân trời mới trong khoa học và công nghệ, hướng tới một tương lai nơi con người có thể kiểm soát và chữa lành các căn bệnh từ gốc rễ di truyền.

Với những đóng góp xuất sắc, GS Zhang Feng đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá như Giải Vilcek cho Khoa học Y sinh (2017): Vinh danh những đóng góp của các nhà khoa học nhập cư tại Hoa Kỳ; Giải thưởng Lemelson-MIT (2016): Ghi nhận những phát minh có tác động lớn đến xã hội; Giải thưởng Canada Gairdner International (2016): Tôn vinh những thành tựu y sinh học xuất sắc; Giải thưởng Tang về Khoa học Sinh học (2016): Công nhận những đóng góp đột phá trong khoa học sinh học.

Mai Nguyễn

Nguồn Tri Thức & Cuộc Sống: https://kienthuc.net.vn/khoa-hoc-cong-nghe/gs-zhang-feng-nguoi-truyen-lua-cho-cong-nghe-chinh-sua-gen-dot-pha-2073522.html
Zalo