Gỡ rào cản cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao

Tập đoàn Quế Lâm thực hiện mô hình nông nghiệp, hữu cơ tuần hoàn theo chuỗi giá trị tại phường Phong Thu (TX. Phong Điền)

Thay đổi tư duy sản xuất

So với một số địa phương, việc phát triển nông nghiệp CNC hay nông nghiệp an toàn theo hướng hữu cơ, VietGAP ở Huế vẫn còn gặp một số khó khăn do điều kiện về thời tiết, đất đai, vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng... Tuy vậy, để đưa nông nghiệp nông thôn phát triển, chính quyền địa phương và người dân đã thay đổi tư duy canh tác theo lối "phó mặc" sang "thuần phục", từ bị động sang chủ động bằng việc ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ (KHCN) vào sản xuất nông nghiệp, trong đó chú trọng theo hướng sản xuất CNC, an toàn và tăng cường kết nối giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị nông sản.

Theo định hướng phát triển này, thời gian gần đây, thành phố đã triển khai nhiều mô hình ứng dụng CNC trong nông nghiệp, như các dự án trồng rau sạch, sản xuất nấm, nuôi trồng thủy sản CNC... Ngành KH&CN và các địa phương đã tích cực phối hợp với các trường đại học, các viện, trung tâm nghiên cứu trên địa bàn để đặt hàng cũng như nhận chuyển giao, ứng dụng kết quả nghiên cứu KHCN vào sản xuất nông nghiệp. Nhiều dự án, đề tài nghiên cứu khoa học về nhân giống, chăm sóc, điều trị bệnh, sản xuất thức ăn... đối với các loài thủy, hải sản đặc sản địa phương; các giống gia súc, gia cầm; các loài dược liệu quý, cây ăn quả, rau hạt đặc sản của địa phương... được thực hiện. Qua đó, đã giúp người dân chủ động được cây con giống, hạn chế rủi ro trong quá trình nuôi và gia tăng hiệu quả kinh tế.

Thực hiện cơ cấu lại nền nông nghiệp, trong đó tiến đến phát triển nông nghiệp CNC, nông nghiệp an toàn theo hướng hữu cơ, VietGAP, ngành nông nghiệp thành phố ưu tiên phát triển nhóm các sản phẩm chủ lực như: lúa chất lượng cao, tôm, lợn thịt, gia cầm, thủy sản vùng đầm phá, sen, thanh trà, dược liệu và các sản phẩm OCOP. Chương trình 165 về việc ứng dụng KH&CN vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao của tỉnh (nay là thành phố Huế) giai đoạn 2023-2030, các ngành bước đầu định hình các vùng ứng dụng KH&CN vào nông nghiệp CNC. Đơn cử như vùng sản xuất lúa và giống lúa chất lượng cao sẽ được tập trung triển khai ở TX. Hương Trà, Phú Vang; vùng sản xuất dược liệu ở huyện A Lưới, TX. Phong Điền; vùng sản xuất rau an toàn ở huyện Phú Lộc, Quảng Điền và ở vùng Ngũ Điền thuộc TX. Phong Điền; vùng nuôi trồng thủy sản CNC ở huyện Phú Vang, TX. Phong Điền...

Giai đoạn 2026-2030, phấn đấu xây dựng được ít nhất 25 mô hình ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH&CN vào sản xuất nông nghiệp CNC có hiệu quả, quy mô phù hợp với từng vùng sinh thái khác nhau trên địa bàn thành phố; có 30% mô hình liên kết ứng dụng KH&CN vào sản xuất nông nghiệp CNC theo chuỗi giá trị hàng hóa, có mô hình, quy mô sản xuất lớn, gắn sản xuất nông nghiệp CNC với công nghiệp chế biến.

Kết nối các mắt xích

Thực tế cho thấy, đã có nhiều kết quả về KHCN được đưa về cơ sở và được nhiều hộ dân, nhóm hộ, HTX ứng dụng vào sản xuất hiệu quả. Tuy nhiên, mối bận tâm lớn nhất của nhà nông là đầu ra còn bấp bênh, chưa kết nối được kênh tiêu thụ, thị trường ổn định. Bên cạnh đó, việc đầu tư cho một mô hình sản xuất nông nghiệp CNC, an toàn khá tốn kém, nên nhiều người chưa mặn mà hoặc bỏ cuộc giữa chừng.

Theo các nhà quản lý, một trong những yếu tố quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp CNC chính là tạo ra những liên kết hợp tác bền vững giữa các bên liên quan; qua đó nhằm thương mại hóa sản phẩm gắn với thị trường tiêu thụ. Liên kết này không chỉ bao gồm mối quan hệ giữa nông dân và doanh nghiệp, mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, các tổ chức khoa học, các nhà đầu tư và nông dân. Trong đó, mỗi thành phần mắt xích có những vai trò, nhiệm vụ khác nhau, cùng nhau chia sẻ lợi ích, rủi ro và trách nhiệm để tạo ra giá trị gia tăng cao nhất. Chẳng hạn, Nhà nước có nhiệm vụ định hướng, ban hành chính sách và tạo cơ chế hỗ trợ thuận lợi; doanh nghiệp đầu tư vốn, công nghệ và tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất; viện/trường đóng vai trò nghiên cứu, chuyển giao KHCN và nông dân là lực lượng trực tiếp ứng dụng công nghệ vào sản xuất.

Trong mối liên kết mắt xích giữa các nhà, doanh nghiệp được xem là cánh tay nối dài trong việc kế thừa thành quả nghiên cứu khoa học, để xây dựng các mô hình sản xuất tiên tiến, hữu cơ, ứng dụng CNC. Hay nói cách khác, doanh nghiệp sẽ đảm đương việc cung cấp công nghệ, giống cây trồng, vật nuôi mới, phương thức sản xuất hiện đại... đến người nông dân thông qua trung gian là cơ quan quản lý nhà nước.

Điển hình mô hình liên kết này có Tập đoàn Quế Lâm đã đầu tư phát triển tổ hợp nông nghiệp hữu cơ, kinh tế tuần hoàn sinh thái ở phường Phong Thu (TX. Phong Điền) với các mô hình sản xuất chăn nuôi an toàn sinh học 4F (Farm-Food-Feed-Fertilizer). Hay Công ty TNHH MTV Hữu cơ Huế Việt đã phối hợp với hội nông dân, HTX... ở một số địa phương trên địa bàn thành phố ứng dụng KHCN thực hiện thành công quy trình sản xuất giống và sản xuất sen thương phẩm, kết hợp du lịch sinh thái trải nghiệm theo chuỗi liên kết. Đây là những mô hình sản xuất nông nghiệp phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp CNC, nông nghiệp an toàn và đem lại hiệu quả về kinh tế, môi trường cho các bên tham gia.

Bài, ảnh: HOÀI NGUYÊN