Gỡ nút thắt tại các cụm công nghiệp ở Ninh Bình - Bài 1: Lay lắt sau lễ khởi công

Cụm công nghiệp Thanh Côi được quy hoạch tại vị trí nằm sát đường sắt Bắc - Nam. Ảnh: Duy Hưng.

Tại tỉnh Ninh Bình, nhiều cụm công nghiệp được thành lập đã lâu nhưng đến nay vẫn gặp vướng mắc về giải phóng mặt bằng, hạ tầng đầu tư dang dở, dẫn đến chưa thu hút được dự án đầu tư hoặc hiệu quả thu hút đầu tư thấp, gây lãng phí nguồn lực đất đai.

Hạ tầng dang dở

Tìm hiểu thực tế tại cụm công nghiệp (CCN) Thanh Côi, xã Vụ Bản, được biết: CCN này được UBND tỉnh Nam Định cũ thành lập ngày 10/6/2019, rộng 50 ha, nằm ven QL10, liền kề tuyến đường sắt Bắc - Nam; được định hướng phát triển đa ngành, như công nghiệp phụ trợ, dệt may, chế biến gỗ, điện, điện tử, cơ khí, cơ khí đúc; tổng vốn đầu tư 609 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau 30 tháng, tính từ khi thành lập, ngày 10/12/2021, chính quyền địa phương cùng chủ đầu tư, kinh doanh hạ tầng dự án là Công ty cổ phần thương mại và xây dựng 379 mới tổ chức lễ khởi công. Đến nay, gần 6 năm trôi qua, CCN Thanh Côi vẫn đang trong tình trạng hạ tầng đầu tư dang dở. Cụ thể, chủ đầu tư mới chỉ thực hiện san lấp mặt bằng, mở một số con đường nội bộ nhưng chưa hoàn thiện; chưa có bất cứ một dự án sản xuất, kinh doanh nào hoạt động tại đây.

Cách CCN Thanh Côi khoảng 10km, cùng nằm ven QL10, sát đường sắt Bắc - Nam, dự án CCN Yên Bằng, xã Ý Yên cũng trong tình trạng tương tự. Dự án đầu tư xây dựng, kinh doanh hạ tầng CCN Yên Bằng được UBND tỉnh Nam Định cũ phê duyệt ngày 11/6/2019, rộng 50 ha, do Công ty CP đầu tư phát triển Việt Nam - Hàn Quốc làm chủ đầu tư; tổng mức đầu tư gần 500 tỷ đồng.

CCN Yên Bằng được định hướng thu hút các dự án sản xuất công nghiệp phụ trợ, linh kiện, phụ tùng ô tô; cơ khí; điện; điện tử. Ngày 25/12/2021, dự án được khởi công. Tuy nhiên, 4 năm sau ngày khởi công, chủ đầu tư vẫn chưa hoàn thiện xây dựng hạ tầng, chưa thu hút được dự án đầu tư thứ cấp nào.

Tìm hiểu tại CCN Đồng Côi, xã Nam Trực được triển khai thành lập từ trước năm 2010, giai đoạn 1 rộng hơn 15 ha, nhằm đáp ứng nhu cầu mặt bằng sản xuất của một số doanh nghiệp, hộ cá nhân ở làng nghề cơ khí Đồng Côi liền kề. Thời gian qua đã có một số doanh nghiệp, hộ cá nhân của làng nghề đầu tư xây dựng nhà xưởng, tổ chức sản xuất các sản phẩm cơ khí tại đây. Đến ngày 29/3/2018, cấp có thẩm quyền ở địa phương ban hành quyết định phê duyệt dự án mở rộng CCN Đồng Côi, tăng thêm 24,8 ha diện tích; định hướng phát triển các ngành nghề cơ khí, cơ khí đúc, luyện thép; giao Công ty CP Xây dựng hạ tầng Nam Giang làm chủ đầu tư xây dựng, kinh doanh hạ tầng, thời gian thực hiện từ năm 2018 đến năm 2020. Đến nay, sau gần 8 năm có quyết định mở rộng, sau gần 5 năm tính từ thời điểm phải hoàn thành, hạ tầng CCN Đồng Côi mở rộng vẫn trong tình trạng dang dở.

Hạ tầng Cụm công nghiệp Thanh Côi đến nay vẫn chưa được hoàn thiện. Ảnh: Duy Hưng.

Vì sao chậm trễ?

Từ thực tế trên, ông Nguyễn Mạnh Linh - Phó Giám đốc Công ty cổ phần xây dựng hạ tầng Đại Phong nhìn nhận: Tình trạng một số dự án CCN bị chậm trễ trong triển khai xây dựng; chậm phát huy hiệu quả có nhiều nguyên nhân, trong đó thời gian hoàn thiện các thủ tục đầu tư quá dài. “Một dự án đầu tư hạ tầng CCN, từ lúc đề xuất ý tưởng đầu tư đến ngày khởi công, nếu thuận lợi cũng phải mất 2,5 năm”- ông Linh nói.

Cũng theo ông Linh, bất cập còn ở chỗ, dù là CCN rộng chỉ mấy chục héc-ta hay khu công nghiệp (KCN) rộng mấy trăm héc-ta thì quy trình, thủ tục đầu tư cơ bản giống nhau, không bớt được quy trình, thủ tục nào.

Bên cạnh đó, chất lượng quy hoạch ở một số dự án chưa đảm bảo, phải điều chỉnh nhiều lần, có những dự án phải điều chỉnh quy hoạch xây dựng chi tiết tới 3 lần, mỗi lần điều chỉnh mất rất nhiều thời gian. Khó khăn khác, theo ông Linh là sự chậm trễ trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB). Không ít dự án, vì vướng khâu GPMB mà qua nhiều năm chủ đầu tư vẫn chưa có đất sạch để triển khai. Ngoài ra còn có những nguyên nhân chủ quan từ phía doanh nghiệp - chủ đầu tư dự án. Đầu tư dự án hạ tầng KCN, CCN đòi hỏi doanh nghiệp phải có kinh nghiệm, tiềm lực tài chính. “Nhưng không ít doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này yếu cả năng lực chuyên môn lẫn tiềm lực tài chính nên không có đủ khả năng triển khai dự án, có trường hợp “giữa đường” phải chuyển nhượng, dẫn đến chậm trễ. Đó là chưa kể hiện nay nguồn vật liệu san lấp mặt bằng rất khan hiếm, ngày càng đắt đỏ” - ông Linh phân tích.

Một thực tế khác, CCN Thanh Côi và CCN Yên Bằng có điểm chung cùng nằm ven QL10, bị ngăn cách bởi đường sắt Bắc - Nam. Quá trình thi công hạ tầng, để vận chuyển được vật liệu vào khu vực CCN, chủ đầu tư phải mất nhiều thời gian “hiệp y” với ngành đường sắt để mở đường ngang. Việc này vừa tốn kém thời gian, chi phí vừa tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.

Bức tranh các CCN ở tỉnh Ninh Bình còn tồn tại nhiều bất cập khác. Trong đó, nhiều CCN có quy mô quá nhỏ, như CCN Hải Minh chỉ rộng 6,6ha, CCN Nghĩa Sơn rộng 9ha, CCN làng nghề Hải Vân rộng 10,7ha, CCN Thịnh Long rộng 15,8ha... Nhiều dự án CCN đang hoạt động trong tình trạng hạ tầng kỹ thuật chưa được đầu tư đồng bộ, trong đó chưa đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung, nhà điều hành, khu xử lý chất thải rắn.

Thống kê của Sở Công thương tỉnh Ninh Bình, hiện toàn tỉnh mới chỉ có 13/80 CCN đang hoạt động đã đầu tư được hệ thống xử lý nước thải tập trung. Không ít CCN được quy hoạch ở vị trí không thuận lợi về giao thông, khó thu hút được nhà đầu tư hạ tầng và dự án đầu tư thứ cấp.

Theo Sở Công thương tỉnh Ninh Bình, toàn tỉnh Ninh Bình có 117 CCN được quy hoạch, trong đó có 80 CCN đã được thành lập, mở rộng với tổng diện tích hơn 3.367 ha; 43/80 CCN đã đi vào hoạt động, 37/80 CCN đã có quyết định thành lập nhưng chưa đi vào hoạt động.

(Còn nữa)

TRẦN DUY HƯNG