Giới khoa học cảnh báo tác hại của 'nấm ma thuật' gây ảo giác

Nấm ảo giác đang gây tranh cãi mạnh mẽ trong cộng đồng y khoa trên thế giới

Các thử nghiệm khám phá nấm ma thuật như một phương pháp điều trị đột phá cho các tình trạng sức khỏe tâm thần đã tạo ra nhu cầu tăng vọt. Khách hàng là các công ty và các cơ sở thiền định cung cấp chất gây ảo giác ở một số quốc gia cho phép dùng nấm ma thuật.

Dữ liệu mới nhất vào đầu năm của Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh cho thấy psilocybin – chất chiết xuất từ nấm ma thuật là loại thuốc bất hợp pháp duy nhất trở nên phổ biến vào năm 2024, tăng 37,5% và chiếm 1,1% trong số những người từ 16 đến 59 tuổi. Loại thuốc này trở nên phổ biến gần bằng thuốc lắc.

Tác hại của nấm ma thuật

Các chuyên gia cho biết trong khi các thử nghiệm lâm sàng cho thấy bằng chứng những người sử dụng psilocybin ngoài kiểm soát có thể bị tổn hại thần kinh, gây tình trạng lo lắng, chấn thương, mất ngủ, biến dạng thị giác liên tục được gọi là Rối loạn nhận thức ảo giác dai dẳng (HPPD) và cảm giác mất nhân cách.

Các bác sĩ gia đình, bác sĩ tâm thần và nhà trị liệu chính thống không có đủ kiến thức để điều trị tình trạng này và đôi khi chẩn đoán nhầm bệnh nhân mắc chứng loạn thần hoặc hưng cảm.

Jules Evans, giám đốc dự án nghiên cứu Trải nghiệm ảo giác thách thức đã phỏng vấn các bệnh nhân bị rối loạn ảo giác. Ông cho biết "Bạn có những người bị chấn thương trở lại do những trải nghiệm ảo giác rất khó khăn hoặc họ bị chấn thương do có những trải nghiệm tồi tệ tại những nơi tồi tệ".

Mặc dù khó có thể xác định được tỷ lệ những người gặp phải tác hại sau khi sử dụng chất gây ảo giác, nhưng nghiên cứu gần đây cho thấy 8,9% số người được hỏi đã sử dụng chất gây ảo giác thường xuyên trong suốt cuộc đời của họ báo cáo rằng tình trạng suy giảm kéo dài hơn một ngày.

Ed Prideaux, người đã nghiên cứu về tác dụng phụ sau khi trải qua HPPD, cho biết nhiều năm sau, ông vẫn thấy "ánh sáng lấp lánh kỳ lạ", giấy dán tường bị tan chảy và các ảo ảnh quang học khác. Ông cho biết "về cơ bản, tất cả mọi người" trong cộng đồng sử dụng chất gây ảo giác như psilocybin đều có ít nhất một trải nghiệm tương tự.

Trong những giai thoại lan truyền về chất gây ảo giác khi chúng phổ biến lần cuối vào giữa thế kỷ 20, nổi bật là trường hợp phi công người Mỹ Joseph Emerson đã cố gắng tắt động cơ của một chiếc máy bay chở khách giữa trời. Trước đó hai ngày, Emerson đã dùng psilocybin. Tuy vậy, Prideaux cho rằng những giai thoại cần được nghiên cứu thêm.

Có bốn phòng khám ở Châu Âu cung cấp dịch vụ hỗ trợ chuyên khoa. Phòng khám lâu đời nhất là Ambulanz psychedelische Substanzen. Đây là phòng khám ngoại trú về chất gây ảo giác trong một bệnh viện đại học ở Berlin, nơi cung cấp dịch vụ tư vấn trực tuyến cho khách hàng quốc tế.

Bác sĩ tâm thần Tomislav Majic đã thành lập phòng khám này vào năm 2018 sau khi quan sát thấy mọi người có trải nghiệm không tốt với các bác sĩ lâm sàng không quen thuộc với "tác dụng, rủi ro và biến chứng cụ thể của chất gây ảo giác". Hầu hết bệnh nhân sử dụng psilocybin như "thuốc tự điều trị các vấn đề về sức khỏe tâm thần". Hầu hết số này cần được hỗ trợ về mặt tâm lý, thậm chí một số cần được hỗ trợ về mặt tâm thần.

Majic cho biết: "Đã có sự gia tăng các vấn đề liên quan đến psilocybin và các chất gây ảo giác cổ điển khác mà nguyên nhân rất có thể là do sự phổ biến ngày càng tăng. Ngoài ra, nguyên nhân còn do chúng thường được mô tả quá mức về trên truyền thông và thậm chí trong các cuộc thảo luận khoa học. Theo thống kê được Majic nêu, đã có sự gia tăng các bài thuyết trình liên quan đến chất gây ảo giác tại các khoa cấp cứu ở một số quốc gia.

Dùng chất gây ảo giác tiềm ẩn nhiều nguy hiểm

Phòng khám Trải nghiệm Chất gây ảo giác gần đây đã trở thành dịch vụ chuyên khoa đầu tiên của Vương quốc Anh. Người sáng lập là Timmy Davis, giám đốc chính sách về chất gây ảo giác tại Trung tâm Chính sách Ma túy Dựa trên Bằng chứng.

Davis chia sẻ: "Một số người coi chất gây ảo giác là một con đường để giải quyết các tình trạng sức khỏe tâm thần mà họ không thực sự hiểu hết. Họ đọc những thứ vớ vẩn như “Giữ cơ thể để ghi điểm” và tự tìm hiểu về tổn thương tinh thần. Cuối cùng nghĩ rằng gốc rễ của nỗi đau tâm hồn mình là một trải nghiệm thời thơ ấu đầy bi thương. Đó là một khái niệm khá ngây thơ về sức khỏe tâm thần và họ tìm đến các nơi thiền định ở Costa Rica hoặc Jamaica, nơi họ gặp những người hướng dẫn có cùng quan niệm ngây thơ đó".

Phó giáo sư nghiên cứu về chất gây ảo giác David Erritzoe tại Đại học Hoàng gia London, cho biết "gót chân Asin" của psilocybin là những trải nghiệm có thể giống như mơ và cực kỳ thực tế. Một phần nguyên do là loại thuốc này làm tăng khả năng bị ám thị. Mọi người có thể tin rằng họ đã tìm thấy một "ký ức sâu thẳm" và kết luận sai lầm rằng họ nên sử dụng nó để "thấu hiểu bản thân, các mối quan hệ và khó khăn của mình".

Erritzoe cảnh báo: "Chúng ta cần nhiều chiến lược hơn để thông báo cho mọi người về những hiện tượng này và hỗ trợ khi có chuyện xảy ra", đồng thời nói thêm rằng thực tế là việc sử dụng psilocybin để giải khuây hiện đang "cực kỳ phổ biến" cho thấy rằng nhân viên y tế cũng cần được hướng dẫn.

Erritzoe cảnh báo đang có "sự cường điệu đáng lo ngại" xung quanh psilocybin, trong đó quảng bá hiệu quả của sử dụng liều nhỏ. Trên thực tế, chưa có bằng chứng nào cho thấy psilocybin tốt cho thần kinh ngoài tác dụng giả dược. Dù vậy, Erritzoe cho rằng cần phải nghiên cứu sâu hơn trước khi đưa ra kết luận dứt khoát.

Anh Tú