Giăng lưới cá cơm trên dòng sông Hậu

Bồng bềnh trên sông

Mờ sáng, ông Nguyễn Văn Hạnh (Bảy Hạnh, 64 tuổi, ngụ ven cồn Bình Thủy) nổ máy phành phạch dong chiếc vỏ lãi ra sông Hậu thả lưới cá cơm. Mùa này, nước sông chuyển mình ngả màu đục ngầu, báo hiệu mùa lũ sắp về. Đây là thời điểm nguồn cá cơm khá phong phú lội tung tăng trên mặt nước, ngư dân dễ dàng giăng lưới thu hoạch nhiều cá. Có “thâm niên” trong nghề hạ bạc, nên mỗi khi nhìn dòng nước cuộn chảy, ông Bảy Hạnh biết ngay lúc nào con cá cơm xuất hiện bơi theo dòng nước nhiều hay ít. “Loài cá này chủ yếu sống ở tầng mặt ăn phù du, dễ bắt lắm” - ông Bảy Hạnh nói.

Theo kinh nghiệm dân gian, khi con nước sắp ròng, đàn cá bơi tìm mồi trên mặt nước để ăn. Tranh thủ thời gian này, nhiều người dân xóm cồn bơi xuồng ra sông thả lưới. Tùy theo con nước không cố định vào ban đêm hay ban ngày ngư dân tranh thủ ra sông bắt cá. Mỗi buổi sáng, chú Bảy Hạnh thu hoạch được 30kg cá cơm. Loài cá này xuất hiện nhiều kéo dài khoảng 6 tháng trong năm. Đến khi con nước lũ lên mạnh, dòng nước đỏ quạch phù sa, ông Bảy Hạnh tạm gác mái dầm nghỉ ngơi vài tháng, sau đó tiếp tục ra sông giăng lưới khai thác cá cơm.

Ngư dân chuẩn bị ra sông giăng lưới cá cơm

Lầm lũi trên sông, ngư dân hì hục giăng từng mẻ lưới cực nhọc để mong kiếm tiền nuôi gia đình. Thời gian trôi nhanh, mùa cá cơm dần đi qua, bà con chuyển sang nghề khác kiếm sống. Ông Bảy Hạnh nói, khoảng tháng 7 âm lịch, nước lũ chảy mạnh, ngư dân không giăng lưới cá cơm. Lúc này, đàn cá bơi về hạ nguồn, bà con tạm ngưng khai thác vài tháng. Có người đi làm thuê để kiếm thêm thu nhập. “Còn khoảng hơn 1 tháng nữa tôi tạm nghỉ giăng lưới cá cơm. Bước sang tháng 9 âm lịch nguồn cá cơm nhiều hơn”- ông Bảy Hạnh cho hay.

Ngồi bên dòng sông Hậu, nhớ về thời cá ăn không hết, ông Bảy Hạnh tặc lưỡi tiếc nuối. Ngày trước, người ta ăn toàn cá lớn, những con cá cơm nhỏ li ti ít ai ăn. Cá ăn không hết, bà con mang ủ mắm, làm mắm, phơi khô ăn quanh năm. Ngày trước, ông Bảy Hạnh là một trong những “cao thủ” chuyên giăng lưới cá lớn trên dòng sông Hậu đoạn giao thoa với sông Vàm Nao. Ông Bảy Hạnh kể, đoạn sông này, cá, tôm phong phú. Hàng ngày, ông giăng lưới dính cá bông lau, cá cóc, cá sủ, cá hô, cá tra dầu... “Khi đó, cá bự trú ngụ tại khúc sông này nhiều vô kể. Mỗi đêm, tôi mang lưới ra giăng dính vài chục ký cá là chuyện bình thường. Cá cơm cho người ta không thèm ăn” - ông Bảy Hạnh cười khục khặc.

Đặc sản cá cơm

Chúng tôi lân la quanh xóm cồn thấy người dân bưng thau cá lên bờ, trải phơi cá cơm trên sàn lưới. Nhìn những con cá cơm trắng nõn óng ánh dưới nắng, chúng tôi cảm nhận được độ tươi ngon của loại cá khô này. Trở đều từng con cá, ông Vũ (57 tuổi) cho hay, hiện nay, nguồn cá cơm được bạn hàng thu mua mạnh. Cá tươi, mỗi ký 20.000 đồng. Cá phơi khô mỗi ký 150.000 đồng. Hiện, nguồn cá cơm phơi khô được xem là đặc sản, tiểu thương thu mua tiêu thụ ở các tỉnh miền Đông, như: Bình Dương, Đồng Nai hoặc TP. Hồ Chí Minh.

Hàng ngày, ở xóm cồn này, có hơn 20 đầu xuồng chuyên giăng lưới cá cơm, bình quân mỗi người giăng dính khoảng 30kg. Buổi sáng, tiểu thương đến đây thu mua khoảng 1 tấn cá cơm mang về phơi sấy tiêu thụ khắp nơi. Hiện nay, khô cá cơm được người ta chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, như: Kho khô, chiên, hấp. “Một số quán cháo đậu xanh, cháo lá dứa chế biến món cá cơm kho khô, rất ngon” - ông Vũ cho hay. Loại khô cá cơm này rất độc đáo, dễ ăn, hậu ngọt như được ướp chất phù sa của vùng châu thổ Cửu Long mà không nơi nào có được.

Cá cơm, cá mồm được ngư dân khai thác trên sông Hậu

Nhờ có nguồn cá cơm phong phú, nên những hộ dân xóm cồn Bình Thủy có thu nhập ổn định nhờ nghề giăng lưới. Trung bình, mỗi đầu xuồng bỏ túi trên 500.000 đồng/ngày sau khi trừ tất cả chi phí. Ông Vũ cho biết, nếu có dịp về cồn Bình Thủy vào buổi sáng sớm sẽ thấy nhiều chiếc xuồng thả lưới bắt cá cơm bồng bềnh trên sông. Sau vài giờ đồng hồ, ngư dân mang lưới vào bờ gỡ cá rất đông vui. Nghề giăng lưới cá cơm phụ thuộc vào thời tiết. Nếu hôm nào nắng tốt, cá cơm lội tầng mặt nước nhiều. Cá cơm sau khi gỡ lưới xong, ngư dân đem phơi khô hoặc cân tươi cho tiểu thương.

Trên các bãi bồi ven sông, ngư dân còn dùng lưới cước bủa quanh một khu vực để đánh bắt cá cơm. Phương thức đánh bắt này, ngư dân quen gọi là đánh lưới cá cơm hay còn gọi là cá mồm. Loại cá này tiểu thương bán tại chợ, dao động từ 40.000 - 50.000 đồng/kg. Cá mồm chủ yếu chế biến món kho lạt hoặc chiên bột đều ngon. Theo kinh nghiệm của ngư dân, nơi nào có cá cơm, cá mồm thì nơi đó môi trường nước còn sạch. Tại các khúc sông Hậu, nguồn cá cơm còn nhiều, mang lại nguồn thu nhập cho bà con thôn quê. “Nhờ đánh lưới cá cơm, tôi có tiền trang trải cuộc sống hàng ngày. Mỗi bãi bồi là chỗ trú ẩn của loài cá cơm” - ông Tám Phát chuyên đánh lưới cá cơm trên sông Hậu cho hay.

Nghề khai thác cá cơm được xem là nghề hạ bạc. Năm tháng trôi qua, họ sống cùng sông nước, lầm lũi bắt cá trên sông để mưu sinh theo nhịp đập thời gian.

LƯU MỸ