Giải pháp đột phá để tăng trưởng trên 8% (*): Những trụ cột quan trọng

Ngày 1-3 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Chỉ thị 05/CT-TTg về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đột phá nhằm bảo đảm mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ 8% trở lên. Theo đó, bên cạnh những chỉ đạo về cải cách thể chế, Thủ tướng tiếp tục nhấn mạnh các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đột phá thúc đẩy các động lực truyền thống là đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng.

3 động lực tăng trưởng

Các chuyên gia cũng nhất trí rằng đầu tư công là một trong những động lực cần được đẩy mạnh. Ông Michael Kokalari, Giám đốc Phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường - Quỹ Đầu tư VinaCapital, nhận định việc tăng chi tiêu thêm 1% GDP cho các dự án hạ tầng sẽ giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng mới, cải thiện triển vọng dài hạn và thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Với kế hoạch đầu tư công tăng lên 36 tỉ USD, cao hơn mức 31 tỉ USD được phê duyệt cuối năm ngoái và tăng gần 40% so với năm 2024, nếu Chính phủ hoàn thành mục tiêu giải ngân, đầu tư công có thể đóng góp thêm khoảng 2 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP năm 2025. Tuy nhiên, nút thắt lớn nhất là các vướng mắc về cơ chế, chính sách trong quá trình phê duyệt và triển khai các dự án lớn. Việc thông qua các luật như Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu (sửa đổi) và Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ giải ngân và bảo đảm các mục tiêu đề ra.

Một số chỉ tiêu tăng trưởng năm 2025 của các ngành, lĩnh vực do Chính phủ giao .Ảnh: LÊ THÚY - ANH THANH - HOÀNG TRIỀU

Ông Suan Teck Kin, Giám đốc Khối Nghiên cứu thị trường và Kinh tế toàn cầu - Ngân hàng UOB (Singapore), nhận định việc đạt mức tăng trưởng cao 8% hoặc thậm chí 2 con số là hoàn toàn có thể, như kinh nghiệm của Singapore và Trung Quốc, đặc biệt khi Việt Nam đã có động lực tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2024 với mức tăng trưởng trên 7%. Tuy nhiên, mục tiêu này có thể gặp thách thức do những rủi ro từ chính sách thuế quan mới của Mỹ, ảnh hưởng đến thương mại quốc tế - động lực quan trọng của kinh tế Việt Nam.

Theo ông Suan, Chính phủ nên tập trung tăng đầu tư công để bù đắp suy giảm trong xuất khẩu và sản xuất. Đẩy nhanh tốc độ giải ngân sẽ tạo động lực tăng trưởng ngắn hạn trong khi các dự án hạ tầng đang triển khai, đồng thời nâng cao năng suất dài hạn khi dự án hoàn thành.

Về xuất khẩu, ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương, nhấn mạnh với mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa trên 12% năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu phải đạt khoảng 454 tỉ USD. Như vậy, bình quân mỗi tháng kim ngạch xuất khẩu phải đạt khoảng 37,8 tỉ USD, cao hơn 4 tỉ USD so với mức bình quân của năm 2024.

Để đạt mục tiêu xuất khẩu, Cục Xuất nhập khẩu cho rằng cần sự phối hợp của cơ quan quản lý và nỗ lực từ doanh nghiệp (DN). Bộ Công Thương đề xuất chú trọng tăng cường thông tin thị trường, cập nhật chính sách xuất nhập khẩu để DN kịp điều chỉnh kế hoạch sản xuất, tìm kiếm đơn hàng mới. Bộ cũng sẽ xây dựng kịch bản dự báo, ứng phó kịp thời với nguy cơ chiến tranh thương mại. Giải pháp đa dạng hóa thị trường, khai thác hiệp định thương mại tự do (FTA), ngăn chặn gian lận xuất xứ, phát triển logistics và đơn giản hóa thủ tục sẽ tiếp tục được triển khai.

Về tiêu dùng, TS Vũ Hoàng Linh (Đại học Kinh tế - ĐHQG Hà Nội) nhấn mạnh đây là trụ cột lớn của tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, xu hướng thắt chặt chi tiêu đang gia tăng do thu nhập không tăng hoặc giảm, tâm lý tiết kiệm để phòng ngừa rủi ro, lạm phát và niềm tin tiêu dùng suy giảm. Điều này dẫn đến tình trạng hàng hóa tồn kho tăng, sức mua yếu tại các kênh bán lẻ truyền thống, chợ dân sinh và kênh bán lẻ hiện đại. Khi tiêu dùng suy giảm, cầu nội địa giảm sút kéo theo sự đình trệ của sản xuất, tạo thành vòng xoáy kìm hãm tăng trưởng kinh tế.

Chuyên gia này góp ý cần khơi thông và kích thích tiêu dùng nội địa để phục hồi thị trường và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Về mặt chính sách tài khóa, việc giảm thuế GTGT cho một số mặt hàng thiết yếu và tiêu dùng phổ biến, như đã thực hiện trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch COVID-19, có thể giúp kích thích chi tiêu.

Chính sách tiền tệ cũng cần được duy trì ở mức lãi suất thấp và ổn định, nhằm giảm chi phí vay tiêu dùng và đầu tư, đồng thời khuyến khích người dân vay mua nhà, bao gồm cả nhà ở xã hội, và các hàng hóa lâu bền. Các chương trình an sinh xã hội cần được mở rộng thông qua việc điều chỉnh lương tối thiểu, tăng hỗ trợ nhóm thu nhập thấp và lao động tự do.

Bên cạnh đó, DN cần điều chỉnh cơ cấu sản phẩm phù hợp túi tiền người tiêu dùng trong bối cảnh sức mua yếu. Các gói sản phẩm giá mềm, chương trình khuyến mãi linh hoạt và việc kết hợp bán hàng đa kênh (online - offline) cùng với dịch vụ hậu mãi tốt sẽ giúp kích thích tiêu dùng.

Khó nhất vẫn ở khâu thủ tục

Ở góc độ DN, ông Lê Quý Khả, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Cơ điện Tomeco, khẳng định DN Việt Nam hoàn toàn có thể tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu nếu có chiến lược đúng đắn và cam kết với chất lượng. Do vậy, nhà nước cần có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa cho các DN sản xuất sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam. "Điều này không chỉ dừng lại ở các ưu đãi tài chính mà còn là tạo điều kiện về pháp lý, thương mại và môi trường cạnh tranh lành mạnh để các thương hiệu Việt phát triển bền vững" - ông Khả phân tích.

Theo bà Đỗ Thị Thúy Hương, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội DN điện tử Việt Nam, bước sang năm 2025, nhiều DN có khách hàng ổn định, mở rộng sản xuất nhưng cũng có DN mất đơn hàng.

Đặc điểm của ngành công nghiệp điện tử là công nghệ phải đổi mới liên tục, máy móc giá trị hàng trăm ngàn USD. Do vậy, nếu DN chậm đổi mới thì sẽ mất đơn hàng. Tuy nhiên, việc nhập khẩu máy móc dây chuyền lắp ráp hiện nay gặp nhiều vướng mắc về thủ tục, như tạm nộp thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị, sau đó mới được hoàn thuế.

Dẫn tới việc khá nhiều DN bị nợ đọng tiền tạm nộp thuế, sau đó phải đi vay để mở rộng sản xuất - kinh doanh vì hết vốn. "Như vậy, điểm nghẽn trong thủ tục hành chính khiến vòng luẩn quẩn tự chúng ta trói chúng ta, đó là điểm nghẽn của thể chế" - bà Hương đánh giá.

Theo đại diện Hiệp hội DN điện tử Việt Nam, thay vì trách DN Việt yếu kém, giá trị thu về chưa cao thì hãy bàn câu chuyện làm gì để DN phát triển. Đặc biệt, Việt Nam ở vị thế chính trị và kinh tế ổn định, thiên thời - địa lợi - nhân hòa để đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình.

"Cộng đồng DN điện tử kỳ vọng lớn vào những chỉ đạo, quyết sách có tính quyết định, bước ngoặt của Đảng và Chính phủ, đồng thời mong muốn khâu thực thi cần quyết liệt, đưa những chính sách đúng đắn đi vào cuộc sống, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của DN Việt Nam" - bà Hương nhấn mạnh.

Ông Đinh Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch Hiệp hội DN TP HCM (HUBA), kiến nghị có giải pháp giúp DN tránh rủi ro từ chính sách tăng thuế của Mỹ do thặng dư thương mại lớn. Bởi lẽ, năm 2024, thặng dư xuất khẩu từ Việt Nam vào Mỹ đạt 123 tỉ USD, trong đó 70% từ các DN FDI. Ông đề xuất TP HCM nên vừa tăng cường thu hút FDI vừa khuyến khích DN sử dụng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ trong nước.

Đồng thời, cần có chính sách ưu đãi cho DN Việt đầu tư vào khu công nghệ cao để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Thành phố cần rà soát, ngăn chặn nguồn đầu tư FDI qua trung gian để tránh tình trạng gian lận xuất xứ hàng hóa. Việc DN nước ngoài rửa C/O (giấy chứng nhận xuất xứ) để xuất khẩu sang Mỹ có thể khiến DN Việt gặp khó khăn trước chính sách tăng thuế của Mỹ.

Ông Johnathan Hạnh Nguyễn, Chủ tịch Tập đoàn IPPG, đề xuất TP HCM tập trung tháo gỡ các vướng mắc trong đầu tư công, đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng để tạo động lực phát triển.

Theo ông, thành phố cần phát triển hệ thống logistics, đẩy nhanh các dự án đường Vành đai 3, Vành đai 4, mở rộng giao thông đường sông và kết nối với mạng lưới đường bộ, metro nhằm giảm tắc nghẽn và ô nhiễm, đồng thời nâng cao năng lực vận tải hàng hóa và du lịch. Ông cũng đề xuất áp dụng cơ chế hợp tác công - tư (PPP) và Nghị quyết 98 để thu hút vốn tư nhân, rút ngắn quy trình phê duyệt và đẩy nhanh tiến độ dự án...

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 12-3

Nhóm phóng viên