Giải mã Mi-8, mẫu trực thăng được sản xuất nhiều nhất thế giới

Bối cảnh phát triển

Vào cuối thập niên 1950, nhà khoa học hàng không Mikhail Mil từng đề xuất dự án máy bay trực thăng thế hệ mới, “được trang bị 2 động cơ turbine” với chính quyền Liên Xô. Tuy nhiên, giới lãnh đạo quân sự Liên Xô khi đó đã phản đối dự án trên, do họ cảm thấy hài lòng trước những tính năng mà mẫu trực thăng Mi-4 sản xuất trước đó mang lại.

Trực thăng Mi-4. Ảnh: Trang web của hàng không Nga

Không bỏ cuộc, nhà khoa học Mikhail tiếp tục đề xuất về mẫu trực thăng “giống như một bản nâng cấp động cơ turbine mới, thay vì loại trực thăng hoàn toàn mới”. Ý tưởng trên nhanh chóng được chấp thuận và mẫu thử nghiệm đầu tiên với tên gọi V-8 ra đời.

Do một số lý do chính trị, vào tháng 5/1960, Liên Xô cuối cùng cũng phê duyệt ý tưởng về mẫu trực thăng trang bị 2 động cơ của ông Mikhail. Cụ thể, nhà khoa học trên sẽ phụ trách thiết kế mẫu trực thăng mới, trong khi nhiệm vụ chế tạo động cơ máy bay được giao cho Cục thiết kế Sergei Isotov.

Theo trang Vintage Aviation News, mẫu thử nghiệm V-8A trang bị 2 động cơ Isotov với công suất 1.120 Kilowatt/chiếc, được bay thử nghiệm lần đầu vào tháng 8/1962. Đến tháng 11/1964, mẫu trực thăng trên hoàn tất quá trình thử nghiệm. Tuy nhiên, quân đội Liên Xô khi đó không mấy quan tâm tới mẫu trực thăng mới.

Mẫu V-8A năm 1962. Ảnh: TASS

Vào giữa thập niên 1960, quân đội Mỹ đưa trực thăng UH-1 vào biên chế. Đến lúc này, giới lãnh đạo quân sự Liên Xô quyết định đưa phiên bản chở lính của loại trực thăng mới vào sản xuất hàng loạt, với tên gọi chính thức là Mi-8.

Thông số kỹ thuật

Theo trang Weaponsystem.net, trực thăng Mi-8 dài 18,17m; cao 5,56m; đường kính cánh quạt trên rotor là 25,24m. Kíp phi công gồm 3 người. Trọng lượng rỗng và cất cánh tối đa của khí tài này lần lượt là 7,16 tấn và 12 tấn. Mi-8 được trang bị 2 động cơ Isotov TV2-117A có công suất đạt 1.100 Kilowatt/chiếc, nhờ vậy trực thăng này có thể đạt vận tốc tối đa lên tới 250 km/h. Tầm hoạt động của Mi-8 là 450km.

Do nhiệm vụ chính của Mi-8 là vận tải, nên khoanh sau của trực thăng được thiết kế để có thể chở 24 lính trang bị đầy đủ vũ khí hoặc đủ rộng để trải 12 cáng cứu thương. Khi thực hiện nhiệm vụ chở vật tư quân sự, Mi-8 có thể mang được 4 tấn hàng hóa.

Về sau, với sự phát triển của nền công nghiệp quốc phòng Liên Xô và Nga, nhà máy trực thăng Mil Moscow cho ra mắt nhiều phiên bản khác như Mi-8TV hoặc Mi-8TVK phục vụ cho các hoạt động chi viện hỏa lực trên tiền tuyến. Chẳng hạn với Mi-8TVK, mẫu trực thăng này được trang bị 6 giá treo ở 2 bên thân, có thể lắp các ụ phóng tên lửa S-5 57mm; bom hoặc tên lửa chống tăng có điều khiển (ATGM).

Trực thăng Mi-8 phiên bản vũ trang. Ảnh: TASS

Đến năm 1977, nhà máy trực thăng Mil cho ra mắt mẫu Mi-8M, hay còn có tên khác là Mi-17. Mi-17 được trang bị 2 động cơ Isotov TV3-117VM với công suất 1.545 Kilowatt/chiếc. Về sau trong các bản nâng cấp, mẫu Mi-17 trên được trang bị 2 động cơ Klimov VK-2500PS-03 với công suất là 1.800 Kilowatt/chiếc.

Lịch sử tác chiến

Mi-8 được Liên Xô đưa vào trang bị trong quân đội từ năm 1967 và loại khí tài này từng tham gia vào nhiều nhiệm vụ trong thời bình cũng như khi nổ ra xung đột. Vào cuối thập niên 1970, một lượng lớn trực thăng Mi-8 được Không quân Liên Xô điều động tham gia chiến sự ở Afghanistan.

Một chiếc Mi-8 phiên bản dân sự. Ảnh: TASS

Mi-8 cũng được Liên Xô xuất khẩu sang hàng chục quốc gia trên khắp thế giới và góp mặt trong nhiều cuộc xung đột lớn như Chiến tranh Iran - Iraq; xung đột ở Abkhazia, Gruzia, đầu thập niên 1990; cuộc chiến Yom Kippur năm 1973. Trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, Mi-8 là khí tài quân sự được cả hai bên ưa chuộng.

Theo trang The War Zone, Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) của Mỹ từng sử dụng một chiếc trực thăng Mi-8 có số hiệu “91101” để tham gia chiến dịch Jawbreaker tại Afghanistan.

Chiếc trực thăng Mi-8 có số hiệu “91101” ở Afghanistan. Ảnh: CIA/The War Zone

Tuấn Trần