Giá vàng lập đỉnh và hành động của nhà đầu tư

Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh, Đại học RMIT Việt Nam cho biết vàng là kênh đầu tư an toàn nhưng tiềm năng sinh lời trung bình, phù hợp với nhà đầu tư thận trọng hơn là những người tìm kiếm lợi nhuận cao.

Cú tăng tốc của giá vàng

Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh, Đại học RMIT Việt Nam

- Ông đánh giá như thế nào về tình hình thị trường vàng thế giới và Việt Nam trong thời gian gần đây?

Giá vàng thế giới hiện đang ở mức cao kỷ lục, đã vượt trên 3.000 USD/ounce. So với đầu năm 2025 (khoảng 2.600-2.700 USD/ounce), đây là mức tăng đáng kể, phản ánh tâm lý lo ngại về bất ổn kinh tế toàn cầu, lạm phát kéo dài và căng thẳng địa chính trị.

Từ góc độ học thuật, lý thuyết tài sản trú ẩn an toàn của Baur và McDermott cũng giải thích xu hướng này. Vàng tăng giá khi các thị trường tài chính khác bất ổn, đây là mối tương quan nghịch rõ rệt so với chứng khoán.

Tại Việt Nam, giá vàng trong nước cũng tăng mạnh, cao hơn giá vàng thế giới quy đổi khoảng 3-4 triệu đồng/lượng. Khoảng cách này cho thấy nhu cầu tích trữ vàng nội địa rất cao, đặc biệt khi tiền đồng chịu áp lực mất giá nhẹ (khoảng 2-3% trong năm 2024).

So với năm 2022, khi chênh lệch từng lên tới 18-20 triệu đồng/lượng, mức chênh lệch hiện tại đã thu hẹp, phản ánh hiệu quả quản lý của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Từ góc độ ngành, tâm lý tích trữ vàng của người dân Việt Nam, kết hợp với nguồn cung vàng miếng được kiểm soát chặt chẽ là yếu tố đặc thù đẩy giá nội địa vượt xa thế giới.

Ba yếu tố chính đang thúc đẩy giá vàng hiện nay

- Theo ông, những yếu tố nào đang tác động mạnh mẽ nhất đến giá vàng hiện nay? Giá vàng gia tăng như vậy có hợp lý không?

Thứ nhất, chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Fed đã giữ lãi suất ở mức 4,25-4,5% vào tháng 3-2025 nhưng dự báo lạm phát tăng lên 2,7% cho năm 2025 (cao hơn mục tiêu 2%).

Lãi suất thực được tính bằng lãi suất danh nghĩa trừ đi lạm phát, là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến giá vàng. Theo lý thuyết của Fisher, khi lãi suất thực giảm, chi phí cơ hội của việc nắm giữ vàng (một tài sản không sinh lãi) giảm, khiến vàng trở nên hấp dẫn hơn. Hiện tại, với lạm phát tăng và Fed chưa vội cắt giảm lãi suất, giá vàng được hỗ trợ mạnh mẽ.

Thứ hai, bất ổn địa chính trị. Các sự kiện như xung đột ở Ukraine hay căng thẳng thương mại Mỹ-Trung đã đẩy nhu cầu vàng lên cao. Báo cáo vào tháng 2-2025 của Goldman Sachs dự đoán giá vàng có thể đạt 3.100 USD/ounce nếu căng thẳng leo thang, do nhà đầu tư tìm đến vàng như một "phòng thủ" trước rủi ro.

Từ góc độ học thuật, điều này phù hợp với mô hình "flight-to-quality" (chạy trốn đến chất lượng), khi nhà đầu tư chuyển vốn sang các tài sản an toàn trong thời kỳ bất ổn.

Thứ ba, nhu cầu từ các ngân hàng trung ương. Theo Hội đồng vàng thế giới (WGC), các ngân hàng trung ương trên thế giới, đã mua hơn 1.000 tấn vàng trong năm 2024, cao nhất trong vòng một thập kỷ. Điều này phản ánh chiến lược đa dạng hóa dự trữ ngoại hối, giảm phụ thuộc vào USD.

Giá vàng tăng như hiện nay có hợp lý không? Từ góc độ lý thuyết định giá tài sản, giá vàng phụ thuộc vào kỳ vọng lạm phát, lãi suất thực và mức độ rủi ro hệ thống.

Theo IMF, với lạm phát toàn cầu dao động quanh 3-4%, lãi suất thực thấp và rủi ro địa chính gia tăng, mức giá trên 3.000 USD/ounce quốc tế và chạm mốc 100 triệu đồng/lượng trong nước là có cơ sở.

Tuy nhiên từ góc độ ngành, tôi cho rằng giá vàng có thể đang bị đẩy cao bởi tâm lý đầu cơ, đặc biệt tại Việt Nam, nơi chênh lệch giá vẫn tồn tại. Nếu không có thêm cú sốc lớn, giá vàng có thể điều chỉnh nhẹ trong ngắn hạn.

Vàng không chỉ đóng vai trò trú ẩn an toàn mà còn mang lại lợi nhuận cạnh tranh trong năm qua tại Việt Nam. Ảnh AI: PHƯƠNG MINH

- Nhìn vào kế hoạch thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump (sẽ công bố ngày 2-4), chính sách lãi suất của Fed, cũng như các yếu tố kinh tế nội tại Việt Nam, ông nhận định giá vàng trong nước sẽ chuyển biến ra sao trong thời gian tới?

Kế hoạch thuế quan của ông Trump đề xuất áp thuế đối ứng và thuế bổ sung lên hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, mức thuế từ 10-20% cho hầu hết các mặt hàng và cao hơn cho các ngành như ô tô, thép, nhôm.

Chính sách này nếu được thực thi sẽ tác động mạnh đến thương mại toàn cầu, bao gồm Việt Nam.

Lý thuyết thương mại quốc tế của Ricardo cho thấy thuế quan làm tăng chi phí hàng hóa, gây áp lực lạm phát tại Mỹ và có thể làm giảm nhu cầu hàng xuất khẩu từ các nước như Việt Nam. Điều này dẫn đến hai kịch bản cho giá vàng trong nước.

• Kịch bản 1 – Giá vàng tăng: Nếu thuế quan gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, lạm phát tại Mỹ tăng sẽ khiến Fed duy trì lãi suất cao nhưng đồng thời làm giảm giá trị thực của USD.

Với vai trò chống lạm phát, vàng sẽ tăng giá trên thị trường quốc tế, kéo theo giá vàng trong nước. Ngoài ra, nếu xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ giảm, áp lực mất giá tiền đồng có thể tăng (dự báo mất giá 3-4% trong 2025, theo HSBC), khiến người dân đổ xô mua vàng để bảo toàn tài sản, đẩy giá nội địa lên cao hơn.

• Kịch bản 2 – Giá ổn định hoặc giảm: Nếu Fed phản ứng bằng cách tăng lãi suất mạnh hơn (ví dụ lên 5%), chi phí cơ hội nắm giữ vàng tăng, có thể gây áp lực giảm giá vàng thế giới.

Tại Việt Nam, nếu NHNN tiếp tục kiểm soát chặt nguồn cung vàng miếng, giá trong nước có thể không biến động mạnh theo thế giới.

Theo Ngân hàng Thế giới, về yếu tố nội tại, tăng trưởng kinh tế Việt Nam dự kiến đạt 6,5-7% trong 2025 nhưng lạm phát có thể tăng lên 4% do giá hàng hóa nhập khẩu leo thang. Điều này củng cố vai trò của vàng như tài sản trú ẩn nhưng mức độ tăng giá sẽ phụ thuộc vào khả năng ổn định tỉ giá của NHNN.

Tôi dự đoán giá vàng trong nước sẽ dao động 98-102 triệu đồng/lượng trong 6 tháng tới, nghiêng về tăng nhẹ nếu thuế quan gây lạm phát.

Nhà đầu tư phải quan sát, phân tích thông tin trước khi ra quyết định giao dịch. Ảnh AI: PHƯƠNG MINH

- Ông đánh giá thế nào việc quản lý thị trường vàng của Nhà nước trong thời gian vừa qua? Chính sách này có tác dụng ra sao khi thu hẹp khoảng cách giá vàng thế giới và trong nước cũng như không tạo ra những cú sốc giá như trước đây, mỗi khi giá vàng thế giới vượt đỉnh lịch sử?

Việc quản lý thị trường vàng của Nhà nước Việt Nam trong thời gian qua, đặc biệt từ sau Nghị định 24/2012, đã có những bước tiến đáng kể.

NHNN kiểm soát nguồn cung vàng miếng SJC qua đấu thầu định kỳ, giúp ổn định thị trường, đồng thời kiểm soát chặt chẽ các doanh nghiệp kinh doanh vàng.

Tính đến cuối tháng 3-2025, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới chỉ còn 3-4 triệu đồng/lượng, giảm mạnh so với 18-20 triệu đồng/lượng năm 2022.

Từ góc độ ngành, chính sách này đã giúp ổn định nguồn cung vàng miếng, giảm tình trạng đầu cơ và thao túng giá. Dữ liệu từ NHNN cho thấy lượng vàng miếng phát hành được kiểm soát chặt chẽ với các đợt đấu thầu định kỳ để đáp ứng nhu cầu thị trường

Lý thuyết cung cầu của Marshall giải thích rằng khi nguồn cung được kiểm soát và nhu cầu không bị kích thích quá mức bởi tâm lý đầu cơ, giá cả sẽ ít biến động hơn. Thực tế, trong các đợt giá vàng thế giới tăng mạnh gần đây, giá vàng trong nước không còn xuất hiện những "cú sốc" như giai đoạn 2011-2012, khi chênh lệch giá có lúc lên tới 25-30%.

Chính sách này cũng có tác động tích cực đến tỉ giá và lạm phát. Theo báo cáo của NHNN, việc giảm phụ thuộc vào vàng như công cụ đầu cơ đã giúp ổn định giá trị tiền, đặc biệt trong bối cảnh áp lực từ USD tăng cao. Tuy nhiên, mức chênh lệch giá vẫn tồn tại, phản ánh nhu cầu nội địa cao và chi phí logistics, thuế nhập khẩu vàng nguyên liệu.

Tóm lại, việc quản lý thị trường vàng của Nhà nước đã đạt được những kết quả nhất định trong việc ổn định giá cả và giảm biến động, dù vẫn còn khoảng cách với giá thế giới do đặc thù thị trường Việt Nam.

Kênh đầu tư an toàn nhưng vẫn cần cẩn trọng

- Ông đánh giá như thế nào về vai trò của vàng như một kênh đầu tư an toàn? So với các kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản, ông/bà đánh giá như thế nào về tiềm năng sinh lời của vàng?

Vàng từ lâu được xem là kênh đầu tư an toàn nhờ tính chất bảo toàn giá trị trong dài hạn. Một nghiên cứu của Hillier et al chỉ ra rằng vàng mang lại lợi nhuận trung bình 4-5%/năm trong 50 năm qua, thấp hơn chứng khoán (8-10%) nhưng ổn định hơn trong khủng hoảng.

So với chứng khoán, vàng có thể kém hấp dẫn về lợi nhuận trong giai đoạn kinh tế tăng trưởng. Trong năm 2024, chỉ số VN Index tăng 12% trong khi giá vàng SJC tăng 13,78% cùng kỳ.

Điều này cho thấy vàng không chỉ đóng vai trò trú ẩn an toàn mà còn mang lại lợi nhuận cạnh tranh trong năm qua tại Việt Nam, vượt trội hơn chứng khoán một chút. Tuy nhiên, vàng thiếu tính linh hoạt của chứng khoán trong dài hạn vì nó không tạo ra thu nhập thụ động như cổ tức.

Từ góc độ ngành, các quỹ ETF vàng như GLD ghi nhận dòng tiền lớn trong năm 2024, cho thấy nhà đầu tư vẫn tin tưởng vào vàng.

So với bất động sản, vàng có ưu thế về thanh khoản nhưng tiềm năng sinh lời thường thấp hơn. Theo báo cáo của CBRE, lợi nhuận trung bình từ bất động sản tại Việt Nam dao động 7-12%/năm. Tuy nhiên, bất động sản đối mặt với rủi ro thanh khoản thấp và biến động chính sách (như quy định tín dụng hoặc thuế), trong khi vàng – đặc biệt là vàng miếng SJC – dễ dàng mua bán nhờ thị trường vật chất phát triển mạnh.

Tuy nhiên, vàng không phải lúc nào cũng là lựa chọn tối ưu. Trong ngắn hạn, giá vàng có thể bị ảnh hưởng bởi đầu cơ và trong dài hạn, nó không tạo ra thu nhập thụ động như cổ tức (chứng khoán) hay tiền cho thuê (bất động sản).

Vì vậy, tôi đánh giá vàng là kênh đầu tư an toàn nhưng tiềm năng sinh lời trung bình, phù hợp với nhà đầu tư thận trọng hơn là những người tìm kiếm lợi nhuận cao.

PHƯƠNG MINH