'Gia đình nhỏ và mảnh đất quê mẹ khơi mạch viết trong tôi'

Cuốn cổ thư của một mẫu thần là cuốn sách thứ 3 của tác giả Nguyễn Hoàng Diệu Thủy, giúp nhà văn đạt giải Khát vọng Dế Mèn, trao chiều 28/5. Đặc biệt, đây đã là lần thứ hai chị nhận giải thưởng này.

Nguyễn Hoàng Diệu Thủy đoạt giải Khát vọng Dế Mèn 2025. Ảnh: Thể thao và Văn hóa.

Thế giới văn chương khơi mạch từ một gia đình nhỏ

Nguyễn Hoàng Diệu Thủy bước vào văn đàn khá muộn. Dù đã hoạt động trong lĩnh vực văn chương lâu năm dưới tư cách là biên tập viên, chị chia sẻ từng thấy "việc sáng tạo không liên quan tới mình, cầm bút là việc thật xa lạ". Thế nhưng, cảm hứng bất ngờ tuôn trào vào khoảng thời gian thế giới trải qua đại dịch Covid-19, khi thế giới của chị "thu bé lại bằng gia đình nhỏ".

Chị chia sẻ: "Tôi cầm bút năm 2020 khi đại dịch bắt đầu xảy ra, lúc đó toàn thế giới của mình thu bé lại bằng gia đình nhỏ. Cũng lúc đó, tôi có thời gian hơn, nên bắt đầu viết những dòng đầu tiên kể lại câu chuyện làm mẹ của mình. Nó gần như khơi mạch một nguồn cảm hứng viết ở trong tôi vậy. Tôi đã kể những câu chuyện về bọn trẻ con, quan sát bạn bè của chúng, theo dõi quá trình chúng lớn lên. Sự tương tác liên tục với trẻ con tạo ra kết nối, nuôi dưỡng nguồn cảm hứng để tôi viết tiếp các câu chuyện sau này".

Cuốn sách đầu tiên tác giả viết là Trong vòng tay mẹ. Cuốn sách là tập hợp những câu chuyện nhỏ xảy ra trong gia đình Nguyễn Hoàng Diệu Thủy - là những tâm sự rất chân thành của một bà mẹ luôn cố gắng làm bạn của con. Cuốn sách như một lần chị Thủy nhìn lại hành trình làm mẹ của chính mình, nhìn lại hành trình lớn lên của những đứa trẻ trong nhà.

Nguyễn Hoàng Diệu Thủy và hai con gái bên cuốn sách "Trong vòng tay mẹ". Ảnh: FB Nhã Nam.

Trong mạch nguồn cảm hứng ấy, chị viết tiếp cuốn thứ hai Đu đưa trên ngọn cây bàng. Hình ảnh mẹ không phải chủ thể chính, nhưng vẫn xuất hiện đâu đó trong các câu chuyện. Đây lại là tập truyện ngắn, trong đó có cô bé Thủy vừa nghịch ngợm vừa tình cảm, vừa mơ mộng vừa tức cười, sống ở vùng trung du có nhiều đồi chè trập trùng tới tít tắp. Cuốn sách lấy chất liệu chính từ tuổi thơ của Nguyễn Hoàng Diệu Thủy.

Tới cuốn sách thứ ba, Cuốn cổ thư của một mẫu thần, vẫn là nguồn cảm hứng về gia đình, về quê mẹ vùng núi Bắc bộ thanh bình, nhưng tác phẩm đã được Hội đồng giám khảo Giải thưởng Dế Mèn đánh giá có bước phát triển hay: tác giả chọn được tình huống hay, có tính phiêu lưu hấp dẫn, có nhiều điểm bất ngờ về cốt truyện tựa một cuốn trinh thám. Tác phẩm cũng triển khai trên bối cảnh đáng chú ý - một cảnh quan sinh thái, văn hóa đồng bào dân tộc miền Đông Bắc - điều độc giả còn chưa thấy nhiều trong các tác phẩm thiếu nhi.

Phiêu lưu trong huyền thoại Mẹ

Có thể thấy, ký ức tuổi thơ và hình ảnh Mẹ thường xuyên lặp lại trong các tác phẩm của Nguyễn Hoàng Diệu Thủy, là một nguồn cảm hứng lớn của tác giả. Tới cuốn sách thứ ba, hình ảnh Mẹ không chỉ là "người mẹ", mà trở thành một "căn tính mẫu", trở thành một biểu tượng của văn hóa, của cội nguồn. Một tổng hòa vừa huyền bí, vừa dịu êm, vừa vĩ đại, vừa gần gũi. Trước Mẹ, ta cảm giác ta nhỏ bé, Mẹ lớn lao; ta yêu Mẹ mà cũng kính sợ Mẹ.

Nguyễn Hoàng Diệu Thủy chia sẻ: "Cuốn sách gần nhất được truyền cảm hứng rất nhiều từ vùng đất miền núi quê mẹ của tôi. Tôi có rất nhiều gắn bó với vùng đất đó, không gian đậm màu sắc huyền thoại đó. Tính chất văn hóa rất đặm đặc đó đã ăn sâu vào tôi và tôi đã luôn muốn viết một câu chuyện lấy bối cảnh đó. Đến hôm nay tôi cũng đã làm được, tôi cảm thấy rất hạnh phúc”.

"Cuốn cổ thư của một mẫu thần" - cuốn sách mới nhất của tác giả Nguyễn Hoàng Diệu Thủy. Ảnh: FBNV.

Xuyên suốt Cuốn cổ thư của một mẫu thần là những hình ảnh Mẹ qua câu chuyện về Nàng Thơm, về nữ thần xuất hiện trong mơ. Những hình ảnh rất đẹp và tự do, phóng khoáng và huyền bí. Hình ảnh Mẹ còn ngầm thể hiện qua cuốn sách cổ, cuốn sách như một nguồn sức mạnh linh thiêng, yên bình, ấm áp, được người dân bản tin rằng bảo vệ họ trong mọi hiểm nguy, gợi nhắc người đọc về văn hóa mẫu hệ - nguồn mạch cổ xưa còn nhiều dấu vết trong các nghi lễ, phong tục cổ.

Nguyễn Hoàng Diệu Thủy đã gửi gắm nhiều tình cảm trong những lời văn đẹp về cuốn sách cổ, về hình ảnh Mẹ. "Cuốn sách an ủi mọi người khi ốm đau, nhẹ nhàng tiễn đưa cái chết, góp thêm rộn rã cho những ngày mùa, ngợi ca hạnh phúc lứa đôi và trao niềm hi vọng khi một đứa trẻ chào đời. […] Ông Lủ đã thuộc hết các khúc ca, nhưng sự hiện diện của cuốn sách trong buổi lễ có ý nghĩa thiêng liêng, nó nhắc nhở rằng mọi người vẫn được bảo vệ từ nguồn cội, sự no ấm, tình yêu thương và lòng tử tế vẫn tràn đầy.”

Tác giả Nguyễn Hoàng Diệu Thủy và gia đình tại Lễ trao giải Dế Mèn 2025. Ảnh: FBNV.

Chia sẻ khi nhận giải thưởng Khát vọng Dế Mèn lần hai, tác giả xúc động nói: "Điều rất vui là khi ra được cuốn sách, lũ trẻ con trong nhà nhìn mẹ sẽ ngưỡng mộ hơn. Tôi cũng nhận được nhiều phản hồi với nhiều yêu mến của bạn đọc nhỏ khắp nơi. Nếu biết viết vui như vậy tôi đã viết từ lâu rồi.

Tôi có một điều muốn nhắn nhủ tới người sáng tạo: mong mọi người luôn dồi dào ý tưởng, tôi tin ngoài kia có những đứa trẻ luôn chờ đón câu chuyện của chúng ta”.