Giá điện tăng 4,8% từ 10/5: Đối tượng nào phải chịu tác động mạnh nhất?

* Từ ngày 10/5/2025, mức giá bán lẻ điện bình quân được điều chỉnh tăng 4,8%, từ 2.103 đồng lên 2.204 đồng mỗi kilôwatt giờ (kWh).

* Mức tăng giá điện không lớn nhưng lại ảnh hưởng lan tỏa đến giá dịch vụ vận tải, logistics và một số ngành cần nhiều điện phục vụ vận hành máy móc.

Đây là lần điều chỉnh giá điện đầu tiên sau gần một năm, nhằm bù đắp chi phí đầu vào ngày càng tăng và khuyến khích sử dụng năng lượng hiệu quả. Tuy nhiên, diễn biến mới này ngay lập tức đặt ra nhiều thách thức cho cả khu vực sản xuất – kinh doanh và nhu cầu sinh hoạt của người dân.

Ảnh minh họa.

Tác động tới sản xuất, kinh doanh

Việc tăng giá điện làm gia tăng trực tiếp chi phí sản xuất trong những ngành công nghiệp thâm dụng điện cao như thép, xi măng, dệt may và điện tử. Khi điện chiếm tỷ trọng đáng kể trong giá thành sản phẩm, doanh nghiệp buộc phải tính toán lại phương án đầu tư và giá bán. Nhiều đơn vị sản xuất đã phải rà soát các khoản chi không thiết yếu, tạm hoãn mở rộng công suất hoặc cân nhắc điều chỉnh giá thành sản phẩm. Trong bối cảnh cạnh tranh thị trường nội địa và hội nhập quốc tế, áp lực giá thành gia tăng có thể khiến doanh nghiệp giảm biên lợi nhuận, thậm chí ảnh hưởng đến cam kết tiến độ đặt hàng với đối tác nước ngoài. Đối với các cơ sở chế biến nông sản, sản lượng tiêu thụ điện trong các khâu bảo quản, sấy khô và đóng gói cũng sẽ chịu tác động, kéo theo chi phí đầu vào cho nông dân.

Trong lĩnh vực dịch vụ và thương mại, chi phí vận hành các tòa nhà văn phòng, trung tâm thương mại, hệ thống chiếu sáng và điều hòa không khí đều gia tăng. Với lộ trình mở rộng mô hình cho thuê văn phòng xanh, một số chủ đầu tư đang áp dụng giải pháp tối ưu hóa điện năng như đầu tư đèn LED, hệ thống quản lý tòa nhà thông minh nhằm giảm thiểu tác động chi phí tăng. Tuy nhiên, các biện pháp này thường yêu cầu vốn đầu tư ban đầu lớn, trong khi hiệu quả tiết kiệm điện chỉ phát huy rõ nét sau một đến hai năm. Do đó, các doanh nghiệp vừa và nhỏ khó lòng áp dụng đồng bộ, dẫn tới gánh nặng chi phí ngắn hạn.

Áp lực chi phí sinh hoạt và nhu cầu người dân

Mức tăng 4,8% tương ứng với khoản chi thêm vài chục nghìn đồng mỗi tháng cho mỗi hộ gia đình. Đối với nhóm hộ tiêu thụ điện trung bình 200 kWh/tháng, số tiền điện tăng thêm dao động quanh mốc 20.000–25.000 đồng. Các gia đình có nhu cầu sử dụng điện cao hơn như máy lạnh, bình nóng lạnh, nấu ăn bằng bếp điện sẽ chịu áp lực chi tiêu rõ rệt hơn, có thể phải chi thêm 50.000–70.000 đồng mỗi tháng.

Trong khi đó, người có thu nhập thấp, sinh hoạt chủ yếu tại vùng nông thôn hoặc khu công nghiệp, tỷ lệ điện trong tổng chi tiêu còn cao hơn so với thành thị. Những gia đình này thường không có phương án tiết kiệm điện tối ưu do thiếu thiết bị tiết kiệm năng lượng, dẫn tới gánh nặng chi tiêu sinh hoạt gia tăng ngay khi giá điện leo thang.

Khi chi phí điện sinh hoạt tăng, người dân có xu hướng điều chỉnh hành vi sử dụng như hạn chế sử dụng điều hòa, tắt bớt thiết bị điện khi không cần thiết hoặc chuyển sang sử dụng quạt thay cho máy lạnh. Mặc dù điều này góp phần tiết kiệm năng lượng nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, nhất là trong những ngày nắng nóng đỉnh điểm.

Với hệ thống điện lưới quốc gia đang chịu sức ép về cung – cầu, thói quen tiết kiệm của người dân cũng góp phần giảm nguy cơ quá tải lưới điện vào mùa khô, nhưng đồng thời tác động ngược lại lên nhu cầu tiêu dùng và doanh thu của ngành điện.

Dự báo tác động lên CPI và lạm phát

Theo phân tích của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), đợt điều chỉnh giá điện lần này sẽ khiến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2025 tăng thêm khoảng 0,09 điểm phần trăm. Trong cơ cấu tính CPI, nhóm điện sinh hoạt chiếm tỷ trọng xấp xỉ 4% và được tính riêng theo lượng tiêu thụ của các hộ.

Mức tăng giá điện không lớn nhưng lại ảnh hưởng lan tỏa đến giá dịch vụ vận tải, logistics và một số ngành cần nhiều điện phục vụ vận hành máy móc. Ví dụ, chi phí vận chuyển hàng hóa đường bộ có thể tăng nhẹ khi doanh nghiệp vận tải phải bù đắp chi phí nhiên liệu và điện cho kho bãi, bến bãi.

Thực tế, lạm phát đầu vào đang chịu nhiều áp lực từ giá dầu thế giới và chi phí nguyên liệu sản xuất toàn cầu. Khi CPI chịu thêm lực đẩy nhỏ từ giá điện, Ngân hàng Nhà nước có thể cần theo dõi sát diễn biến lạm phát qua từng tháng để điều chỉnh lãi suất phù hợp, nhằm tránh kịch bản lạm phát “ăn mòn” sức mua của người dân.

Tuy vậy, với mục tiêu kiểm soát CPI cả năm dưới 4%, đà tăng 0,09% từ điện hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát nếu các Bộ, ngành phối hợp hiệu quả trong bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu.

Áp lực lên mục tiêu tăng trưởng GDP 2025

Chính phủ đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 ở mức 8%, dựa trên kỳ vọng tăng tốc đầu tư công, phục hồi du lịch, mở rộng xuất khẩu và đẩy mạnh tiêu dùng nội địa. Điều chỉnh giá điện là giải pháp hài hòa giữa việc bù đắp chi phí cho ngành điện và khuyến khích tiết kiệm năng lượng, đồng thời tạo dư địa cho đầu tư về hạ tầng điện lực. Tuy nhiên, chi phí điện tăng cũng đồng thời tạo áp lực lên chi phí sản xuất chung của nền kinh tế, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt.

Với tổng điện thương phẩm dự kiến tăng 12% trong năm nay, nhu cầu điện vẫn rất mạnh, phản ánh hoạt động sản xuất đang ở trạng thái tăng tốc. Các doanh nghiệp lớn, có tiềm lực tài chính và định hướng phát triển bền vững đang đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng, như lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái, cải tiến quy trình sản xuất. Đối với nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ, gánh nặng chi phí điện sẽ buộc họ phải tìm kiếm giải pháp thay thế hoặc tối ưu hóa nguồn lực, đồng thời có thể tạm hoãn một số dự án mở rộng.

Trong trường hợp các doanh nghiệp trì hoãn đầu tư mở rộng quy mô sản xuất để tiết kiệm chi phí, tốc độ tăng trưởng GDP có thể bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nếu áp lực này được chuyển hóa thành cơ hội để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý sản xuất, Việt Nam có thể cải thiện năng lực cạnh tranh dài hạn. Sự hỗ trợ từ chính sách tín dụng ưu đãi cho đầu tư công nghệ xanh, cùng với chương trình đào tạo và tư vấn về tiết kiệm năng lượng, sẽ giúp doanh nghiệp vượt qua giai đoạn điều chỉnh ngắn hạn, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng bền vững.

Kết quả cuối cùng của mục tiêu GDP 8% năm 2025 sẽ căn cứ vào khả năng cân đối giữa kiểm soát lạm phát và duy trì đà tăng trưởng sản xuất, tiêu dùng. Việc tăng giá điện dù không phải yếu tố quyết định, nhưng rõ ràng là chỉ báo về xu hướng điều hành chính sách kinh tế vĩ mô trong năm nay: hướng đến cân bằng giữa nhu cầu huy động vốn cho phát triển hạ tầng và giữ ổn định chi phí sinh hoạt, chi phí sản xuất. Sự linh hoạt trong quản lý giá điện, kết hợp với các giải pháp tiết kiệm năng lượng và hỗ trợ doanh nghiệp, sẽ là chìa khóa để vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế.

Minh Thành