EU tiếp tục bế tắc với nỗ lực tịch thu hàng trăm tỷ euro tài sản Nga

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen và Thủ tướng Đức Friedrich Merz đến nay vẫn chưa thuyết phục được Thủ tướng Bỉ Bart De Wever chấp thuận kế hoạch gây tranh cãi của EC về việc tịch thu tài sản Nga đang bị phong tỏa để dùng làm “khoản vay bồi thường” cho Ukraine.

EU đã trình kế hoạch sử dụng hàng tỷ euro tài sản Nga bị phong tỏa nhằm đáp ứng nhu cầu chiến sự của Ukraine trong 2 năm tới. Ảnh: Tass

Cuộc tham vấn ba bên tại Brussels vào ngày 5/12 với sự tham gia của Chủ tịch EC Ursula von der Leyen, Thủ tướng Merz và Thủ tướng De Wever, được đánh giá là “mang tính xây dựng”, song vẫn không đạt được đột phá liên quan đến đề xuất tịch thu tài sản Nga bị đóng băng.

Chủ tịch EC cho biết các bên “đồng ý tiếp tục trao đổi” với mục tiêu đạt được đồng thuận về kế hoạch sử dụng tài sản Nga bị đóng băng trước khi diễn ra Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) vào ngày 18/12.

Theo người phát ngôn chính phủ Đức Stefan Kornelius, Thủ tướng Đức Merz đã cam kết với người đồng cấp Bart De Wever rằng toàn bộ các thành viên EU sẽ cùng chia sẻ rủi ro mà Bỉ có thể đối mặt nếu tài sản Nga bị phong tỏa được sử dụng để hỗ trợ Ukraine.

Trước đó, ngày 3/12, EU đã trình kế hoạch sử dụng hàng tỷ euro tài sản Nga bị phong tỏa nhằm đáp ứng nhu cầu chiến sự của Ukraine trong 2 năm tới.

Chủ tịch EC Ursula von der Leyen cho biết EU dự kiến cung cấp 90 tỷ euro cho nhu cầu ngân sách của Ukraine trong giai đoạn 2026-2027 trong khi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ước tính nhu cầu ngân sách của Ukraine trong giai đoạn này khoảng 137 tỷ euro. Theo bà Ursula von der Leyen, các đối tác quốc tế khác sẽ chi trả phần còn lại.

EU dự định dùng tài sản Nga đang bị đóng băng làm tài sản đảm bảo cho “khoản vay bồi thường”, qua đó duy trì nguồn lực cho Ukraine tiếp tục cuộc chiến. Chính quyền Kiev sẽ trả khoản vay này khi nhận được tiền bồi thường chiến tranh từ Nga. Ngoài ra, còn có nguồn hỗ trợ từ các khoản vay chung của EU.

Vì sao Bỉ phản đối?

Chính phủ Bỉ lo ngại rằng Trung tâm thanh toán tài chính Euroclear có trụ sở tại Brussels, nơi nắm giữ phần lớn tài sản bị đóng băng của Nga - có thể vướng vào các vụ kiện tụng gây thiệt hại nếu Nga phản đối quyết định của EU. Hành động này có thể sẽ gây tổn hại đến danh tiếng và mô hình kinh doanh của Euroclear.

Trên lý thuyết, Nga có thể phản đối quyết định đóng băng tài sản tại một tòa án ở Bỉ, nơi Euroclear đặt trụ sở.

Phát biểu tại trụ sở NATO ở Brussels ngày 3/12, Ngoại trưởng Bỉ Maxime Prevot cho biết: “Chúng tôi không tìm cách gây hấn với các đối tác hay Ukraine. Chúng tôi chỉ đơn giản là muốn tránh những hậu quả tai hại tiềm tàng cho một quốc gia thành viên được yêu cầu thể hiện sự đoàn kết mà không nhận lại sự đoàn kết tương tự".

Theo Ngoại trưởng Prevot, Bỉ không đánh giá cao đề xuất dùng tài sản Nga đang bị đóng băng làm tài sản đảm bảo cho “khoản vay bồi thường” của Ukraine bởi phương án này rủi ro và chưa từng được thực hiện trước đây. Người đứng đầu ngành ngoại giao Bỉ bày tỏ mong muốn EU theo đuổi hình thức vay vốn thị trường thông thường để tài trợ cho khoản vay của Ukraine.

Các quan chức Bỉ cũng ủng hộ mạnh mẽ quan điểm này của Ngoại trưởng Prevot, đặc biệt là sau khi kế hoạch hòa bình 28 điểm chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm chấm dứt xung đột Ukraine được công bố, bao gồm cả kế hoạch sử dụng các tài sản bị đóng băng.

Để giải quyết những lo ngại của Brussels, kế hoạch chi tiết của EC đã đề cập biện pháp bảo vệ các nước thành viên EU khỏi đòn trả đũa có thể xảy ra, và thiết lập một cơ chế vay vốn ở cấp độ EU để làm nền tảng cho khoản vay cho Ukraine.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Prevot cho rằng "chương trình cho vay bồi thường kéo theo những rủi ro kinh tế, tài chính và pháp lý nghiêm trọng", đồng thời lập luận rằng các biện pháp bảo vệ của EC chưa đủ mạnh, khiến Bỉ dễ bị tổn thương.

Khoảng 290 tỷ euro tài sản quốc gia của Nga, chủ yếu dưới hình thức dự trữ ngoại hối được nắm giữ dưới dạng tiền mặt và trái phiếu, đã bị các cường quốc phương Tây phong tỏa sau khi bùng nổ xung đột vào tháng 2/2022.

Một phần lớn số tài sản này nằm tại Bỉ, nơi có khoảng 194 tỷ euro được nắm giữ tính đến tháng 6 năm nay. Riêng Euroclear nắm khoảng 183 tỷ euro trong số các tài sản này. Một lượng tài sản nhỏ hơn đang bị phong tỏa tại Mỹ, Anh và Nhật Bản.

Nguyễn Phương (Theo Tass, Aljazeera)