Estonia: Chưa thực hiện tốt chính sách cho học viên có nhu cầu giáo dục đặc biệt

Công tác dạy nghề cần được quan tâm hơn nữa. Ảnh: ST

Thiếu sự quan tâm cần thiết

Theo báo cáo của NAOE, từ năm 2019 đến nay, nguồn tài trợ dành cho SEN tại các trường dạy nghề không được nâng lên, đồng thời chuyên gia hỗ trợ đang bị thiếu, điều này trái ngược với các trường giáo dục phổ thông. Sự chênh lệch lớn về nguồn tài trợ giữa các trường dạy nghề và trường giáo dục phổ thông là không hợp lý.

Việc hỗ trợ SEN tại các trường dạy nghề ít hơn nhiều so với các trường giáo dục phổ thông. Mặc dù công tác giảng dạy và hỗ trợ SEN tốn kém hơn nhiều so với việc hỗ trợ học sinh bình thường nhưng kinh phí dành cho SEN tại các trường dạy nghề không tăng trong 6 năm qua. Ngân sách nhà nước hỗ trợ SEN thấp hơn khoảng 2,5 lần so với các học sinh bình thường.

Thực tế, tỷ lệ SEN đã tăng gần gấp 2 lần trong 5 năm qua, từ 7% lên 13%. Tổng cộng, gần 4.600 SEN đã theo học tại các trường dạy nghề trong giai đoạn này. Tuy nhiên, các trường ước tính rằng con số thực tế cao gấp 2 lần số đó vì hiện vẫn chưa có đủ hồ sơ chính xác về những học sinh cần hỗ trợ tạm thời. Trong khi đó, chỉ có 45 chuyên gia hỗ trợ làm việc tại các trường dạy nghề trong năm học 2023-2024. NAOE cho biết, để hỗ trợ học sinh tốt hơn, các trường ước tính cần thêm ít nhất 40 chuyên gia nữa, gần bằng số lượng chuyên gia đang làm việc.

NAOE cho biết, chỉ có một cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã tuyển dụng một nhà tâm lý học và một giáo viên có chuyên môn giảng dạy cho SEN trong giai đoạn được kiểm toán. Tuy nhiên, trường học này lại không do Bộ quản lý mà do một chính quyền địa phương quản lý. Nếu các dịch vụ, biện pháp hỗ trợ không được cung cấp, hoặc được cung cấp quá muộn hay không đầy đủ, học sinh không thể tiến bộ và khó có thể phát huy năng lực khi tham gia thị trường lao động.

90% trường dạy nghề cho biết, họ không thể cung cấp tất cả các dịch vụ và biện pháp hỗ trợ cần thiết cho SEN ở mức độ cần thiết. Một trong những lý do là tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng các chuyên gia hỗ trợ như nhà tâm lý học, xã hội học, giáo viên chuyên đào tạo cho SEN… Việc thiếu chuyên gia hỗ trợ khiến nhu cầu giáo dục đặc biệt không được quan tâm kịp thời.

NAOE nhấn mạnh, phần lớn các trường dạy nghề đều không quản lý việc cung cấp các dịch vụ và biện pháp hỗ trợ học sinh, đồng thời không đảm bảo tính hiệu quả của các dịch vụ theo quy định của luật pháp. Mặc dù luật pháp quy định các trường có thể thuê chuyên gia bên ngoài nhưng rất ít trường dạy nghề thực hiện phương án này do thiếu kinh phí.

Các kế hoạch nghề nghiệp cá nhân của SEN cũng hiếm khi được quan tâm, xây dựng trước khi tốt nghiệp các trường nghề như một biện pháp hỗ trợ SEN gia nhập vào thị trường lao động, đồng thời việc tư vấn nghề nghiệp và tìm kiếm nơi thực tập cho SEN cũng rất hạn chế. Những vấn đề trên là trở ngại lớn đối với việc đảm bảo chất lượng hỗ trợ, đào tạo cần thiết cho SEN.

Đảm bảo hỗ trợ dựa trên nhu cầu cá nhân và thị trường lao động

Phân tích của NAOE cho thấy một tỷ lệ lớn học sinh tốt nghiệp trường nghề không tìm được việc sau khi ra trường hoặc chỉ làm việc trong một thời gian ngắn. Bên cạnh đó, nhu cầu thị trường lao động và dự báo về nhu cầu lực lượng lao động chưa được tính đến đầy đủ trong chương trình giáo dục nghề nghiệp, khiến số người được đào tạo ở một số lĩnh vực lớn hơn đáng kể so với nhu cầu thị trường. Khi thiết lập chương trình giảng dạy, các trường cũng ưu tiên chương trình giảng dạy có chi phí thấp.

Dựa trên các phát hiện kiểm toán trên, NAOE kiến nghị Bộ Giáo dục và Nghiên cứu cần đảm bảo rằng các dịch vụ hỗ trợ đều có thể tiếp cận như nhau và có chất lượng tương tự ở tất cả các trường dạy nghề. Các chỉ số đánh giá hiệu suất cho các dịch vụ hỗ trợ cũng nên được thiết lập để đánh giá khách quan về các hoạt động hỗ trợ cho học viên.

Đặc biệt, Bộ nên hướng dẫn các trường dạy nghề tính đến nhu cầu thị trường lao động khi mở chương trình giảng dạy để cải thiện cơ hội tìm việc làm và duy trì thị trường lao động của SEN. Việc chủ động tìm kiếm cơ hội hợp tác với các nhà tuyển dụng cũng có thể hỗ trợ học viên khi đi làm. Để cải thiện sự hợp tác giữa hệ thống giáo dục và xã hội, Bộ nên phối hợp với Bộ Xã hội cũng như Bộ Kinh tế và Truyền thông trong việc thực hiện công tác quản lý để hỗ trợ sinh viên tham gia vào thị trường lao động.

Bên cạnh đó, Bộ cần cập nhật mô hình tài trợ cho các trường dạy nghề để tăng kinh phí hoạt động cho trường. Học sinh SEN phải được hỗ trợ dựa trên nhu cầu cá nhân kết hợp với nhu cầu lực lượng lao động của thị trường nhằm đảm bảo đầu ra và công việc lâu dài của SEN.

(Theo NAOE)

Tuệ Lâm