'Được nhập vàng nguyên liệu là khát khao của các doanh nghiệp trang sức mỹ nghệ'

Ngành vàng trang sức có tiềm năng lớn do nhân lực dồi dào, tay nghề thợ tinh xảo. Ảnh: Hải Thu

Xóa bỏ độc quyền Nhà nước về vàng miếng, mở rộng quyền nhập khẩu vàng, khuyến khích phát triển vàng trang sức, thành lập sàn giao dịch vàng… là một loạt giải pháp mà Tổng bí thư Tô Lâm đưa ra để khắc phục những tồn tại và quản lý thị trường vàng hiệu quả.

Trao đổi với VietTimes, ông Vũ Hùng Sơn – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam (VGTA), đánh giá đây là những chỉ đạo mang tính bước ngoặt cho thị trường vàng.

- Ông đánh giá thế nào về giải pháp "phá thế" độc quyền của Nhà nước về thương hiệu vàng miếng. Việc cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện sản xuất vàng miếng sẽ tác động thế nào đến thị trường?

- Nhìn lại giai đoạn 2012, nhiều người gọi đó là thời kỳ "vàng hóa" nền kinh tế, tức vàng không chỉ để tích lũy mà được coi như một phương tiện thanh toán. Thời điểm đó thị trường vàng liên tục xảy ra các đợt sốt giá khiến tỷ giá chao đảo theo.

Trong hoàn cảnh ấy, Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng ra đời với mục tiêu bình ổn thị trường, trao cho Nhà nước độc quyền trong sản xuất vàng miếng, độc quyền nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng và định danh SJC là thương hiệu vàng miếng quốc gia duy nhất, thay thế 9 thương hiệu trước đó.

Trong 13 năm thực thi, Nghị định 24 đã phát huy tác dụng tốt, chấn chỉnh tình trạng dùng vàng làm phương tiện thanh toán, đưa thị trường vàng đi vào trật tự, góp phần quan trọng ổn định kinh tế vĩ mô.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, khi mà nền kinh tế Việt Nam ngày càng vững mạnh, đã từ lâu vàng không còn được sử dụng là phương tiện thanh toán, nhiều quy định tại Nghị định 24 không còn phù hợp, tạo ra những "điểm nghẽn" trong việc phát triển thị trường vàng. Cụ thể:

Chênh lệch giá vàng miếng trong nước với thế giới ngày càng nới rộng, từ chỗ chỉ chênh lệch vài trăm ngàn đến vài triệu đồng, có những thời điểm chênh tới 15-18 triệu đồng/lượng.

Thị trường vàng có những giai đoạn người dân xếp hàng ròng rã nhiều ngày để chờ mua vàng và các cơ sở kinh doanh vàng phải giới hạn số vàng bán cho mỗi người ở mức 1 lượng vàng miếng hoặc 1-2 chỉ vàng nhẫn vì khan hiếm nguồn cung.

Trước thực trạng trên, Hiệp hội kinh doanh vàng đã nhiều lần kiến nghị sửa đổi Nghị định 24, xem xét việc cho thêm một số doanh nghiệp đủ điều kiện cùng tham gia sản xuất vàng miếng để bổ sung thêm nguồn cung cho thị trường.

Khi nguồn cung được bổ sung đầy đủ hơn, người dân có thể chủ động, dễ dàng mua vàng miếng khi có nhu cầu tích trữ, khi đó người dân sẽ không còn tâm lý phải tìm cách đầu cơ vàng miếng sẽ khiến nhu cầu vàng miếng giảm dần.

Khi cung - cầu dần cân bằng thì giá vàng miếng trong nước sẽ hạ nhiệt, thu hẹp khoảng cách so với giá vàng trang sức và giá thế giới.

Nếu mở cho các doanh nghiệp cùng tham gia sản xuất vàng miếng cần đi kèm với các điều kiện phù hợp về năng lực tài chính, sản xuất, chất lượng sản phẩm, thông tin minh bạch rõ ràng để bảo vệ người tiêu dùng và bảo đảm cho công tác quản lý của nhà nước.

Khi nhiều doanh nghiệp có uy tín, tham gia sản xuất vàng miếng, giá vàng sẽ hạ nhiệt. Ảnh: Hải Thu

- Ông đánh giá những giải pháp như mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng, xóa bỏ thuế xuất khẩu vàng trang sức… có đủ sức tạo động lực cho thị trường vàng trang sức phát triển mạnh mẽ, bởi lâu nay ngành chế tác trang sức rất khan hiếm nguồn cung nguyên liệu?

- Có thể thấy những chỉ đạo của Tổng bí thư đang tạo sự phấn khích lớn cho thị trường vàng, đặc biệt là thị trường vàng trang sức. Thực tế, thị trường này có tiềm năng và lợi thế để đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác, xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao của khu vực bởi nguồn nhân lực dồi dào và nhiều nghệ nhân, thợ kim hoàn có tay nghề thuộc dạng tinh xảo trên thế giới.

Tuy nhiên, từ khi có Nghị định 24 đến nay, các doanh nghiệp sản xuất trang sức mỹ nghệ không được nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất nên gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, khi không được nhập khẩu nguyên liệu thì các doanh nghiệp không dám đầu tư cơ sở máy móc, dẫn đến quy mô sản xuất bị hạn chế.

Việc được nhập khẩu vàng nguyên liệu có thể nói là "khát khao" của các doanh nghiệp sản xuất trang sức mỹ nghệ, chứ không chỉ là mong muốn, bởi không có doanh nghiệp sản xuất nào không muốn được chủ động nguồn cung về nguyên liệu.

Nếu quy định được thay đổi thực sự sẽ "cởi trói" cho thị trường vàng trang sức trong nước. Doanh nghiệp được chủ động nguồn nguyên liệu đầu vào, sẽ tự tin đầu tư công nghệ, máy móc, thiết bị, đủ khả năng sản xuất, chế tác trang sức mỹ nghệ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao ở trong nước, phục vụ khách du lịch nước ngoài đến Việt Nam và đủ năng lực cạnh tranh xuất khẩu ra thế giới góp phần đem lại nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước.

Song, mở rộng không đồng nghĩa với buông lỏng. Việc nhập khẩu vàng nguyên liệu phải được kiểm soát để được sử dụng đúng mục đích. Doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất trang sức mỹ nghệ cần đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, minh bạch về thông tin từ đầu vào đến đầu ra.

- Song song với các giải pháp trên là việc cần thiết thành lập sàn giao dịch vàng. Trong 3 phương án Tổng bí thư nêu (Sở giao dịch vàng quốc gia, Sở giao dịch hàng hóa hoặc Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế), ông đánh giá mỗi sàn có ưu, nhược điểm thế nào? Đâu là lựa chọn tốt nhất cho thị trường vàng trong nước?

- Ý tưởng đưa vàng vào giao dịch trên các Sở giao dịch hàng hóa, Sở giao dịch Vàng quốc gia hay sàn giao dịch trong Trung tâm tài chính quốc tế là một bước đi phù hợp với xu thế phát triển tài chính toàn cầu.

Nếu được triển khai bài bản, sàn vàng sẽ là nền tảng giúp tăng minh bạch trong mua bán, nhờ có hệ thống ghi nhận rõ ràng, theo dõi được giá và khối lượng giao dịch. Sự xuất hiện của sàn giao dịch vàng cũng góp phần hiện đại hóa thị trường tài chính Việt Nam, tạo thêm kênh đầu tư cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Chúng ta có thể học hỏi, tư vấn từ Hội đồng Vàng thế giới bởi họ đã hỗ trợ triển khai sàn vàng phù hợp cho nhiều nước.

Chẳng hạn mô hình sàn vàng của Thượng Hải (Shanghai Gold Exchange), được thành lập vào năm 2002, không chỉ là trung tâm giao dịch vàng lớn nhất tại Trung Quốc mà còn là trong những sàn vàng uy tín nhất.

Họ áp dụng tiêu chuẩn chất lượng vàng nghiêm ngặt, hệ thống kiểm soát rủi ro chặt chẽ, cùng với sự quản lý và giám sát chặt chẽ từ nhà nước. Đây là bài học quan trọng mà Việt Nam có thể áp dụng khi xây dựng sàn giao dịch vàng, để đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho nhà đầu tư.

Tôi cho rằng cần đánh giá, phân tích kỹ lưỡng ưu nhược điểm của từng mô hình để lựa chọn mô hình sàn vàng phù hợp nhất với Việt Nam, vừa thúc đẩy kinh tế vừa đảm bảo giám sát, quản lý.

- Tổng bí thư đã nhấn mạnh VGTA cần phát huy vài trò làm cầu nối giữa doanh nghiệp vàng với cơ quan quản lý, kịp thời phản ánh khó khăn, kiến nghị và phối hợp thực hiện các biện pháp bình ổn thị trường khi cần.

Ông có thể chia sẻ VGTA đã và đang làm gì để thực hiện vai trò này, cũng như có kế hoạch gì để nâng cao năng lực hội viên, chuẩn hóa hoạt động kinh doanh vàng?

- Chúng tôi cảm thấy rất vui mừng, phấn khởi khi các lãnh đạo cấp cao nhiều lần nhắc đến vai trò của Hiệp hội, chúng tôi cũng như nhận thức rõ trách nhiệm của mình.

Nhiều năm qua, VGTA đã và đang quy tụ các doanh nghiệp kinh doanh vàng trên cả nước để thấu hiểu ngành nghề, khách hàng cũng như các chính sách của cơ quan quản lý.

Thời gian tới, VGTA sẽ cố gắng kết nối với Hội đồng Vàng Thế giới để học hỏi kinh nghiệm nước ngoài và đề xuất, kiến nghị những thông tin hữu ích cho cơ quan quản lý để kịp thời cập nhật các chính sách, mô hình phù hợp.

Bên cạnh đó, chúng tôi sẽ quán triệt các doanh nghiệp trong Hiệp hội và kết nối các doanh nghiệp cùng ngành khác bảo đảm chấp hành đầy đủ, nghiêm túc các qui định của pháp luật hiện hành.

Cuối cùng, Hiệp hội sẽ phối hợp cùng các cơ quan thông tấn báo chí để truyền thông chính sách cũng như phản ánh tiếng nói của hàng nghìn doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh vàng trên cả nước.

- Cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!

Hải Thu