Đưa tiết đọc sách vào chương trình học: Gieo thói quen, gặt tương lai

Trường học - môi trường lý tưởng nuôi dưỡng văn hóa đọc

Những năm gần đây, TP Hồ Chí Minh đã đẩy mạnh văn hóa đọc trong trường học thông qua nhiều hình thức như đổi mới thư viện, tổ chức hội thi và duy trì các tiết đọc sách định kỳ. Tuy nhiên, việc đưa đọc sách trở thành tiết học chính khóa mới thực sự được xem là bước tiến mang tính hệ thống, đánh dấu sự chuyển đổi từ hoạt động phong trào sang chiến lược giáo dục dài hạn.

Ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hồ Chí Minh cho biết: “Đây là hướng đi phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục, nhất là trong bối cảnh UNESCO đã công nhận TP Hồ Chí Minh là thành viên Mạng lưới Thành phố học tập toàn cầu từ năm 2024. Đọc sách là con đường ngắn nhất để học sinh rèn luyện khả năng tự học, hình thành tư duy phản biện và phát triển nhân cách. Đưa đọc sách vào chương trình học là hành động cụ thể hóa mục tiêu giáo dục toàn diện”.

Ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hồ Chí Minh trao quà cho các em học sinh THCS tham dự vòng chung kết Hội thi "Lớn lên cùng sách".

Trong thực tế, nhiều trường học đã từng bước triển khai các tiết đọc sách có định hướng. Giáo viên, nhất là tổ Ngữ văn được tập huấn cách hướng dẫn học sinh lựa chọn, đọc hiểu và thảo luận về sách. Một số trường còn phối hợp với thư viện để tổ chức tiết học ngay trong không gian đọc, tạo trải nghiệm mới mẻ cho học sinh.

Bên cạnh đó, TP Hồ Chí Minh còn đầu tư đáng kể cho hệ thống thư viện trường học. Từ năm 2022 đến nay, Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh đã trang bị hơn 72.000 quyển sách cho 60 thư viện tiểu học tại các huyện ngoại thành. Nhiều mô hình thư viện tiên tiến cũng được triển khai, như “thư viện mở”, “thư viện xanh”, “thư viện thông minh” tại các trường THCS Phan Văn Trị (Gò Vấp), Trần Huy Liệu (Phú Nhuận), Trung tâm GDNN-GDTX Quận 12...

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn không ít rào cản: Thiếu sách mới, thư viện hạn chế cơ sở vật chất, hoạt động đọc mang tính hình thức và chưa tích hợp chặt chẽ vào chương trình học.

Đại diện Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh khẳng định: “Đọc sách là hành vi cá nhân, nhưng văn hóa đọc là kết quả của một hệ sinh thái. Trường học chính là nơi lý tưởng để nuôi dưỡng thói quen đọc lâu dài, miễn là có chính sách rõ ràng, phương pháp phù hợp và sự đồng hành của thầy cô”.

Từ trải nghiệm đến chính sách khơi dậy tinh thần học tập

Vòng chung kết Hội thi “Lớn lên cùng sách” lần thứ 10 do Sở Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hồ Chí Minh tổ chức vào giữa tháng 4 vừa qua là một trong những ví dụ cụ thể về việc đưa đọc sách vào trải nghiệm học đường một cách sáng tạo. Hơn 200 học sinh từ các quận, huyện đã tham gia 6 góc đọc sách theo chủ đề về lịch sử, địa lý, kiến trúc, ẩm thực và văn hóa thành phố.

Học sinh tiểu học thích thú với trải nghiệm văn hóa đọc tại Đường sách Nguyễn Văn Bình.

Điểm đáng chú ý là phần “Nhật ký đọc sách mini”, nơi học sinh trả lời những câu hỏi gắn liền với thực tế như: “Nếu được đề xuất 3 cuốn sách mới cho thư viện, em sẽ chọn gì?”, hoặc “Làm sao giúp bạn bè chưa thích đọc sách hình thành thói quen đọc?”. Với học sinh lớp 8 và 9, câu hỏi đi xa hơn: “Em đang đọc sách gì để chuẩn bị cho ước mơ nghề nghiệp trong tương lai?”. Những dòng chia sẻ chân thành cho thấy việc đọc đã trở thành hành động có định hướng, thay vì đọc chỉ để giải trí.

Theo thống kê của ngành giáo dục TP Hồ Chí Minh, số lượng học sinh tham gia các hoạt động đọc sách đã tăng rõ rệt trong những năm gần đây, nhờ sự phối hợp giữa nhà trường, phụ huynh và cộng đồng. Các chương trình như Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam, Hội thi Đại sứ Văn hóa đọc, Hội sách thiếu nhi, Tuần lễ sách và chuyển đổi số... không chỉ tạo sân chơi mà còn truyền cảm hứng đọc cho học sinh.

Bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh nhìn nhận: “Đưa tiết đọc sách vào thời khóa biểu là sự đầu tư dài hạn vào tương lai. Đây không chỉ là mong muốn của ngành giáo dục mà còn là trách nhiệm của chính quyền thành phố trong việc xây dựng một thế hệ công dân có tri thức, nhân văn và sẵn sàng thích nghi với thế giới biến động”.

Không dừng ở đó, TP Hồ Chí Minh đang hướng tới mục tiêu phát triển hạ tầng học tập hiện đại: Thư viện số, dữ liệu học liệu dùng chung, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để cá nhân hóa việc đọc. Trong hành trình ấy, tiết đọc sách chính là “cánh cổng” đầu tiên để học sinh bước vào thế giới tri thức một cách chủ động.

Sách không chỉ dạy kiến thức mà còn dạy con người cách sống. Đọc sách giúp học sinh hiểu bản thân, biết ước mơ, biết đặt câu hỏi và biết tìm câu trả lời. Nếu mỗi tuần, mỗi học sinh có một tiết đọc sách được dẫn dắt đúng cách, đó không chỉ là tiết học, mà là khởi đầu cho một thói quen sống tích cực.

Khi thói quen đọc được gieo trong trường học, được bồi dưỡng qua từng trang sách và từng hoạt động trải nghiệm, TP Hồ Chí Minh không chỉ tạo ra những học sinh biết đọc, mà là những công dân học tập, biết suy nghĩ, biết lựa chọn và biết làm chủ tương lai của mình.

Bài, ảnh: Hương Trần/Báo Tin tức và Dân tộc