Dự thảo Luật Tổ chức Chính quyền địa phương (sửa đổi)Gần dân sẽ nâng cao chất lượng phục vụ

Kỳ vọng về một chính quyền chuyên nghiệp, hiệu quả hơn

Việc sửa đổi Luật vào thời điểm này mang ý nghĩa chiến lược và tính cấp thiết đặc biệt. Dù Luật đã trải qua những lần sửa đổi, bổ sung trong thời gian chưa lâu, nhưng yêu cầu cấp bách từ thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, đòi hỏi hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật theo Hiến pháp 2013, cùng với sự thay đổi nhanh chóng của bối cảnh quản trị hiện đại đã khiến việc tiếp tục rà soát, sửa đổi toàn diện tại Kỳ họp thứ Chín này trở thành một nhiệm vụ không thể trì hoãn.

Toàn cảnh phiên thảo luận vể dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) sáng 14/5

Thứ nhất, dự thảo Luật thể chế hóa kịp thời và sâu sắc đường lối của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức chính quyền. Xu hướng gọn nhẹ, năng động đã được chứng minh qua thực tiễn, và mô hình chính quyền hai cấp (tỉnh và xã) được đề xuất lần này là một bước đi quyết liệt để không tổ chức cấp trung gian (huyện), tạo cơ cấu tập trung, giảm phân tán quyền lực. Điều này không chỉ thúc đẩy mạnh mẽ phát triển kinh tế - xã hội mà còn giúp các cấp chính quyền tập trung nguồn lực, nâng cao năng lực phục vụ.

Thứ hai, việc sửa đổi là cần thiết để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật. Trong bối cảnh Hiến pháp 2013 và nhiều luật quan trọng khác đang được sửa đổi, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương cần điều chỉnh tương ứng để tránh chồng chéo. Những sửa đổi lần này tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công cuộc tái cơ cấu bộ máy, bảo đảm chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn suôn sẻ, liên tục và hiệu quả.

Cuối cùng, sửa đổi Luật còn nhằm đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của Nhân dân về một chính quyền địa phương chuyên nghiệp, hiệu lực, hiệu quả hơn. Người dân mong muốn quyền làm chủ được thể hiện rõ nét, tiếng nói được lắng nghe, và được phục vụ tốt hơn. Dự thảo Luật lần này đánh dấu bước tiến quan trọng trong xây dựng chính quyền có trách nhiệm và năng lực, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới và phát triển.

Linh hoạt, phản ứng nhanh hơn

Dự thảo Luật Tổ chức Chính quyền địa phương (sửa đổi) mang đến nhiều điểm mới tiến bộ, phù hợp với xu thế quản lý hiện đại, hướng tới xây dựng chính quyền địa phương ngày càng gần dân, chuyên nghiệp và nâng cao chất lượng phục vụ xã hội.

Điểm cốt lõi và đột phá là việc xác lập chính thức mô hình chính quyền hai cấp (tỉnh và xã), không tổ chức cấp huyện. Điều này thể hiện quyết tâm tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, đẩy mạnh phân cấp xuống cơ sở, phù hợp với nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Mô hình mới giúp chính quyền linh hoạt và phản ứng nhanh hơn.

Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý: dự thảo khẳng định nguyên tắc chính quyền phải tinh gọn, chuyên nghiệp và hiệu quả. Nhiều quy định mới thúc đẩy mạnh mẽ chính quyền điện tử và chuyển đổi số, giúp phục vụ người dân và doanh nghiệp thuận tiện, minh bạch hơn.

Phân quyền, phân cấp rõ ràng và linh hoạt: dự thảo làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn từng cấp, nhấn mạnh nguyên tắc không chồng chéo, bảo đảm công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình. Đặc biệt, cho phép chính quyền địa phương đề xuất điều chỉnh phân cấp khi cần thiết, thể hiện tính linh hoạt thích ứng với thực tiễn.

Chuyển đổi vai trò cấp xã và cấp tỉnh: điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn hai cấp. Cấp xã sẽ đảm nhận nhiều nhiệm vụ từ cấp huyện, phục vụ người dân ngay tại cơ sở. Cấp tỉnh tập trung điều phối vấn đề liên vùng, phân bổ nguồn lực và hỗ trợ chuyên môn cho cấp xã, nâng cao chất lượng phục vụ và hiệu quả quản lý.

Chính sách đặc thù cho khu vực chiến lược: ghi nhận chính sách đặc thù cho các “đặc khu” vùng biển đảo có vị trí chiến lược. Áp dụng cơ chế, chính sách ưu việt nhằm khai thác tiềm năng, tạo động lực phát triển đột phá cho kinh tế biển và tăng cường quốc phòng.

Tăng cường sự tham gia của Nhân dân: tăng số lượng đại biểu HĐND các cấp, quy định rõ hơn về đối thoại trực tiếp giữa chính quyền cấp xã và người dân. Điều này khuyến khích chính quyền lắng nghe ý kiến dân, tăng trách nhiệm giải trình, gắn kết chặt chẽ chính quyền với Nhân dân ngay từ cơ sở.

Bảo đảm tính khả thi, hiệu quả triển khai

Bên cạnh những điểm sáng, dự thảo vẫn còn những vấn đề cần được cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm tính khả thi và hiệu quả triển khai. Cụ thể:

Về năng lực và nguồn lực cấp xã: việc không tổ chức cấp huyện đặt ra thách thức lớn về năng lực và nguồn lực tại cấp xã khi khối lượng công việc tăng lên đột ngột. Cần các chương trình hỗ trợ, đào tạo và cơ chế giám sát chặt chẽ để cấp xã không bị quá tải.

Tổ chức bộ máy và nhân sự cấp xã: dự thảo Luật cho phép linh hoạt thành lập cơ quan chuyên môn (phòng, ban) tại cấp xã, hoặc tổ chức các tổ chuyên môn theo lĩnh vực. Tuy nhiên, cần giữ nguyên tắc tinh gọn bộ máy. Mô hình được nhiều chuyên gia ủng hộ là tổ chức các tổ chuyên môn (ví dụ: Tổ Địa chính - Xây dựng - Nông nghiệp - Môi trường; Tổ Văn hóa - Xã hội - Y tế…), thay vì thành lập các phòng, ban độc lập, nhằm tránh bộ máy cồng kềnh. Quy định chi tiết về số lượng tổ và cơ cấu lãnh đạo cần rõ ràng để bảo đảm thống nhất và tránh phát sinh bộ máy cồng kềnh.

Quyền hạn của Thường trực HĐND: việc bổ sung thẩm quyền cho Thường trực HĐND cấp xã quyết định một số chính sách chi ngân sách khi HĐND không họp cần được rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm tuân thủ Luật Ngân sách nhà nước và vai trò quyết định của HĐND.

Các quy định chuyển tiếp: cần tiếp tục rà soát, bổ sung chi tiết các quy định chuyển tiếp về bàn giao chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tài sản để tránh bỏ sót vấn đề quan trọng (ví dụ: công nợ công, tài sản nhà nước, nghĩa vụ pháp lý phát sinh từ hợp đồng, quyền sử dụng đất), bảo đảm tính liên tục trong hoạt động của chính quyền địa phương sau khi sắp xếp và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) là một bước tiến quan trọng, thể hiện nỗ lực to lớn của Đảng và Nhà nước trong hoàn thiện thể chế, hiện đại hóa và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương. Nhân dân kỳ vọng dự thảo sẽ tiếp tục được hoàn thiện trên tinh thần lắng nghe, phát huy tối đa điểm tiến bộ và khắc phục hiệu quả các hạn chế. Tin tưởng rằng, Luật sau khi ban hành sẽ tạo nền tảng vững chắc cho bộ máy chính quyền địa phương tinh gọn, chuyên nghiệp, hoạt động hiệu quả, góp phần thiết thực vào sự phát triển bền vững của đất nước. Đây không chỉ là kết quả đổi mới thể chế mà còn là niềm tin và kỳ vọng của Nhân dân vào một nền chính quyền thực sự vì dân và phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn.

TRẦN VIỆT